Zij zweren bij traditionele rolverdeling: 'Het feminisme is doorgeslagen'

Ze heeft haar kind niet op aarde gezet om hem naar de opvang te brengen, vindt Zeynep Fermanova (27). Sinds zij en de vader van haar 1-jarige zoontje uit elkaar zijn kan ze niet anders, maar het liefst zou ze niet werken. "Het maakt me niet gelukkig."

Haar eigen moeder werkte vroeger veel. "En nog steeds, ze heeft haar eigen beautysalon. Zij staat echt voor onafhankelijkheid en je eigen boontjes doppen. Ze snapt dan ook niet waar die hang naar een traditionele rolverdeling bij mij vandaan komt."

Maar misschien komt die wel juist voort uit het feit dat haar moeder zo veel werkte, denkt Zeynep. 'Als kind denk je niet: wat goed dat mama werkt, zodat ze dingen voor mij kan kopen. Je weet alleen dat je moeder er niet is als je thuiskomt uit school. Ik heb haar vaak gemist. Dus ja, ik nam me voor dat later zelf anders te doen."

Voltijd thuisblijfmoeder

Astrid Mucaj (32) leidt het leven dat Zeynep zou willen. Zij is voltijd thuisblijfmoeder, terwijl haar man fulltime werkt. "Als hij ’s avonds thuiskomt, staat zijn eten op tafel en kan hij lekker aanschuiven." Noem het ouderwets, maar Astrid voelt zich er goed bij. "We hebben vier kinderen en ik vind het fijn om er voor hen te zijn als ze uit school komen. Zoals mijn moeder er vroeger ook voor mij was. Ze zijn maar zo kort jong. De oudste is al 13, voor je het weet zijn ze het huis uit."

Niet dat ze alléén maar met de kinderen en het huishouden bezig is. Als de kinderen op school zijn doet Astrid vrijwilligerswerk. Of ze steekt tijd in haar eigen webshop en blog, waarmee ze soms een extraatje of gratis uitjes verdient. Gewoon, omdat ze het leuk vindt, niet omdat het moet. En: nooit als de kinderen er zijn.

De duidelijke rolverdeling brengt veel rust in huis, ervaart Astrid. "Het is goed afgebakend. Ik doe het huishouden en de kids, hij zorgt voor het inkomen. Daardoor zijn we een geoliede machine. We faciliteren elkaar. Ik kan thuisblijven doordat hij werkt, maar andersom kan hij ook werken doordat ik thuisblijf. Ik hoor vaak dat ik financieel afhankelijk ben van mijn man. Dat klopt, maar mijn man is fysiek afhankelijk van mij. Daar hoor je grappig genoeg nooit iemand over."

Doodongelukkig

Ook Zeynep zou het liefst samenzijn met een man die brood op de plank brengt, zodat zij zich fulltime kan richten op het moederschap en het huishouden. "Zo’n duidelijke rolverdeling spreekt me aan. In mijn laatste relatie werkten we allebei, maar ik werd daar doodongelukkig van. Want je bent zogenaamd 'gelijk', maar in de praktijk doe je als vrouw toch altijd meer in de opvoeding en het huishouden. We zijn er ook beter in: als hij een keer stofzuigde, kon ik het vervolgens nog een keer doen omdat het nog niet schoon was. Dat is gewoon hoe het gaat. Er ligt daardoor een veel grotere druk op de vrouw."

Astrid ziet dat ook zo. Ze denkt dat we zijn doorgeslagen in het feminisme. "Ik vind het heel fijn dat we allerlei extra rechten hebben, maar ik denk dat we daarbij ook te veel verantwoordelijkheden hebben gekregen. Werken als vrouw was eerst een optie, nu moet je bijna. Er wordt van ons verwacht dat we werken, en ook nog ons gezin en het huishouden voor onze rekening nemen. Voor mannen gelden die laatste twee dingen vaak niet. Die doen misschien wel iets in huis, maar het leeuwendeel komt vaak nog steeds op de vrouw terecht. Ik vind het niet gek dat zoveel vrouwen een burn-out hebben."

Carrièrevrouw én een goede moeder

Je kunt niet op alle gebieden 100 procent geven, meent Zeynep, en het moederschap is niet iets wat ze half wil doen. "Veel vrouwen zeggen dat het allemaal prima naast elkaar kan bestaan, dat ze gelijktijdig een carrièrevrouw en een goede moeder kunnen zijn, maar ik geloof dat ze later wel zullen merken dat hun kinderen ergens iets tekortgekomen zijn."

Mannen en vrouwen zijn niet gelijk, vindt Zeynep. "Een man is een man en een vrouw is een vrouw. We zijn anders geschapen, we denken anders. Vrouwen zouden niet moeten proberen zich te bewijzen tegenover mannen. Ja natuurlijk kunnen wij hetzelfde, als we willen kunnen we het zelfs beter, maar waarom die bewijsdrang? Daar stoor ik me aan."

