Klimaatverandering aanjagen of aanpakken, welke rol speelt ING?

Extinction Rebellion blokkeert morgen voor de tweede keer de A10 ter hoogte van het voormalige hoofdkantoor van ING in Amsterdam. De actiegroep wil dat ING zich veel sneller terugtrekt uit alle fossiele energie. Zij vinden dat ING de klimaatcrisis verder aanjaagt. 

RTL Nieuws schreef alle Nederlandse auteurs aan van het rapport over uitstootdaling van het VN Klimaatpanel IPCC, en vroeg wat zij vinden van de klimaataanpak van ING. Uit hun antwoorden blijkt dat de bank volgens hen een sleutelrol vervult. Vooral omdat er 'systeemveranderingen' nodig zijn om de CO2-uitstoot zo snel mogelijk te laten dalen.

ING kondigde eind vorig jaar aan dat het de financiering aan olie- en gaswinning versneld gaat afbouwen, naar nul in 2040. Daarnaast streeft de bank ernaar om de financiering van hernieuwbare energie te verdrievoudigen, naar 7,5 miljard euro per jaar vanaf 2025. Dat was 2,5 miljard in 2022. 

Banken spelen cruciale rol in transitie

Heleen de Coninck van de TU Eindhoven, en vice-voorzitter van de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) zegt: "Ook andere investeerders, zoals pensioenfondsen, zijn al voor een groot deel uit olie en gas gestapt. Banken zijn een onderdeel van het financiële systeem en dus heel belangrijk."

Detlef van Vuuren van het Planbureau voor de Leefomgeving onderschrijft dit: "Banken spelen een cruciale rol. Zij bepalen met hun investeringen welke kant we op bewegen."

Zowel De Coninck als Van Vuuren snappen dan ook wel dat milieuorganisaties hun pijlen richten op een bank als ING. "Ik denk dat het goed is dat maatschappelijke organisaties proberen die druk uit te oefenen op de financiële sector om de juiste keuzes te maken", zegt Van Vuuren. 

Volgens hem is er veel geld nodig voor meer hernieuwbare energie, energiebesparing, de industrie minder te laten uitstoten en te zorgen dat huizen van het gas afgaan.

Oud energiesysteem in stand houden

ING zegt dat nog 80 procent van de energievoorziening wereldwijd gebaseerd is op het verbranden van fossiele brandstoffen. "Hoewel we veel duurzame activiteiten financieren, financieren we nog steeds meer activiteiten die dat niet zijn. Dit is een weerspiegeling van de huidige wereldeconomie", aldus ING op een speciale klimaatpagina op de site van het bedrijf. 

Dat ING zegt veel meer te willen investeren in duurzame energie is goed, zegt De Coninck. Maar tegelijkertijd zal ING ook snel zijn belangen in de fossiele sector moeten afbouwen. 

De Coninck: "Zo gauw je dat aanhaalt, die 80 procent als argument om te zeggen: wij moeten hierin blijven investeren, want anders flikkert het hele energiesysteem in elkaar, ja, dan krijg je als uitkomst dat het oude energiesysteem langer in stand blijft." Want: "Je krijgt meer opbouw van het ene als de afbouw van het andere sneller gaat."

Oftewel: zolang ING nog geld steekt in bedrijven die op hun beurt nog investeren in fossiele energie, of de infrastructuur daarvoor, zullen bedrijven daar ook geld mee willen blijven verdienen, en zal er uitstoot zijn.

Zowel activisten van Extinction Rebellion als Milieudefensie houden ING verantwoordelijk voor het verergeren van de klimaatcrisis. Volgens Milieudefensie maakt het niet uit of je 'zelf naar olie boort, of voor de boor hebt betaald, in beide gevallen draag je een verantwoordelijkheid voor de klimaatcrisis waar we nu in zitten', aldus directeur Donald Pols.

Linda Steg, die zich als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen bezighoudt met gedragsverandering, zegt dat wat de financiële sector doet ook invloed heeft op hoe mensen denken. Zolang er geld blijft gaan naar fossiel, 'blijft fossiele energie breed beschikbaar en aantrekkelijk', zegt ze. 

"Blijven investeren in fossiel geeft het signaal af aan de samenleving dat het allemaal wel meevalt, dat we de tijd hebben om rustig fossiele brandstoffen af te bouwen."

De meeste wetenschappers denken dat ING sneller zou kunnen veranderen. “De wetenschap zegt toch duidelijk dat het sneller moet”, zegt Gert Jan Nabuurs van de Wageningen Universiteit. Hij wijst erop dat ook als ING stopt met investeringen in fossiel, sommige installaties daarna nog decennia in gebruik kunnen blijven.

'ING kan een belangrijk deel van de oplossing zijn' 

Van Vuuren is positiever over ING. Hij vindt dat de ambitie om in 2040 op nul fossiele investeringen uit te komen, een 'redelijke interpretatie' van het Parijse Klimaatakkoord kan zijn, mits nu al wordt gestopt met investeringen in het ontwikkelen van nieuwe fossiele bronnen. 

Toch: "Is een scherpere interpretatie mogelijk? Ja." En, zegt hij: "Zij kunnen kiezen. Zolang ze blijven investeren in fossiele brandstoffen, maken ze de klimaatcrisis erger. Maar ze kunnen juist een belangrijk deel van de oplossing zijn."

ING zegt in een reactie op de klimaatwetenschappers zich ervan bewust te zijn dat ze een belangrijke rol vervullen. Arnaud Cohen Stuart, hoofd bedrijfsethiek van ING zegt: "Snel uitstappen kan altijd als bank. We financieren bijvoorbeeld hypotheken, de auto-industrie, maar ook staal of cement. We kunnen prima afscheid nemen van een klant of een sector. Maar het is denk ik belangrijk dat we niet zozeer afscheid nemen van de economie, maar de economie helpen om zich om te vormen."

De bank zegt in gesprek te gaan met bedrijven om een ander bedrijfsmodel te ontwikkelen, dat beter is voor het klimaat. Maar een snellere klimaataanpak van ING dan eerder is aangekondigd, zit er volgens Cohen Stuart niet in.  

Verantwoording: RTL Nieuws benaderde alle Nederlandse auteurs van het IPCC-Rapport uit 2022 over uitstootdaling. 

Van de zes reageerden er vier; een vijfde werkt op dit moment juist aan een standaard voor de financiële sector, en wilde zich daarom nu niet uitlaten over ING. De zesde werkt in het buitenland.