Zorgen over Israëlische spionage en intimidatie Strafhof: 'Dit kan niet door de beugel'

Medewerkers en aanklagers van het Internationaal Strafhof in Den Haag zijn jarenlang bespioneerd, afgeluisterd, onder druk gezet, bedreigd en geïntimideerd door Israëlische inlichtingendiensten. Dat stelt The Guardian na uitgebreid onderzoek, in samenwerking met de Israëlisch-Palestijnse nieuwsorganisatie +972 en het Israëlische Local Call.

Israëlische inlichtingendiensten hebben jarenlang de communicatie van verschillende hoge medewerkers van het Internationaal Strafhof afgetapt, schrijft The Guardian. Volgens de Britse krant zijn de telefoongesprekken, berichten, e-mails en documenten van zowel hoofdaanklager Karim Khan als zijn voorganger Fatou Bensouda onderschept. Een woordvoerder van de Israëlische premier Netanyahu ontkent de aantijgingen.

Daarnaast zijn medewerkers hinderlijk gevolgd en opgezocht. Zo werd Bensouda onverwachts opgezocht in een hotel in New York door de toenmalige baas van de Israëlische veiligheidsdienst Mossad. Ook kreeg hoofdaanklager Bensouda thuis ongewenst bezoek bij haar huis in Den Haag. Twee onbekende mannen belden bij Bensouda aan. Ze wilden haar een envelop geven met honderden dollars en een briefje waar een Israëlisch telefoonnummer op stond. De mannen worden gelinkt aan de Israëlische inlichtingendiensten.

Belemmeren voorbereiding strafzaak

De onderschepte berichten zouden allemaal te maken hebben met de strafzaak die het ICC voorbereidde over oorlogsmisdaden die door Israël in Palestijns bezet gebied zijn gepleegd. Israël zou jarenlang hebben geprobeerd te voorkomen dat een strafzaak werd doorgezet.

Dat is niet gelukt; hoofdaanklager Karim Khan vroeg in mei arrestatiebevelen aan voor zowel de leiders van Hamas als de politieke leiding van Israël. Het internationaal Strafhof heeft voldoende bewijs verzameld om de politieke en militaire leiders te vervolgen voor verschillende oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.

Dat was volgens The Guardian geen verrassing voor premier Benjamin Netanyahu, omdat de Israëlische inlichtingendiensten die informatie allang bemachtigd hadden. Als het Strafhof de arrestatiebevelen uitvaardigt, kunnen de verdachten niet meer reizen naar landen die het strafhof erkennen.

'Fors aantal extra veiligheidsmaatregelen'

Het kantoor van de aanklager bevestigt aan RTL Nieuws dat het te maken heeft met een 'ongekende hoeveelheid aan pogingen van inlichtingendiensten van andere landen om informatie te bemachtigen'. Over zulke aanvallen is de aanklager van het Strafhof continu in gesprek met de Nederlandse veiligheidsdiensten. "Dat heeft geleid tot het invoeren van een fors aantal extra veiligheidsmaatregelen", zegt een woordvoerder van de aanklager van het Strafhof tegen RTL Nieuws.

Het Strafhof gaat verder niet in op de beschreven pogingen tot spionage en intimidatie, en van wie dat komt, maar zegt dat dergelijke aanvallen de aanklager 'niet zullen weerhouden' om het werk te blijven doen. Aanklager Karim Khan zei eerder al dat het proberen te verstoren van de rechtsgang van het Strafhof een crimineel misdrijf is, waarvoor het hof mensen kan vervolgen. Verder zegt het Strafhof dat geen bij geen van de recente aanvallen de aanvallers bewijsmateriaal buit hebben kunnen maken. 

'Kan niet door de beugel'

Nederlandse politici zijn kwaad over de onthullingen. D66, DENK en GroenLinks-PvdA stelden Kamervragen en eisen dat de verantwoordelijke ministeries uitleg geven over wat er precies is gebeurd, wat Nederland ervan weet en wat er wordt gedaan om het Strafhof te beschermen. "Dit gaat om activiteiten die echt niet door de beugel kunnen", zegt Kati Piri (GroenLinks-PvdA). "Dit kan je, ook van een land waar je vriendschappelijk mee bent, echt niet accepteren."

"Op een moment waarop de druk op deze gerechtshoven enorm hoog is, vind ik het schokkend dat hier weinig aandacht voor is", zegt Piri. "Als we nu niet staan voor dit soort internationale organisaties, wanneer dan wel? Het is schokkend dat dit onder onze neus heeft kunnen plaatsvinden, en nog steeds plaatsvindt."

Ook NSC, dat in de nieuwe regering zal plaatsnemen, is niet te spreken over de onthullingen. "Nieuw Sociaal Contract staat voor de internationale rechtsorde en rechterlijke uitspraken", zegt een woordvoerder van NSC. "Daar hoort bij dat wij alle pogingen tot beïnvloeding van het Internationaal Strafhof afkeuren en de onafhankelijkheid van het hof respecteren."

Een woordvoerder van de VVD reageert ook op het onderzoek van The Guardian: "Het Internationaal Strafhof moet onafhankelijk kunnen opereren. Wij zijn kritisch op pogingen om de werkzaamheden van het Strafhof te ondermijnen, door wie dan ook. In dat licht zijn de aantijgingen in het onderzoeksartikel zorgwekkend. Wel dient te worden opgemerkt dat Israël deze aantijgingen ontkent. Het zou goed zijn als Israël hierop een uitgebreidere reactie geeft."

De betrokken verantwoordelijke ministeries willen niet reageren. Een woordvoerder van Buitenlandse Zaken stelt dat de ministeries eerst antwoord zullen moeten geven op de vragen van de Tweede Kamerleden, en dat hij daar niet op vooruit kan lopen. 

Wat is het ICC?

Het Internationaal Strafhof is een internationale rechtbank. De rechtbank is gevestigd in Den Haag, Nederland is het gastland en ondersteunt de rechtbank. Het is de enige rechtbank die individuen kan vervolgen voor internationale misdaden als genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Het ICC is opgericht om op te treden als een 'rechtbank van de laatste kans', wanneer nationale rechtbanken criminelen niet willen of kunnen vervolgen.

Het Internationaal Strafhof wordt niet door alle landen erkend; zo erkennen onder meer de VS, Rusland, China en Israël de rechtbank niet. Het Internationaal Strafhof kan alleen onderzoeken openen naar lidstaten die ook het Verdrag van Rome ondertekend en ingevoerd hebben en lid zijn van het Strafhof.

Aangezien Palestina als 'waarnemerstaat niet-lid' erkend is bij de VN en het Statuut van Rome heeft ondertekend, mag het ook lid zijn van het Strafhof, waardoor het Strafhof mensen mag vervolgen voor oorlogsmisdaden op Palestijns grondgebied.