VS beschuldigt Rusland van beïnvloeden verkiezingen: nepnieuwssites en influencers ingezet

Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie betaalt Rusland conservatieve Amerikaanse influencers om pro-Russische video's te plaatsen op sociale media. Het zou in totaal gaan om bijna tweeduizend video's, die bij elkaar ruim zestien miljoen keer zijn bekeken. De influencers zouden honderdduizenden euro's hebben ontvangen om video's te maken die volgens de Amerikaanse aanklacht 'vaak in lijn waren' met de interesses van het Kremlin.

"Dat zegt wel dat de autoriteiten een zeer sterke verdenking hebben", zegt Mariëlle Wijermars, universitair docent cybersecurity en politiek aan de Universiteit Maastricht, en gespecialiseerd in Rusland. "Ook omdat de bescherming van de vrijheid van meningsuiting in de Verenigde Staten een stuk sterker is dan in Europa. Dus ze moeten haast wel concrete aanwijzingen hebben, bijvoorbeeld dat er inderdaad financieringen zijn ontvangen van buitenlandse mogendheden."

Twee van de betrokken influencers hebben gereageerd op de aanklacht, en zeggen dat ze niks verkeerd hebben gedaan. "We weten nog steeds niet wat waar is, want dit zijn slechts beschuldigingen", schrijft influencer Tim Pool, die ruim twee miljoen volgers heeft op X. "Poetin is een klootzak."

Niet de eerste keer

De Amerikaanse inlichtingendiensten zeggen dat Rusland de afgelopen twee presidentsverkiezingen ook al probeerde te beïnvloeden. Zo zouden de Russen tijdens de vorige verkiezingen hebben geprobeerd om Joe Biden in een kwaad daglicht te plaatsen, omdat ze liever wilden dat Donald Trump aan de macht zou komen.

Rusland lijkt steeds nieuwe manieren te vinden om invloed uit te oefenen op de verkiezingen, stelt Wijermars. "Ten eerste probeert Rusland om berichten te verspreiden door middel van media die niet officieel Russisch zijn, maar wel door Rusland worden gestimuleerd." 

"Ten tweede is er de zogeheten Doppelgänger-campagne: een website die er net zo uitziet als bijvoorbeeld de Britse BBC, maar dat in werkelijkheid niet is. Zodat gewone gebruikers denken: dit is een betrouwbare bron. Dan geloven ze sneller wat er staat, en delen ze het misschien makkelijker."

Doppelgänger-websites zien eruit als echte nieuwssites, maar bevatten een hele andere inhoud. Zo schrijft het Amerikaanse ministerie van Justitie dat Rusland een kopie liet maken van de grote Amerikaanse nieuwssite Washington Post. De Russische versie (www.washingtonpost.pm) leek precies op de echte website (www.washingtonpost.com) maar bevatte onder andere veel anti-Oekraïense artikelen.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft 32 internetdomeinen in beslag genomen die deel uitmaken van de Doppelgänger-campagne. De operatie zou geleid worden vanuit het Kremlin, en wordt volgens de Amerikanen gebruikt 'om heimelijk Russische regeringspropaganda te verspreiden, met als doel de internationale steun voor Oekraïne te verminderen, pro-Russisch beleid en belangen te ondersteunen en kiezers te beïnvloeden tijdens Amerikaanse en buitenlandse verkiezingen, waaronder de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024.'

Volgens Amerikaanse ambtenaren is Rusland onder andere geïnteresseerd in de houding van Amerikanen ten opzichte van de oorlog in Oekraïne. Amerika is de belangrijkste bondgenoot van Oekraïne, en heeft in de afgelopen twee jaar zo'n 157 miljard euro aan steun geleverd. Als Amerikaanse kiezers zich massaal tegen de voortzetting van die steun zouden keren, zou dat voor Rusland een succes zijn. Ook de FBI waarschuwt voor Russische inmenging en zal er 'alles aan doen om hun inspanningen te verstoren', zegt de directeur.

Of de beïnvloedingscampagnes echt effect hebben is moeilijk te zeggen, zegt Amerika-correspondent Erik Mouthaan. "Als Donald Trump al elke dag onwaarheden verspreidt over zijn tegenstander, doet het er dan nog toe dat iemand in Rusland ook berichten deelt? Het is daarom moeilijk te zeggen hoe groot het aandeel van deze inmenging echt is."

"Je kan misschien wel vaststellen dat bepaalde berichten naar Rusland te herleiden zijn", zegt Wijermars. "Je kan ook onderzoeken hoeveel mensen met die berichten worden bereikt. Daar hebben we een indicatie van. Maar dat betekent nog niet dat ze daadwerkelijk effect hebben op het stemgedrag. Het is heel moeilijk om dat echt vast te stellen."

Amerika is in ieder geval wel vastberaden om tegen inmenging te vechten. Er wordt zelfs een beloning van tot wel negen miljoen euro uitgeloofd aan mensen die informatie kunnen delen over buitenlandse inmenging in de verkiezingen. "Dat geeft aan hoeveel belang de regering hecht aan het voorkomen van buitenlandse inmenging", zegt Mouthaan.

Rusland ontkent

Rusland ontkent dat het de Amerikaanse verkiezingen wil beïnvloeden. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de aantijgingen een vooropgezette 'informatiecampagne'.

Opvallend is dat de Russische president Poetin vandaag zei dat hij de Democratische kandidaat Kamala Harris steunt in de Amerikaanse verkiezingsrace. Hij zei dat Harris een 'besmettelijke lach' heeft en een goede uitstraling. De uitspraak is bijzonder, omdat Harris tot nu toe een meer pro-Oekraïens buitenlandbeleid voert dan Trump.