Harris overspoeld met 'seksistische bagger' door mogelijke kandidatuur

Nee, Liza Mügge, politicoloog aan de Universiteit van Amsterdam, stond niet te kijken van de 'seksistische bagger' die Kamala Harris online over zich heen kreeg. Toen de vicepresident bekendmaakte presidentskandidaat te willen worden namens de Democraten, kreeg ze op sociale media onder andere de opmerking dat ze haar carrière te danken zou hebben aan de getrouwde man: Willie Brown, voormalig burgemeester van San Francisco. Harris had een relatie met hem.

Die opmerking deed stof opwaaien. "'Seksistische onwaarheden' richten zich op Kamala Harris nadat Biden afhaakt", kopte persbureau AFP gisteren. Ook in Nederland vielen de opmerkingen op. Columniste Stella Bergsma schreef sarcastisch op X: 'Kan ik mij hier nog ergens omhoog neuken?'

Valse beweringen

Dit weekend dook Time in een aantal valse beweringen die over de vicepresident zijn gedaan, onder andere de bewering over Brown. "Er ontbreekt hierbij belangrijke context", schrijft het Amerikaanse blad. "Tijdens de relatie die Harris met Brown had, leefde Brown gescheiden van zijn vrouw, wat geen geheim was."

In deze video start Harris, onder luid applaus, haar campagne: 

Brown zei zelf in 2020 over hun affaire: "Ja, we hebben gedatet. Meer dan twintig jaar geleden. Dus?" Hij legde uit dat hij Harris steunde toen ze officier van justitie wilde worden, waar inderdaad haar carrière begon, maar zei ook dat hij 'een lange lijst van andere politici in Californië' steunde. Volgens Time halen critici de affaire er 'keer op keer' bij om Harris' kundigheid in twijfel te trekken. 

Dat seksisme is volgens politicoloog Mügge niet nieuw. "Ook Hillary Clinton kreeg veel seksisme over zich heen toen zij in 2016 een greep deed naar het presidentschap. En het is niet alleen iets Amerikaans. Helaas. Uit onderzoeken naar seksisme in Europa, maar ook in het Verenigd Koninkrijk en dus de VS, weten we dat hoe hoger de posities van vrouwen worden, hoe heftiger de opmerkingen en de vragen. En we weten ook dat hoe verder een politicus van de norm af staat, hoe meer zij of hij over zich heen krijgt."

Witte man in blauw pak

Die norm is, in Amerika, volgens Mügge: een witte heteroseksuele man, van middelbare leeftijd, liefst in blauw pak. "Trump is hier met zijn spierballenpolitiek hét voorbeeld van. Bij zijn speeches spát het testosteron er vanaf." Harris wijkt juist in alles af van die norm, zegt Mügge. "Ze is niet alleen vrouw, van kleur, maar ze danst, heeft ritmegevoel, lacht veel."

"Maar ook als je niet lacht, krijg je als vrouw een boel over je heen", zegt Julia Wouters, politicoloog en auteur van het boek De zijkant van de macht. "Als vrouw deug je heel snel niet. Clinton bedacht er destijds een uitspraak voor: 'There is something about her, I just don't like'. Een vrouw die te veel lacht vinden we hysterisch, maar een vrouw die te weinig lacht, vinden we een bitch. Het is nooit goed." 

Wouters vervolgt: "Aan twee kanten wordt er aan de vrouw getrokken: je moet zacht zijn, maar ook hard. Moederlijk, maar niet té. Angela Merkel, voormalig bondskanselier in Duitsland, was een vrouw die die balans goed onder de knie had. Maar mannen hoeven hier geen rekening mee te houden: Trump kan schreeuwen wat hij wil. Als hij een vrouw was geweest, had hij het geen anderhalve dag volgehouden."

'Onderhuids seksisme' noemt Wouters het: twijfelen aan de vaardigheden van een vrouw omdat ze vrouw is, maar het niet zo direct benoemen. En dan heb je ook nog wat Wouters 'openlijk seksisme' noemt, zoals de online opmerkingen die de Trump-aanhangers maken over Harris' seksleven. "Die geluiden komen uit de radicaal-rechtse hoek", zegt Mügge. "Conservatievelingen die geen verandering willen en tegen alles zijn wat 'woke' wordt genoemd. Ze zijn 'anti' heel veel: anti-islam, anti-migratie, en ook anti-gendergelijkheid."

Ook vrouwen 

De mensen die Harris van seksistische repliek dienen, zijn overigens niet alleen maar mannen. "Het is naïef om dat te denken", zegt Mügge. "Seksisme zit heel diep in de samenleving geworteld. Er zijn in Amerika, maar ook in Nederland, mensen die terug willen naar een simpelere tijd waarin de vrouw achter het aanrecht hoort. Zij willen zeventig, tachtig jaar terug in de tijd. 'Normaal doen' is de boodschap die zij uitdragen. En er zijn dus ook zat vrouwen die terugverlangen naar die traditionele genderverhoudingen." 

Er is zelfs een term voor: tradwife, een samenvoeging van de woorden traditional en wife.