Astrid vindt dat mannen en vrouwen weliswaar gelijkwaardig zijn, maar niet gelijk. "De man is niet beter dan de vrouw, of andersom, maar we zijn zeker niet hetzelfde. God heeft de vrouw en de man geschapen met bepaalde redenen, en dat vind ik vrij goed terug te zien. Sommige dingen liggen vrouwen van nature beter, en andere dingen liggen mannen beter."

Terug naar de Middeleeuwen 

Er is veel weerstand tegen haar denkwijze, merkt Zeynep nu ze net als Astrid in de serie Meiden van traditie (gemaakt door Brandpunt+) te zien is. "Veel vrouwen zeggen: we hebben hard gevochten voor onze vrijheid en nu wil een stel moeders terug naar de Middeleeuwen. Als ik zeg dat ik niet wil werken, vinden mensen daar van alles van. Ik hoor dat mensen me een lui wijf vinden, of dat ik op zoek zou zijn naar een sugardaddy. Terwijl je mij er niet over hoort als een ander haar kind vijf dagen in de week naar de opvang brengt omdat ze moet werken. Ik zeg alleen: ík wil dat niet."

Astrid merkt ook dat haar keuze soms wat wenkbrauwen doet fronzen. "In de kerk vinden mensen het doodnormaal, maar anderen vinden het heel gek. Als ik moeders bij zwemles vertel dat ik thuisblijfmoeder ben, vallen hun monden open van verbazing. Ze vinden het ouderwets, zeggen dat ze het niet zouden kunnen omdat de muren dan op hen af zouden komen."

Van de veelgehoorde kritiek dat thuisblijfmoeders luie profiteurs zouden zijn, trekt ze zich weinig aan. "Volgens mij draag ik met mijn vrijwilligerswerk meer bij aan de maatschappij dan de meeste mensen op hun werk."

Niet rondkomen van één salaris

Zeynep en Astrid denken allebei dat veel vrouwen baat zouden hebben bij een meer traditionele rolverdeling. Al heeft natuurlijk niet iedereen die keuze. Astrid: "Ik krijg veel berichten van vrouwen die wel thuis zouden willen blijven, maar dat simpelweg niet kunnen omdat ze niet kunnen rondkomen van één salaris. Dat vind ik opvallend: de wens lijkt er dus wel te zijn."

Een niet zo onschuldige trend?

Vooral op Instagram en TikTok delen zelfverklaarde tradwives ('trad' staat voor traditional) zoals de Amerikaanse Estee Williams (zie onderstaand TikTok-filmpje) over de idylle die ze ervaren sinds ze hun leven op de traditionele manier hebben ingericht. Nella Geurts, socioloog aan de Radboud Universiteit Nijmegen, doet onderzoek naar dit fenomeen, dat volgens haar ook in Nederland aanwezig is.

"Deze vrouwen geloven dat we allemaal het beste functioneren als we ons neerleggen bij de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen", zegt ze. "Om een topfunctie te krijgen moet een vrouw zich gedragen als een man, en dat is niet natuurlijk, zo vinden zij. Een vrouw moet haar vrouwelijkheid kunnen omarmen in plaats van geforceerd een andere identiteit aannemen. Ze pleiten voor een herwaardering van het fulltime moederschap."

Inspiratie uit de Bijbel

Waar komt de behoefte aan die traditionele rolverdeling vandaan? Geurts denkt dat het een reactie is op het moderne feminisme in combinatie met de prestatiemaatschappij. "Mensen zijn onzeker over hun identiteit en rollen, en ervaren rust bij die duidelijke afbakening. De coronatijd heeft dat in een stroomversnelling gebracht. Sommige vrouwen ontdekten dat ze zich beter voelden als ze zich alleen op het huishouden hoefden te concentreren." Ook religie speelt een belangrijke rol, ziet Geurts. Een deel van de tradwives is (zoals Astrid) christen, zegt ze. "Ze halen inspiratie en ondersteuning voor hun keuze vaak uit de Bijbel."

Extreemrechts en anti-woke

Klinkt allemaal onschuldig, maar tradwives heb je in verschillende gradaties, ziet Geurts. Van vrouwen als Astrid en Zeynep die het moederschap op één zetten, tot radicale types die veel verder gaan in hun denkbeelden. "De tradwifebeweging wordt in verband gebracht met extreemrechts. Ze zijn bijvoorbeeld anti-woke en geloven dat er maar twee genders zijn."

"Bij sommige tradwives komt dat naar voren in de hashtags die ze gebruiken. Dan kijk je naar een onschuldig ogend filmpje over hoe je zuurdesembrood bakt, maar staat daaronder #whitelivesmatter of een nazi-leus. Dat is zorgwekkend. In hoeverre word je als kijker onbewust in zulke denkbeelden getrokken als je gewoon op zoek bent naar een recept voor zuurdesembrood?"