Foto's van Adirio en Sander onterecht door politie verspreid: 'Durfde niet over straat'

"Ik was aan het sporten en opeens had ik vijf gemiste oproepen van mijn zus", vertelt de Rotterdamse Adirio over de dag waarop hij erachter kwam dat hij gezocht werd voor pinpasfraude. "Ik belde gelijk terug en ze vroeg: heb je het gezien? Je wordt gezocht." De zus van Adirio stuurde een TikTokfilmpje door van het regionale opsporingsprogramma Bureau Rijnmond dat al bijna drie weken online stond en inmiddels al 66.000 keer bekeken was.

"Ik was echt in shock en kon het niet geloven. Ik was overstuur, boos en dacht alleen maar: dit klopt niet, dit is onzin, hoe komen ze hierbij?"

In deze video vertelt Adirio meer:

In de video van 18 maart zei de presentator dat Adirio met een gestolen pas van een 84-jarige vrouw een iPhone had gekocht in de MediaMarkt. De politie was hard op zoek naar hem. Adirio had inderdaad een iPhone gekocht in de MediaMarkt, op dezelfde dag en rond hetzelfde tijdstip als de pinpasfraudeur die de politie zocht, maar hij had de telefoon - die ook nog eens duurder was dan de telefoon die door de crimineel gekocht was - met zijn eigen geld betaald. Met zijn eigen pinpas.

Het duurde enkele dagen voordat de politie de beelden offline haalde en excuses aanbood, ook de regionale omroep plaatste een rectificatie zoals te zien is in onderstaande video.

"Er zijn fouten gemaakt door verkeerde beelden uit te zenden, maar ook door mij gelijk herkenbaar te tonen in plaats van eerst geblurde beelden te laten zien. Ik schaamde me ook echt, ik ben nog nooit in aanraking gekomen met politie of justitie en dan opeens sta ik zo op internet. Terwijl ik altijd hard heb gewerkt voor mijn geld."

Adirio kreeg veel berichtjes van vrienden, familie en kennissen met de vraag of het klopte wat er op de beelden te zien was. "Ik moest telkens opnieuw uitleggen dat het niet waar was. Daar ben ik ook vrienden door verloren, niet iedereen geloofde me. En onder de filmpjes stonden ontzettend veel haat- en racistische reacties zoals: zwarte aap, kun je niet werken, veel te lui om te werken zeker, blijf van andermans spullen af en hang jezelf aan een boom met een touw."

Huis niet meer uit: 'Wat als ze me herkennen?'

Door alle reacties en de schaamte die Adirio voelde, kwam hij het huis niet meer uit. Hij durfde gewoonweg de straat niet meer op, bang dat iemand hem zou herkennen van het filmpje. "Ik had het gevoel dat mensen naar me keken alsof ik een crimineel was, ik werd natuurlijk ook gezocht. Stel ze zouden me zien, zou de politie me dan arresteren? Of het huis van mijn moeder binnenvallen? Of wat als de familie van die vrouw mij zou herkennen? Zouden ze me dan iets aandoen? Gelukkig is het niet gebeurd, maar wat als."

Natuurlijk was Adirio blij dat de beelden offline werden gehaald en dat er een rectificatie kwam, maar de gevolgen zijn nu, vijf maanden later, nog altijd voelbaar. "Ik zit nog steeds niet lekker in mijn vel, vooral mentaal niet. Ik heb minder energie en merk dat ik heel veel thuis wil zijn."

Sander kan hierover meepraten, ook hij was onterecht te zien in een opsporingsprogramma. Hij werd zelfs op landelijke televisie uitgezonden, waarbij hij een 'tikkende tijdbom' werd genoemd. Op zaterdagavond 16 maart werd een 32-jarige jongen op het perron van Utrecht Centraal zwaar mishandeld. Ook Sander was op dat perron geweest, op hetzelfde tijdstip. 

En toevallig had hij een groene jas aan, iets wat twee van de vier getuigen van de mishandeling hadden verklaard over de verdachte. Sander droeg geen nektasje zoals een andere getuige had gezien. En hij zag er ook niet uit als een man van tussen de 25 en 35 jaar, zoals de politie de verdachte beschreef in het signalement. Toch moest hij het zijn volgens de politie: Sander in zijn groene jas had iemand mishandeld.

"Ik werd de ochtend na de uitzending gebeld door mijn ex-vrouw: goh, je was gisteren op tv. Toen ik hoorde dat het in een opsporingsprogramma was, heb ik alles laten vallen en ben ik gelijk naar het politiebureau gereden. Daar werd ik eerst onvriendelijk te woord gestaan, moest ik een uur wachten en kreeg ik daarna te horen dat ik naar huis kon gaan en dat ik moest wachten tot ik werd opgeroepen voor verhoor."

Sander wist niet wat hij hoorde: verhoor? Hij had niets met die mishandeling te maken, en de beelden van hem stonden overal. "Na wachten en veel bellen met de politie zijn die dag de beelden offline gehaald 'omdat de verdachte zich had gemeld'. Ik kreeg te horen dat ik nog een uitnodiging zou krijgen voor verhoor en dat ik dan maar beter een advocaat mee kon nemen."

'Iedere keer opnieuw: ik was het niet'

De telefoon van Sander stond vol appjes van vrienden, kennissen, onbekenden die zich afvroegen wat er was gebeurd. "Ik moest iedere keer opnieuw uitleggen dat ik het niet gedaan had, en ik durfde de eerste paar dagen het huis niet uit, heb al mijn boodschappen laten doen."

Na enkele dagen kreeg hij te horen dat het slachtoffer na de stellige ontkenningen van Sander is gevraagd naar de beelden te kijken. Die gaf aan dat Sander niet de man was die hem zwaar had mishandeld. Excuses van de politie volgen, net als een rectificatie in het opsporingsprogramma (zie foto hieronder), maar het leed was al geschied. 

"Mijn baas vertrouwde mij gelukkig, maar ik had mijn baan kwijt kunnen raken, de gevolgen zouden dan niet te overzien zijn geweest. En alsnog voelde ik een drempel om na een paar dagen weer op werk te komen. En dan was er de drempel van de supermarkt, de drempel om in Doetinchem op straat te lopen, de drempel om de kroeg weer in te gaan."

'Geen nazorg of empathie'

Sander vindt vooral dat justitie slordig is geweest met het vrijgeven van de beelden en dat de opsporingsprogramma's te stellig zijn in hun woordkeuzes. En dat áls er iets fout gaat, slachtoffers zelf hard moeten werken voor erkenning en een rectificatie. "En er was totaal geen empathie, geen wijkagent die even is langsgekomen om te vragen hoe het nou met mij en mijn kinderen ging. Er is totaal geen nazorg geweest en dat vind ik schrijnend."

De verhalen van Sander en Adirio staan niet op zichzelf. In de afgelopen vijf jaar is het zo'n tien keer voorgekomen, blijkt uit cijfers van het Openbaar Ministerie. RTL Nieuws zocht uit dat het in de vijf jaar daarvoor ook al zeker negen keer misging. Experts roepen justitie daarom op zorgvuldiger met de beelden om te gaan.

De Autoriteit Persoonsgegevens zegt naar aanleiding van de berichtgeving van RTL Nieuws in gesprek te willen met de politie en het Openbaar Ministerie met de vraag hoe justitie te werk is gegaan in deze gevallen en hoe dit in de toekomst voorkomen kan worden.