Toch is er nu in het Amerikaanse politieke debat wel wat veranderd, ziet Wouters. "In de tijd dat Clinton het opnam tegen Trump, was de algemene norm dat je de 'vrouwenkaart' niet hoorde te trekken. Als je seksisme benoemde, maakte dat je zwakker als kandidaat. Zo van: als je daar niet tegen kan, wat heb je dan te zoeken in de politieke arena?"

'Harris doet dit goed'

Dat was volgens Wouters moeilijk voor politici als Clinton. "Er was geen ruimte om te zeggen: 'Ik kan hier wel tegen, maar ik vind dat het moet stoppen'. Dat maakte dat je als vrouw met je handen op de rug moest knokken." Nu is dat aan het omdraaien: "Het wordt nu juist als kracht gezien als een vrouw zegt: dit is seksistisch en dit pik ik niet."

In onderstaande video interviewt RTL Nieuws-correspondent Erik Mouthaan voormalig presidentskandidaat Clinton over die tijd: 

Harris gaat goed met seksisme om, stelt Wouters: "Ze is beroemd geworden met een uitspraak tijdens een debat tegen Trumps vicepremier Mike Pence tijdens de vorige verkiezingen. We weten uit onderzoek: vrouwen worden drie keer zo vaak in de rede gevallen als een man. Maar zodra Harris werd onderbroken, zei ze: 'Mister vicepresident, I am speaking.' Daar kreeg ze veel credits voor. Er is zelfs een podcast naar vernoemd."

Dat wil niet zeggen dat het seksisme onschuldig is. "Het is heel kwalijk", zegt Wouters. Mügge noemt het 'een strategie om iemand weg te jagen'. "Je ondermijnt hiermee de democratie." Bovendien vreest ze voor het 'omgekeerde rolmodeleffect'. "Dat zag je bijvoorbeeld heel goed bij Silvana Simons, van Bij1, toen zij in de Kamer kwam. Zij was een rolmodel: dat je het als vrouw van kleur kan schoppen tot die plek. Maar toen zij zó veel racisme over zich heen kreeg, ontstond óók de vraag: welke jonge, zwarte vrouw heeft nog zin zich uit te spreken als je weet dat je zoveel over je heen krijgt?"

Schijt hebben

Of Harris overeind blijft, is voor een groot deel afhankelijk van haar omgeving, stelt Mügge: "Het wordt een belangrijk onderdeel van de campagne om tegen dat seksisme te vechten. Maar als ik zie dat zij in 24 uur 81 miljoen dollar heeft opgehaald, dan ben ik wel hoopvol dat ze een brede basis weet te winnen."

Politicoloog Wouters benadrukt dat het 'lenigheid en veerkracht' van Harris vergt om met zo veel seksisme om te gaan. "Maar Harris is zich bewust van haar positie en spreekt zich uit. En ik denk dat het voor de rest ook gewoon een kwestie is van: schijt hebben."

Sinds MeToo is alles anders

Sophie van der Meer, verslaggever voor RTL Nieuws in New York, zegt dat de MeToo-beweging een enorme vlucht heeft genomen sinds Hillary Clinton het in 2016 opnam tegen Donald Trump. "Hooggeplaatste, machtige mannen zijn ontslagen, afgetreden en vervolgd voor seksisme, seksueel misbruik en vrouwendiscriminatie. De cultuur is aan het veranderen, en dat komt doordat mensen zich door die MeToo-beweging durven uit te spreken en zien dat er consequenties kunnen zitten aan misbruik van machtsposities jegens vrouwen."

Maar nu zie je ook juist weer verzet tegen die cultuurverandering., zegt Van der Meer. "Nu mensen zoals Trump zich zo openlijk verzetten tegen die beweging, tegen politiek-correctheid, en het wegzetten als 'woke' gedoe, durven veel meer mensen daar iets over te zeggen. Trump is echt een aanvoerder van het verzet tegen alles wat woke is, zeker tegen vrouwenemancipatie." Een veelzeggend detail, zegt Van der Meer: "Wij waren vorige week bij de Republikeinse Conventie en daar kwam Trump op met het nummer It's a Man's World."

Daar komt bij dat rechters aan het Hooggerechtshof die door Trump zijn aangesteld, het nationale recht op abortus hebben teruggedraaid. "Heel veel Amerikanen zijn daar echt boos over: vrouwen mogen niet zelf beslissen wat er met hun lichaam gebeurt. Zij zien het echt als een recht dat van vrouwen is afgepakt. En veel Amerikanen geven daarvan de schuld aan een jarenlange beweging van witte, oude mannen en aan Trump."

Dat de Democraten het goed deden bij de tussentijdse verkiezingen in 2022 hebben ze voor een groot deel te danken aan de woede bij kiezers over het thema abortus, zegt Van der Meer. "Nu zijn mensen bang dat ook de morning-afterpil en ivf-behandelingen gevaar lopen. Dat kan Harris gebruiken door te zeggen: dit is wat Trump doet. Hij neemt jouw rechten af, ik wil jouw rechten als vrouw beschermen."