Te veel hoogopgeleide gezinnen in vinexwijken: geen ruimte voor starters of ouderen
De vinexwijken die de afgelopen vijftien jaar zijn gebouwd, ontwikkelen zich steeds meer tot eenzijdige woonwijken voor gezinnen met een hoger inkomen, blijkt uit onderzoek. De wijken groeien te weinig mee met de woonbehoeften; wie gaat scheiden of kleiner wil wonen, kan in dezelfde buurt maar moeilijk aan een huis komen.
Er moet bij toekomstige grote nieuwbouwwijken beter nagedacht worden over de functie en samenstelling van de wijk op de lange termijn, aldus het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een rapport dat vandaag verscheen. De kwalitatief hoogwaardige vinexwijken aan de stadsranden zijn gebouwd met het oog op de stedelijke middenklasse gezinnen. Er zijn voornamelijk koopwoningen in rijtjeshuizen gebouwd.
In de periode van 2008 tot 2020 zijn er ook grotere en daarmee duurdere eengezins-koophuizen bijgekomen. Hierdoor konden de huidige bewoners in de wijk makkelijk doorgroeien, maar werden de minder welgestelde mensen en huishoudens zonder gezin nauwelijks in hun behoeftes voorzien. Ook starters en de groeiende groep ouderen maken vanwege deze eenzijdige woningvoorraad nauwelijks kans om in de wijk een woning te vinden die bij hun past.
Hoogopgeleide gezinnen
Dit ziet ook Riët Doldersum, ze is makelaar en taxateur bij Voorst Makelaardij en verkoopt veel woningen in de Zwolse nieuwbouwwijk Stadshagen, waar veel hoogopgeleide gezinnen wonen. "De eerste bewoners waren voornamelijk tweeverdieners uit de stad. 's Ochtends liep de wijk leeg als iedereen naar zijn naar werk gingen, 's avonds stroomde de wijk weer vol."
Nog steeds wordt er volgens de makelaar veel gebouwd voor hogere inkomens. "Dat komt mede omdat de prijzen van nieuwbouwwoningen hoog zijn. Tijdens de energiecrisis waren er starters ingeloot die een nieuwbouwwoning in deze periode moeilijk konden betalen. Zij keken ook naar huizen in de wijk van vijf jaar oud. Die zijn vaak net zo goed geïsoleerd en prijstechnisch veel interessanter." Een nieuwbouwhuis wordt casco opgeleverd, daarna ben je nog tienduizenden euro's kwijt aan een keuken, badkamer, vloer en tuin. "Dan moet je een aardig salaris meenemen."
Niet elke vinexwijk in Nederland is natuurlijk hetzelfde, zegt hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer. "Er zijn grote verschillen, maar in het meer betaalbare segment kun je weinig nieuwbouwhuizen vinden." Dat is niet alleen voor starters lastig, bij een scheiding is het ook moeilijk een de ander uit te kopen of een eigen, betaalbare woning in de buurt te vinden.
Vergrijzing
Toch zijn de meeste groeikernen ingericht op verandering. "Waar eerst voor jonge gezinnen met kinderen een basisschool werd gebouwd, komt er later bijvoorbeeld ruimte voor een middelbare school en kan de basisschool op den duur omgebouwd worden tot woningen. De meeste groeikernen hebben hierop geanticipeerd."
Maar ook in deze nieuwbouwwijken stagneert de doorstroming, net als in de rest van het land. In Stadshagen wordt daarop ingespeeld. Doldersum: "Er is een project met iets kleinere huizen, een kleinere tuin, maar wel een grote gezamenlijke tuin die wordt onderhouden. Deze huizen zijn geliefd door mensen die niet te veel onderhoud aan hun tuin willen." Maar, geeft ze toe, als de grote vergrijzing komt, dan hebben we als maatschappij een probleem, ook in de vinexwijken.
Netwerk zit in de wijk
Dat beaamt ook Boelhouwer. "De ouderen willen in hun woning in de wijk blijven wonen. Hun netwerk zit daar, ze hebben er eventueel mantelzorg in de buurt. Voor de doorstroming zou je deze groep liever in een kleinere woning hebben, maar er zijn voor hen weinig andere mogelijkheden in de wijk."
Het PBL adviseert beleidsmakers, projectontwikkelaars en woningcorporaties na te denken over de functie van de wijk op de lange termijn, zodat beter rekening gehouden wordt met de verschillende woonbehoeftes die in de loop van de tijd zullen komen.
