Deventer zet zich schrap: hoogste waterstand vrijdag verwacht
Het water in de grote rivieren blijft stijgen. Rijkswaterstaat waarschuwt dat de hoge waterstanden in bepaalde regio's voor problemen kunnen zorgen. De gemeente Deventer zet zich schrap voor het snelstijgende water in de rivier de IJssel. De vrees is dat het peil uiteindelijk zo hoog komt dat er water in de binnenstad stroomt.
Om 06.15 uur vanochtend stond het waterpeil in Deventer op 6,21 meter. Dat is maar iets lager dan het kritieke punt van 6,30 meter waarop de IJssel overstroomt. De gemeente heeft de kades opgehoogd met zandzakken, waardoor dit kritieke punt iets hoger is. "We hopen dat dit voldoende is om de IJssel binnen de kades te houden", zegt een woordvoerder van de gemeente. "Het zal spannend worden."
Over anderhalve dag
Voor Rijkswaterstaat is het ijkpunt voor de Rijn de plaats Lobith in Gelderland, waar de Rijn Nederland binnenstroomt. De gemeente Deventer houdt het waterpeil bij Lobith nauwkeurig in de gaten. Het water doet er twee dagen over om van Lobith naar Deventer te stromen. Vooral factoren als harde regen of wind kunnen net het laatste zetje zijn waardoor de rivier toch over de kades stroomt.
"De Rijn zal naar verwachting vannacht de hoogste waterstand bereiken", zegt woordvoerder van Rijkswaterstaat Bart Audenaert, die de situatie nauwlettend in de gaten houdt. "Dat zal ongeveer 14,6 meter boven NAP zijn. De waterstand zal daarna gaan dalen en begin januari naar verwachting weer iets stijgen."
De laatste keer dat een waterstand bij Lobith 14,5 of hoger is geweest, was in 2018. Op 10 januari 2018 bereikte de Rijn bij Lobith een waterstand van 14,63. Op 9 februari 2021 ging het om een waterstand van 14,52.
Vakantiepark deels ondergelopen
Veel gebieden in Nederland hebben op dit moment te kampen met hoogwater. Het water in het IJsselmeer is een meter hoger dan normaal, waardoor het strand bij Makkum grotendeels is verdwenen. Een vakantiepark bij Hindeloopen is deels ondergelopen. En de Overijsselse Vecht treedt al dagen buiten zijn oevers. In Hardenberg wordt daarom een park als waterberging gebruikt.
Verder naar het zuiden, bij Roermond, zijn een aantal stuwen opengezet, zodat de Hoge Maas daar sneller water af kan voeren. In tijden van hoogwater moeten ook dieren in veiligheid worden gebracht. Maar een stier, van het ras Galloway, staat nog steeds met zijn poten in de Maas. Over het dier komen veel meldingen binnen, maar het is nog niet gelukt om hem weg te halen.
Voorzorgsmaatregelen
De nodige voorzorgsmaatregelen daartegen zijn gisteren al genomen. Gemalen draaien op volle toeren, waterschappen laten uiterwaarden en bergingsgebieden volstromen en op diverse plekken zijn zandzakken geplaatst. De zandzakken zorgen ervoor dat het water er minder makkelijk overheen gaat.
Dat zag er bij restaurant 't Veerhuys in Olst aan de IJssel zo uit:
De gemeente Deventer heeft ook schotten voor de deuren van de huizen geplaatst. Als het water ruim boven de kade uitkomt, dan houden de zandzakken niet alles tegen.
Rijkswaterstaat verwacht dus rond middernacht de piek van 14,5 boven Normaal Amsterdams Peil (NAP). "Deze waterstanden komen eens in de vijf jaar voor. Het zijn geen alledaagse waterstanden. Tegelijkertijd zijn het waterstanden waarop we berekend zijn. Vandaar dat we op landelijk niveau ook geen problemen verwachten."
Normaal Amsterdams Peil (NAP)
Om binnen Nederland hoogtes te kunnen vergelijken, wordt gebruik gemaakt van 1 nulpunt: het Normaal Amsterdams Peil (NAP). Een NAP-hoogte van 0 m is ongeveer gelijk aan het gemiddeld zeeniveau van de Noordzee. Alle hoogtes in Nederland worden gemeten ten opzichte van hetzelfde niveau.
Door het vaststellen van 1 nulpunt, kan gezegd worden dat het hoogste punt bij het Drielandenpunt in Vaals ligt met 322,38 m boven NAP. Het laagste punt ligt bij Nieuwerkerk aan den IJssel met 6,78 m onder NAP. Het hoogste en laagste punt zijn door Rijkswaterstaat eind 2017 opnieuw bepaald.
De Maas heeft gisteren de hoogste waterstand bereikt. "Die is inmiddels weer aan het dalen. Deze situatie heeft geen problemen opgeleverd."
Hoge waterstanden IJsselmeer
Maar de waterstanden op het IJsselmeer blijven voorlopig hoog. "Dat komt door een combinatie van neerslag, aanvoer vanuit rivieren en beperkte afvoermogelijkheden", zegt Audenaert van Rijkswaterstaat. "Wij voeren zoveel mogelijk water uit het IJsselmeer via de Afsluitdijk af naar de Noordzee. Maar dat kon nu beperkt omdat de waterstanden in zee vrij hoog waren. Vandaag is de situatie weer beter en gaan we natuurlijk, als het kan, zoveel mogelijk water afvoeren naar de zee."
Rijkswaterstaat en de Unie van Waterschappen (verantwoordelijk voor alle 21 waterschappen) houden de situatie nog steeds nauwlettend in de gaten. "We doen er alles aan om het water zo snel mogelijk af te voeren. We openen stuwen in rivieren zodat het water snel kan doorstromen."
De Unie van Waterschappen laat weten dat waterschappen extra alert blijven met de verhoogde waterstanden. "Honderden medewerkers houden de situatie dag en nacht in de gaten en treffen waar nodig maatregelen, zoals de inzet van noodkeringen en -gemalen en extra inspecties", staat in een verklaring op hun website.
"Momenteel zijn 11 waterschappen opgeschaald om de extra inzet van mensen en middelen goed te coördineren. Dit geldt met name voor de waterschappen Drents Overijsselse Delta, Hunze en Aa's en Vechtstromen. De huidige waterstanden in de rivieren Regge, Dinkel en Vecht komen maar ongeveer eens in de 10 jaar voor."
Het hoge water in het land wordt veroorzaakt door smeltwater uit de Alpen, in combinatie met de vele regenval in Duitsland en het oosten van Nederland de afgelopen weken. "Dat komt allemaal samen in de IJssel", zegt meteoroloog William Huizinga van Buienradar.
Dijken in gaten gehouden
De dijken worden nauwlettend in de gaten gehouden. Vrijwilligers van de Dijkwacht krijgen in het geval van hoogwater een oproep. "Laatste keer was in 2022, maar veel minder extreem dan we nu hebben", zegt Ben van der Vegt. De vrijwilligers zoeken, al prikkend, naar zwakke plekken in de dijken. "We zoeken naar beschadigingen die aanwezig zijn." Vossen en vooral bevers vormen een bedreiging voor de dijken. Bevers graven soms tunnels van de kade de dijk in, waar ze een holletje maken. Zo ontstaat verzwakkingsgevaar.
Plekken waar het water al over de dijken sijpelt, trekken veel nieuwsgierigen. Mensen die het water en de dijken in de gaten moeten houden zijn daar niet allemaal even blij mee: