In Duitsland is cash nog steeds koning, maar de bankpas wint langzaam terrein

"Nur bares ist wahres", luidt een bekend Duits gezegde. Alleen contant geld is echt. Die spreuk wordt in Gasthaus Gottlob, een populair café-restaurant in de Berlijnse wijk Schöneberg, van harte omarmd. 

Op de deur van Gottlob hangt een briefje met de tekst 'Barzahlung / Cash only'. Zoals op zoveel plekken in de Duitse hoofdstad kun je er niet met pinpas of creditcard betalen. Wie een stedentrip naar Berlijn op de planning heeft staan, doet er goed aan om genoeg contanten mee te nemen. 

De klanten lijken er deze middag geen enkel probleem mee te hebben dat ze niet kunnen pinnen. Ze rekenen hun koffie, bier en lunchgerechten af met bankbiljetten die ze uit hun portemonnee vissen.

Meer cash op zak

Gemiddeld heeft een Duitser 100 euro contanten op zak, blijkt uit cijfers van de Deutsche Bundesbank, de centrale bank van Duitsland. Dat is ruim twee keer zoveel als de gemiddelde Nederlander, die maar 46 euro cash in zijn portemonnee heeft.

Het aantal contante betalingen in Duitsland is dan ook vele malen hoger dan bij ons. Volgens de meest recente cijfers, uit 2021, wordt in Duitsland nog bij 58 procent van alle betalingen contant geld gebruikt. In Nederland komt bij nog maar 20 procent van de transacties cash te pas.

'Onhandig'

In veel gevallen heeft de klant dus geen keus. Veel uitbaters zien de overstap naar het accepteren van betaalkaarten nog steeds niet zitten. "Het is onhandig", zegt Lukas Thürnagel, bedrijfsleider van Gottlob. "Pinapparaten hebben buiten, op ons terras, misschien geen bereik. En de apparaten kunnen stukgaan."

Bovendien, zegt Thürnagel, rekenen banken veel te veel geld voor pintransacties. "Het wordt ons weleens aangeboden om kaartbetalingen mogelijk te maken, maar dan zouden we tot wel 0,8 procent transactiekosten moeten afdragen. Als iedereen hier zijn kopje koffie met kaart gaat betalen, heeft dat voor ons geen zin."

Een andere reden dat hij niet aan betaalkaarten wil, is dat klanten minder fooi geven als ze met hun pinpas betalen. "Dat is althans mijn ervaring", zegt hij.

Klachten van klanten krijgt hij niet. "Er zit hier om de hoek een pinautomaat. En we hebben het duidelijk aangegeven. Er hangt een briefje op de deur, het staat op het menu en op onze website. Mensen weten dat ze hier alleen met cash terechtkunnen."

Privacy

Cash is in Duitsland dus nog altijd heilig, mede omdat Duitsers waarde hechten aan hun privacy, en een zeker wantrouwen koesteren tegen nieuwe technologieën. Toen betalen met mobiele telefoons net mogelijk werd zei 88 procent van de Duitsers daar niet aan te willen, uit angst dat hun mobieltje kon worden gehackt, en hun betaalgegevens gestolen.

Toch neemt het aantal digitale betalingen – met kaarten, smartphones en wearables – ieder jaar toe, en verliest contant geld terrein. In 2021 was het aandeel contante betalingen 58 procent, in 2017 was dat nog 74 procent.

Werkgroep

De opmars van digitale betaalmiddelen leidt tot ongerustheid bij Duitse burgers en instellingen. Reden voor de Deutsche Bundesbank om een nieuwe werkgroep op te richten. Dit 'Nationales Bargeldforum' werd vorige week gelanceerd in Berlijn.

"Het doel van het Nationales Bargeldforum is om contant geld te behouden als een efficiënt en veelgebruikt betaalmiddel in een veranderend betalingslandschap", aldus Burkhard Balz van de Deutsche Bundesbank.

Het forum is een samenwerking tussen onder meer banken, winkeliers en consumentenorganisaties. "Met dit nieuwe platform kunnen we ons sterk maken voor contant geld en helpen om het voor het publiek gemakkelijk en veilig te maken om met bankbiljetten en munten te betalen", aldus Balz. 

In gesprek met het Duitse Focus stelt hij Duitsers gerust die bang zijn dat bankbiljetten en munten op den duur zullen verdwijnen: "Er bestaan geen plannen om contant geld af te schaffen."

1 en 2 eurocent

En mochten die plannen er toch komen, dan is er altijd nog bondskanselier Olaf Scholz. Toen de Europese Commissie in 2020 opperde om de muntjes van 1 en 2 eurocent uit de omloop te halen, ging Scholz, destijds nog minister van Financiën, hoogstpersoonlijk voor dat plan liggen. "Het moet altijd mogelijk zijn om je geld verstandig uit te geven, en als er kleine prijzen zijn, moet je ook met kleine muntjes kunnen betalen", zei hij destijds. In Duitsland zijn de muntjes van 1 en 2 cent, in tegenstelling tot bij ons, nog altijd volop in gebruik. 

Bij Restaurant Gottlob maken ze zich nog geen grote zorgen over de gestage opmars van de betaalkaart. "Er wordt steeds meer met kaarten betaald, daar kunnen we niets tegen doen", zegt bedrijfsleider Thurnagel. "Maar zolang het niet verplicht wordt om betaalkaarten te accepteren, blijven we het doen zoals we het nu doen."