Steeds meer kinderen thuis, wachtend op passend onderwijs: 'Ze wilden Jay-Jay niet hebben'
Het aantal kinderen en jongeren dat langere tijd niet naar school gaat omdat ze geen passend onderwijs kunnen vinden, blijft maar toenemen. Kinderombudsvrouw Rotterdam-Rijnmond Stans Goudsmit gaat er in haar regio onderzoek naar doen en heeft een meldpunt geopend. Ook Jay-Jay, de zoon van Joost Nieuwenburg, zat maandenlang thuis. "'Ik wil dood', zei hij op een gegeven moment."
Jarenlang voerde Joost Nieuwenburg een strijd om passend onderwijs te vinden voor zijn zoon. De inmiddels 15-jarige Jay-Jay kreeg op zijn zesde de diagnose ADHD, maar de medicatie die hij daarvoor kreeg sloeg niet aan en hij verloor zijn eetlust.
"Volgens de school was hij onhandelbaar. Er werd wel een probleem geschetst, maar niemand vertelde wat we konden doen", vertelt Joost aan RTL Nieuws. Na verschillende reguliere basisscholen werd Jay-Jay uiteindelijk overgeplaatst naar het speciaal onderwijs, maar ook daar was hij niet op zijn plek.
Omdat er maar geen geschikte school voor hem gevonden werd, zat Jay-Jay op zijn elfde acht maanden thuis. En hij is niet de enige. In het schooljaar 2021/2022 waren er volgens het Ministerie van Volksgezondheid 3.181 thuiszitters. Een schooljaar eerder waren dat er 2.212. In april dit jaar komt het ministerie met nieuwe cijfers.
Topje van de ijsberg
Volgens verschillende belangengroepen zijn deze aantallen slechts het topje van de ijsberg, zij schatten dat 15 duizend tot 20 duizend kinderen niet naar school gaan omdat er geen passend onderwijs voor hen is. Het gaat hierbij voornamelijk om kinderen met autisme, AD(H)D, angsten, depressies, trauma's of hechtingsproblemen. Ze moeten vaak lang wachten tot er plek is op een (speciale) school die wel bij ze past, of er is überhaupt geen school die aansluit bij wat zij nodig hebben.
Het is iets waar Stans Goudsmit, Kinderombudsvrouw Rotterdam-Rijnmond, zich grote zorgen over maakt. "Sinds ik in 2018 kinderombudsvrouw ben geworden, zijn er veel wanhopige ouders bij me langsgekomen die een kind hebben dat niet naar school gaat. Het is een probleem dat alsmaar groter wordt, dat zie je ook terug in de cijfers. De kinderombudsmannen in Amsterdam en Den Haag horen dezelfde geluiden", legt ze uit.
Thuiszitten heeft een enorme impact op de levens van deze kinderen, stelt Goudsmit. "De impact is enorm. Hun ontwikkeling staat maandenlang, soms zelfs een jaar stil want ze krijgen meestal geen onderwijs. Ieder kind heef recht op onderwijs, ook als het thuis zit. Maar dat gebeurt vaak niet. Ook verliezen ze het contact met klasgenoten waardoor ze zich eenzaam voelen."
In bochten wringen
"De gezinnen van deze kinderen hebben er ook last van. Ouders gaan zich in allerlei bochten wringen om er voor hun kind te kunnen zijn. Dat begint bij het opnemen van vakantiedagen en verlof, daarna beginnen de problemen. Ze gaan minder werken of worden ontslagen, wat weer voor financiële problemen kan zorgen."
Ook bij Joost zorgde het voor stress. Hij probeerde er zoveel mogelijk voor Jay-Jay te zijn, maar runt met zijn vrouw ook een rijschool. "Ik wilde hem wel lesgeven, maar we moesten ook gewoon werken. Jay-Jay zat hele dagen te gamen. 'Ik wil dood', zei hij op een gegeven moment. Als ik er aan denk, kan ik zo weer huilen."
Joost sloot zich aan bij Boze Ouders, een collectief van 1000 ouders van kinderen die geen passend onderwijs kregen. "Daardoor ontdekte ik dat je veel meer rechten hebt dan ik dacht en er allerlei potjes zijn die scholen kunnen aanspreken om kinderen te helpen. Ieder kind in Nederland heeft recht op goed onderwijs."
Mét kinderen praten
Kinderombudsvrouw Goudsmit is in Rotterdam een onderzoek gestart naar Rotterdamse thuiszitters. Ze opende een meldpunt en gaat met zoveel mogelijk kinderen in gesprek. Want er wordt vooral óver en niet mét de kinderen gepraat, zegt ze. "Ik wil weten wat zij nodig hebben. Soms zijn die oplossingen heel simpel. Zo sprak ik een meisje met een angststoornis. Zij wilde in de pauze graag binnen in een hoekje zitten, maar van de school moest iedereen naar buiten. Dat meisje zit nu thuis, terwijl haar leven er heel anders had uitgezien als er een klein stapje in haar richting was gedaan."
Volgens Goudsmit hadden veel kinderen verwacht en gehoopt dat het door corona makkelijker zou zijn om vanuit huis lessen te volgen. Digitaal onderwijs was er toen opeens. "Dat dit nu vaak niet kan, vinden ze onbegrijpelijk. Dat je thuis zit, wil niet zeggen dat je niet in staat bent om te leren", vertelt ze. "Er is geen maatwerk waarin ook de ideeën van kinderen serieus genomen worden. We moeten in hun schoenen gaan staan en kijken wat er nodig is."
Daar is vader Joost het roerend mee eens. Wat Jay-Jay nodig had? "Liefde, een keer een aai over zijn bol. Als je dat niet krijgt, verlies je het vertrouwen dat leraren je verder willen helpen. Hij voelde zich afgeserveerd. Er zijn nooit potjes aangesproken om hem te helpen, ze wilden hem alleen maar van school hebben", vertelt hij.
Een diploma
Op de middelbare school, waar Jay-Jay praktijkonderwijs volgt, heeft hij die docenten wel. "Wat ze daar in vier jaar voor elkaar hebben gekregen is geweldig. Natuurlijk ging het niet zonder slag of stoot, maar ze zeiden: wij gaan zorgen dat hij zijn diploma krijgt."
Over twee maanden is het zover en gaat Jay-Jay met een diploma op zak verder leren voor metselaar. "Ik ben een grote vent met tatoeages, maar hiervan schiet ik vol. Ik ben zo trots op hem."