In 10 minuten een gram coke: drugs kopen op Telegram is kinderspel

Yesilgöz noemt het 'schokkend' dat er op Telegram miljoenen drugsadvertenties rondgaan. Ze voert samen met het Openbaar Ministerie en de politie verkennende gesprekken voor een plan van aanpak om de online drugshandel tegen te gaan, maar benadrukt dat het complex is. "De totstandkoming van een goed en gedegen plan hierop vergt tijd", schrijft ze in haar Kamerbrief.

Uit onderzoek van de NOS in januari dit jaar blijkt dat er op het van oorsprong Russische Telegram veelvuldig wordt geadverteerd voor (hard)drugs en andere verboden middelen. Vooral cocaïne, xtc, mdma en ketamine worden veelvuldig aangeboden. De aanbieders zijn actief in heel Nederland. 

Openbare groepen

Telegram, dat in Nederland zo'n 1,7 miljoen gebruikers heeft, is volgens cybercrime deskundige Rolf van Wegberg van de TU Delft te vergelijken met versleutelde berichtendiensten als WhatsApp en Signal. "De technologie is hetzelfde, maar op Telegram ben je anoniem", zegt hij tegen RTL Nieuws. "Een ander verschil is dat je op Telegram ook openbare groepen hebt. Via zulke groepen wordt drugs aangeboden."

Vroeger werden drugs en andere verboden middelen vooral via het darkweb verkocht. Dat gebeurt volgens Van Wegberg op kleinere schaal nog steeds, maar de Telegram-groepen zijn voor potentiële klanten veel makkelijker te vinden. "In grote steden als Amsterdam en Rotterdam zie je op lantaarnpalen stickers met QR-codes. Als je die scant kom je in groepen waar drugs wordt verkocht in die specifieke stad. Dat maakt het anoniem en snel: binnen tien minuten kan er een dealer bij je op de stoep staan."

Capaciteitsprobleem 

Maar als iedereen in zo'n openbare Telegram-groep kan, dan kan de politie dat ook. Yesilgöz laat in haar Kamerbrief weten dat de politie 'gelet op het grote aantal berichten en de schaarste in de capaciteit' niet het hele internet mag en kan monitoren op drugsadvertenties. "Wel gaat de politie waar mogelijk over tot handhaving. De opsporing richt zich op het opsporen van grote drugsaanbieders."

Van Wegberg denkt dat hier nog een wereld te winnen valt. "De drugshandel speelde zich vroeger af op plekken waar we het niet zo goed konden zien. Drugs werden verkocht via het darkweb en er werd betaald met bitcoin. Nu is het heel zichtbaar en wordt er vaak contant betaald of een tikkie gestuurd, de informatie ligt voor het oprapen. Ook met een schaarse capaciteit kan daarop worden ingezet."

Afschrikwekkend effect 

Volgens de cybercrime deskundige kan alleen al de aanwezigheid van de politie op Telegram een afschrikwekkend effect hebben. "Dat blijkt uit eerder onderzoek dat we naar de drugsverkoop op het darkweb deden. Nadat bekend werd dat de politie daar een marktplaats had overgenomen, zag je dat terug in de hoeveelheid drugs die daarop verkocht werd. Dat effect heb ik op Telegram nog niet gezien."

Yesilgöz zegt vooral in te willen zetten op het 'zelfreinigend vermogen' van de berichtendienst. Het is volgens haar in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van Telegram om te modereren. 

Hoewel ze erkent dat het moeilijk is om met het platform in contact te komen en afspraken te maken, hoopt ze dat de Digital Services Act (DSA) 'tot actie dwingt'. De DSA is een nieuwe Europese wet die is bedoeld om desinformatie tegen te gaan en het doen van online aankopen voor consumenten veiliger te maken.

Verbaasd 

Van Wegberg heeft daar een hard hoofd in. "Ik ben verbaasd dat Yesilgöz hierop inzet. Juridisch gezien zal het vast hout snijden, maar het is de vraag of een bedrijf dat niet in de Europese Unie geregistreerd staat zich hier überhaupt iets van aantrekt." 

"Telegram heeft altijd gezegd dat ze een platform bieden om te communiceren en ze niet kunnen zien wat er gebeurt. De keren dat ze een groep offline haalden zijn zo sporadisch dat het lijkt alsof ze er niet heel veel zin in hebben."