Wat betekent winst PVV voor klimaattop, en vijf andere vragen

Want hoewel de ommekeer nog geen feit is, hebben wel veel landen al goede stappen gezet, zien ook Heleen Ekker, klimaatspecialist van RTL Nieuws, en de Nederlandse klimaatgezant Jaime de Bourbon de Parme. Hij zal namens Nederland aanwezig zijn tijdens de top en onderhandelingen voeren. Wat maakt deze top nu zo belangrijk, en waar moeten we op letten? Zes vragen en antwoorden.

1. Waarom is deze top zo belangrijk?

"Deze top is belangrijk omdat het met het klimaat niet de goede kant op gaat", zegt klimaatspecialist Ekker. "Zonder extra klimaatmaatregelen stevent de wereld af op een opwarming van tussen de 2,5 en bijna 3 graden, werd vlak voor de top bekend. Dat is veel meer dan werd afgesproken in het Parijse Klimaatakkoord, in 2015. Daarin staat dat de opwarming beperkt moet blijven tot 'ruim onder de 2 graden', en liever nog 1,5 graad." 

En dat wordt heel, heel moeilijk, zo zie je ook in onderstaande video:

Dat laatste is niet zonder reden, legt Ekker uit. "Uit onderzoek is komen vast te staan dat boven de 1,5 graad de gevolgen groot zullen zijn: vaker extreem weer, zoals meer en langere hittegolven, stortbuien en extreme droogte, steeds verder afstervend koraal en smeltende ijskappen die zorgen voor zeespiegelstijging."

Klimaatgezant Jaime de Bourbon de Parme stelt dat het voor een groot deel zal gaan over mitigatie, adaptatie en financiering. Mitigatie betekent zoveel als het terugdringen van fossiele brandstoffen, en adaptatie de manier waarop we ons aanpassen aan een veranderend klimaat. 

Anders dan op eerdere toppen zullen we nu op alle drie de vlakken voortgang moeten boeken, zegt De Bourbon de Parme. Hij stelt dat er voldoende mogelijkheden zijn, de grote uitdaging is tijd. Om de doelen in Parijs te halen, moet er simpelweg nu echt doorgepakt worden, zegt hij.

2. Wat staat hoog op de agenda?

Mitigatie en adaptatie zijn dus belangrijke onderwerpen. Maar het zal volgens De Bourbon de Parme ook gaan over geld: want er zijn genoeg delen op de wereld waar bijvoorbeeld nog niet wordt geïnvesteerd in hernieuwbare energie.

Op de top wordt ook over een ander belangrijk onderwerp besloten: het klimaatschadefonds voor kwetsbare landen. De gevolgen van klimaatschade zijn al groot, maar wie gaat er betalen? Daar is een jaar lang over onderhandeld, nu ligt er - hoogstwaarschijnlijk - een voorstel.

Een ander belangrijk punt: op deze top wordt voor het eerst sinds 2015 officieel geïnventariseerd of landen gezamenlijk genoeg doen om de Parijse doelen te kunnen halen. Lang verhaal kort: dat is niet zo. Ekker: "Daarbij hoort ook de vraag of er genoeg hulp is voor landen die het niet op eigen kracht kunnen. En er wordt gekeken hoe de wereld de uitstoot van broeikasgassen sneller naar beneden kan krijgen."

Onderdeel daarvan is dat dit jaar fossiele brandstoffen (steenkool, olie en aardgas) meer dan ooit ter discussie staan. Gastland de Verenigde Arabische Emiraten staat in de top tien van grootste olie producerende landen wereldwijd. 

Om de klimaatdoelen te kunnen halen, zal een (groot) deel van de olie-, gas- en steenkoolvoorraden in de grond moeten blijven zitten. En daar wringt het. Ekker: "Dat heeft natuurlijk grote consequenties voor de economie van sommige landen en bedrijven."

3. Wanneer is de top geslaagd?

Voor De Bourbon de Parme moet er in ieder geval een extra stap worden gezet in het terugdringen van de fossiele uitstoot. 

Zijn uitleg daarbij is helder: je kunt niet tevreden zijn als er wel afspraken worden gemaakt over de financiering van de gevolgen en de adaptatie, maar er aan de oorzaak te weinig wordt gedaan.

Het mooiste zou zijn als na deze top de doelen van Parijs nog steeds binnen bereik zijn, zegt de klimaatgezant. 

4. Wat is er te doen voor Nederland?

Nederland is aanwezig met vijf ministers en premier Mark Rutte. De EU onderhandelt als één blok met de rest van de wereld. Nederland onderhandelt vanuit die basis over de verschillende thema's die spelen op de top.

Daarnaast zijn er vanuit Nederland veel bedrijven, wetenschappers en milieuorganisaties aanwezig. Zo’n top is namelijk ook een groot netwerkevenement. Bedrijven proberen contacten te leggen met politici en bedrijven in andere landen. Dit zijn natuurlijk vooral bedrijven in de duurzaamheids- of waterbranche.

Klimaatgezant De Bourbon de Parme stelt dat er nog iets is waar Nederland voor komt: fossiele subsidies. Demissionair klimaatminister Rob Jetten zal druk bezig zijn internationale steun te vergaren om de subsidies uit te faseren.

5. Waar zitten de grootste problemen?

Ekker: "Om de uitstoot snel genoeg naar beneden te krijgen, zijn vooral China en India erg belangrijk. Zonder deze landen gaat het zeker niet lukken, omdat daar de uitstoot nog altijd stijgt. De grote vraag is dus hoe deze landen kunnen worden overgehaald om sneller in beweging te komen."

Maar ook de rest van de wereld, en dus ook de Europese Unie, zal z’n steentje moeten bijdragen. De EU is trots op de Green Deal, waar alle Europese lidstaten nu mee aan de slag zijn. Maar ook de EU zal er nog voor moeten zorgen dat alle aangekondigde maatregelen ook daadwerkelijk worden uitgevoerd.

6. Verandert onze verkiezingsuitslag nog iets voor de top?

Je zou kunnen denken dat de enorme winst van de PVV tijdens de verkiezingen vorige week z'n weerslag zou kunnen hebben tijdens de top. Klimaat prijkt in ieder geval niet bovenaan het lijstje van grootste problemen voor PVV-leider Geert Wilders.

De grote vraag is of de verkiezingsuitslag impact gaat hebben op het verloop van de klimaattop. Dat ligt in ieder geval niet voor de hand, zegt klimaatspecialist Ekker. "Omdat Nederland niet afzonderlijk onderhandelt, maar in EU-verband, zal de impact van de verkiezingen tijdens deze klimaattop waarschijnlijk wel meevallen."

Maar op de wat langere termijn is het wel ingewikkeld. "De verkiezingsuitslag in Nederland en sommige andere landen laat zien dat een deel van de mensen op de rem wil trappen van het klimaatbeleid, terwijl aan de andere kant de wetenschap roept dat de aanpak van klimaatverandering juist sneller moet."