Taliban maakt werk van opiumverbod: 95 procent minder productie
Toen de Taliban in 2022 aankondigde de teelt van opium te gaan verbieden, werd dat met de nodige scepsis ontvangen. Maar het verbod heeft effect: het afgelopen jaar daalde de Afghaanse opiumproductie met maar liefst 95 procent. Dat lijkt goed nieuws, maar raakt Afghaanse boeren hard in hun portemonnee.
Dat blijkt uit een deze week verschenen onderzoek van de VN. Decennialang was het verbouwen van opium, de grondstof van heroïne, een belangrijke pijler van de Afghaanse economie. "Opium is een heel goed gewas om veel arme mensen mee te onderhouden, want je hebt veel arbeid nodig", vertelt Kate Clark, directeur van het Afghanistan Analyst Network en voormalig Afghanistan-correspondent.
Naar schatting was de export van opiaten goed voor 1,9 miljard euro per jaar, zo’n 13 procent van de totale Afghaanse economie.
Verbazing
Was, want de taliban heeft flink werk gemaakt van het opiumverbod. "Dat verbaast eigenlijk heel veel mensen, ook in Afghanistan", vertelt Anne Kwakkenbos van Cordaid. Cordaid is een hulporganisatie die nog steeds actief is in Afghanistan.
De verbazing komt ook voort uit het feit dat een deel van de taliban zelf jarenlang goed heeft verdiend aan de opiumhandel. Maar sinds de streng-islamitische organisatie in 2021 de macht over heel Afghanistan greep is er wel wat veranderd, legt Kwakkenbos uit.
Hoe meet je opiumproductie?
De taliban zelf publiceert geen betrouwbare cijfers over de productie van opium. Tegelijkertijd is het niet veilig om onafhankelijke onderzoekers Afghanistan in te sturen.
Daarom worden voor dit rapport satellietbeelden geanalyseerd. Daarop is te zien wat voor gewassen boeren verbouwen, wat vergeleken kan worden met voorgaande jaren.
Voor de val van Kabul waren er grote regionale verschillen binnen de taliban. Sommige regionale afdelingen verdienden goed aan de opiumhandel, terwijl andere afdelingen op andere manieren aan geld kwamen. Nu is de taliban gecentraliseerd, en hun leider, Haibatullah Akhundzada, vindt opium niet langer passen bij de religieuze ideologie van Afghanistan.
Belasting en straffen
Bovendien hoopt de taliban de opiumopbrengsten niet langer nodig te hebben. "De taliban is ontzettend goed geworden in belasting heffen", vertelt Kwakkenbos. Het regime wil dat de Afghaanse economie zich meer gaat richten op mijnbouw en legale landbouw, bijvoorbeeld van tarwe en katoen.
"Ze controleren daar ook heel streng op. In combinatie met hoge straffen zorgt dat ervoor dat mensen zich wel aan moeten passen", zegt Kwakkenbos. Dat gaat wel ten koste van het inkomen van Afghaanse boeren: een hectare papaver brengt 6370 euro op, een hectare tarwe maar 720 euro.
Miljard misgelopen
In totaal zijn Afghaanse boeren ongeveer 940 miljoen euro aan inkomsten misgelopen, berekende de VN. En dat terwijl er al enorm veel armoede heerst in Afghanistan. 29 van de 43 miljoen Afghanen heeft humanitaire hulp nodig.
"Het tweede jaar van het verbod wordt lastiger om te handhaven", zegt Afghanistan-expert Clark. Vorig jaar hadden handelaren nog voorraden die verkocht konden worden, maar die zullen op een gegeven moment ook opraken. "Alternatieve gewassen die hetzelfde zouden opleveren, zoals granaatappelbomen, hebben investeringen nodig. En om te investeren moet je wel vertrouwen hebben in de toekomst."
Gevolgen voor Nederland
Bijna alle heroïne in Europa komt uit Afghanistan. Als deze aanvoer blijvend opdroogt, kan dat dus betekenen dat er een heroïnetekort ontstaat. Dat lijkt goed nieuws, maar deskundigen zijn bang dat gebruikers over zullen stappen op synthetische, nog veel gevaarlijkere alternatieven zoals fentanyl.
