Jop (41) en Nijs (30) dragen een fietshelm: 'Schaam me er niet meer voor'

Nijs Wienese (30) woont in Amsterdam en draagt sinds een kleine twee jaar een fietshelm. "Ik ben een keer goed hard onderuit gegaan. Ik ben er gelukkig goed vanaf gekomen. Maar een week later ging een vriend van mij op zijn plaat, en hij kwam er minder goed vanaf. Ik ging bij mezelf na: is zonder helm fietsen het me nog waard? Nee, eigenlijk niet, bedacht ik me toen."

Voorzorgsmaatregel

Sindsdien fietst Nijs met helm. En dit heeft niet zozeer te maken met zijn eigen rijkunsten; hij draagt de helm voornamelijk als voorzorgsmaatregel voor het fietsverkeer in de hoofdstad. "Het gaat er best vaak wat lomp aan toe en ik fiets zelf ook nogal hard."

Een logische reden dus, jezelf beschermen. Toch blijkt uit onderzoek van TeamAlert dat 90 procent van de jongeren ervoor kiest om geen fietshelm te dragen. Gedragsonderzoeker Sjoerd van Halem: "Bijna niemand draagt een helm, ze vinden zo’n helm gênant."

Botbreuken en hersenletsel

Vorig jaar belandden 76.400 fietsslachtoffers op de spoedeisende hulp, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL, een kenniscentrum voor letselpreventie. Van hen hadden 48.700 slachtoffers ernstig letsel. In de periode 2014-2023 steeg het aantal slachtoffers met ernstig letsel met 41 procent.

48 procent had een botbreuk, 13 procent een hersenschudding en 4 procent schedel- of hersenletsel. Het dragen van een fietshelm vermindert de kans op hoofdletsel met 62 procent en de kans op hersenletsel met 36 procent.

Bron: VeiligheidNL

 

'Voor kinderen en ouderen'

Hoewel jongeren aangeven een helm meer iets voor kinderen en ouderen te vinden, krijgt Nijs overwegend positieve reacties: "Iedereen reageert eigenlijk enthousiast en vindt het heel goed dat ik het doe. Ook roept het altijd veel verhalen op bij mensen over vrienden of kennissen die zijn gevallen en hierdoor letsel opliepen."

Maar jongeren geven aan dat de sociale norm voor het dragen van een helm van grote invloed is. "Dit komt doordat ze het niet als 'normaal' zien om een helm te dragen, dan zijn ze de enige", zegt Van Halem. "Wel zeiden jongeren dat ze eerder bereid zijn een helm te dragen als meerdere mensen dit doen." Een deel van de jongeren geeft aan in de toekomst een helm te willen dragen. Vooral bij een elektrische fiets vinden ze dat logisch.

'Niemand droeg een helm'

Ook bij Jop de Vrieze (41) duurde het even voor hij zijn helm dagelijks bij zich had. Een ongeluk 7,5 jaar geleden was de aanleiding. "Ik kwam met mijn band in een tramrails terecht, viel hard op mijn hoofd en werd met ambulancepersoneel over me heen gebogen wakker." Voor controle moest hij naar het ziekenhuis. Hij moest eigenlijk een helm gaan dragen, dacht hij. Maar niemand droeg er een, dus voelde hij zich toch te ongemakkelijk om het te doen.

Jop merkt dat de norm voor het dragen van een helm langzaam verschuift. Steeds meer mensen op een e-bike dragen er een, en kinderen. "Mijn zoontje, dat altijd een helm op heeft, vroeg aan me waarom ik er geen droeg. Een goed punt, vond ik. Daarnaast: het wordt steeds drukker op het fietspad met e-bikes en elektrische scooters die je niet hoort aankomen."

Het kan al in een split second misgaan. Jop fietste afgelopen vrijdag nog door Amsterdam en keek even op zijn horloge. Hierdoor zag hij net te laat dat een beschonken jongen met zijn fiets dwars het fietspad op stapte. "Ik klapte boven op hem. Het is goed gekomen hoor, ik had alleen een geschaafde elleboog. Maar een ongeluk zit in een klein hoekje."

Soms krijgt hij wat fronsende blikken als hij met zijn helm ergens binnenloopt. Of de vraag: je hebt toch geen elektrische fiets? Ook Nijs krijgt soms minder positieve reacties en wordt op straat weleens nageroepen. "Maar over het algemeen vind ik het alleen maar leuk, de commotie die het veroorzaakt en de gesprekken die hierop volgen. Mijn vrienden staken vooral in het begin de draak met me, maar nu is iedereen er wel aan gewend."

Meer verkochte fietshelmen

Dat steeds meer jongvolwassenen een helm kopen, blijkt uit cijfers van de ANWB. Dit jaar (in april) was ongeveer 10 procent van de verkochte fietshelmen aangeschaft door mensen onder de 35 jaar. Het aantal verkochte fietshelmen blijf groeien. In 2022 werden ruim 300 procent meer helmen verkocht dan in 2021. Van 2022 op 2023 was er een toename van bijna 110 procent. "Voor dit jaar verwachten wij een groei van 33 procent ten opzichte van vorig jaar", zegt een woordvoerder. De afvlakking komt volgens haar omdat veel mensen die een helm willen, er nu een hebben.

"In coronatijd ging iedereen naar buiten en verkochten we veel helmen, nu zien we dat de groei minder hard gaat, toch groeit het draagvlak wel." De woordvoerder verwacht dat het dragen van een helm steeds gewoner wordt.

Dat denkt Jop ook. "Ineens is er een kantelpunt. Dat zag je op skipiste ook. Eerst droeg niemand een skihelm, nu iedereen. Ik denk dat het best snel kan gaan." Ook Nijs is ervan overtuigd dat meer mensen van zijn leeftijd uiteindelijk zullen volgen. "Misschien ben ik een trendsetter. Ik zou het echt mooi vinden als meer mensen een fietshelm gaan dragen. Ik denk dat de trend er zeker gaat komen, maar het is wachten op het product dat die trend gaat activeren. Net als een VanMoof, elektrische fietsen waren daarvoor ook helemaal niet cool."