Niet naar je eigen huisarts: verwijzing naar digitale dokter is in opkomst

In zijn praktijk in Tilburg is het hard werken, zegt Peter Staal. De 65-jarige huisarts had tot voor kort nog een collega-huisarts, maar die is een tijd geleden vertrokken. "Nu zit ik in m'n eentje te buffelen", zegt hij.

Staal is niet de enige: er komt veel op het bordje van huisartsen. Driekwart van de huisartsen ervaart een hoge werkdruk, blijkt uit de meest recente cijfers van Nivel, het instituut dat de gezondheidszorg onderzoekt. De helft geeft aan dat een zieke collega direct een probleem oplevert. Of heeft moeite met het vinden van een waarnemer: huisartsen die patiënten kunnen overnemen bij ziekte of vakantie.

"Als ik morgen ziek ben, is er onvoldoende plan B", zegt Staal. "Ik kan gelukkig terugvallen op een groep waarnemers: er zijn genoeg solidaire collega-huisartsen in de omgeving. Maar ik heb het niet honderd procent dichtgetimmerd."

Binnen drie dagen

De druk op huisartsen leidt er in de praktijk tot wachten. Zo moest 1 op de 5 mensen (18 procent) die het afgelopen jaar naar de huisarts ging voor niet-spoedeisende hulp, langer dan een week wachten tot hij aan de beurt kwam. Dat blijkt uit onderzoek van het RTL Nieuwspanel. Terwijl de norm is dat je binnen drie dagen terecht moet kunnen. Onacceptabel, vindt 93 procent van de panelleden.

Huisartsen zoeken daarom hulp in de vorm van digitale dokters. Patiënten komen daardoor niet meer altijd langs in de praktijk, maar komen terecht bij een online huisarts. Die persoon is niet direct betrokken bij de huisartsenpraktijk, maar voert gesprekken met patiënten van meerdere praktijken.

Renuka Sharma is zo'n arts op afstand. Zij ondersteunt de praktijk van Staal. Vaak gaat het om relatief eenvoudige dingen, zegt zij tegen RTL Nieuws. Zoals mensen die aanvullende vragen willen stellen of een bloeduitslag willen bespreken. "Dat zijn zeker dingen die heel makkelijk op afstand kunnen plaatsvinden."

In Tilburg vinden zeventig digitale consults per week plaats, zegt Arts en Zorg Groep, het bedrijf achter de huisartsenpraktijk. De organisatie heeft de digitale huisarts sinds begin vorig jaar geïntroduceerd voor eigen praktijken. Nu wil het bedrijf deze digitale ondersteuning ook aanbieden aan andere huisartsen, vertelt medisch directeur Leontien Molenaar.

"Dat zijn praktijkhoudende huisartsen die overlopen. Zij kunnen dan gebruikmaken van onze digitale dokters. Als patiënten bellen, kan de assistent ze daarnaar verwijzen. Want misschien kunnen zij daar die middag nog terecht, terwijl er op locatie pas na een week plek is."

Honderden consults per week

Op die manier hebben 12.000 patiënten bij Arts en Zorg Groep toegang tot deze digitale huisartsenzorg, zegt Molenaar. "Gemiddeld vinden 350 consults per week plaats. Bij vijf van onze eigen praktijken en op dit moment twee externe. Dat willen we uitbreiden."

Andere bedrijven bieden op een vergelijkbare manier digitale huisartsen aan, vertellen zij RTL Nieuws. Zo hebben 21.000 patiënten van zes praktijken toegang tot deze zorg via ANW Nederland, een bedrijf dat huisartsen ondersteunt, zegt directeur Pieter Jan de Bruijn. "Een bescheiden bijdrage", noemt hij het. "Het is een druppel op een gloeiende plaat, waarmee we wel kunnen voorzien aan deze vorm van zorg."

Het bedrijf Arts op Afstand heeft naar eigen zeggen 100.000 tot 200.000 patiënten die op die manier daar terechtkunnen. "Wij hebben één centrale wachtkamer. Daar zijn veertig huisartsenpraktijken op aangesloten. Patiënten kunnen er door een assistent naar verwezen worden, maar via de site ook zelf een chatgesprek starten. Gemiddeld vinden zo 640 consults per week plaats."

Niet altijd geschikt

De online huisarts is niet voor elke situatie geschikt, erkennen alle partijen die RTL Nieuws sprak. "Een moedervlek beoordelen, dat blijft altijd lastig op afstand", zegt Molenaar van Arts en Zorg Groep. En voor sommige mensen is digitale zorg ook te moeilijk, zoals veel ouderen.

"Aan de ene kant krijg ik veel complimenten over de app", zegt huisarts Staal. "Aan de andere kant zeggen mensen ook dat het technisch niet zo goed werkt, of dat het ze niet lukt. Of dat ze beginnen met appen en 20 minuten lang geen antwoord krijgen."

Bovendien: in een kwart van de gevallen komen patiënten na een digitaal consult alsnog in zijn spreekkamer terecht. "Een digitale huisarts kan zeggen: 'Wat je nu laat zien, vind ik toch te serieus. Dus ik ga fysieke afspraak voor je inplannen'", zegt Staal. "Als iemand wordt terugverwezen, vind ik dat een teken dat het systeem goed werkt. Digitaal kortsluiten als het kan, maar fysiek als het moet. Daar ben ik enthousiast over."

"Door de app neemt werkdruk af, maar nog niet voldoende", zegt Staal. "Ik vind dat ik nog steeds het vuur uit mijn sloffen werk."

"Aan de andere kant: soms belt iemand die vertelt een week eerder via de app met iemand gesproken te hebben, maar toch langs wil komen. Heerlijk: dat eerste contact is helemaal langs mij heengegaan. Een deel van de zorg is mij volledig uit handen genomen. Zodat de volgende keer, als die patiënt mijn tijd nodig heeft, ik ook echt die tijd heb."

'Persoonlijke band belangrijk'

Deskundigen plaatsen ook hun vraagtekens bij deze vorm van zorg. "Het liefst heb je het natuurlijk niet", zegt Marcel Canoy, hoogleraar gezondheidseconomie aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

"Een huisarts heeft het liefst een persoonlijke band met de patiënt. Die kent de geschiedenis van die persoon, weet in wat voor situatie iemand zich bevindt. Of iemand last heeft van schulden heeft, of zijn baan is verloren. Met die informatie kun je beter bepalen wat de beste behandeling is."

Dat zegt ook hoogleraar gezondheidseconomie Wim Groot. "Door een persoonlijke band met je huisarts leven we langer. Die kent je achtergrond, je gezinssituatie, je geschiedenis. Die weet wat voor persoonlijkheid je hebt. Daarmee kun je breder kijken dan alleen de lichamelijke klachten.

"Maar goed, er zijn nou eenmaal best veel omgevingen waar die huisarts er niet meer is", zegt Canoy. "Of waar praktijken behoorlijk vol zijn, waardoor de huisarts weinig tijd heeft. Dan moet je kijken: wat dan wel? Deze digitale huisartsen zijn misschien niet perfect, maar het is een redelijk alternatief. Het is beter en sneller dan een wachtlijst of een huisarts die nooit tijd heeft.

"De oorzaak van dit probleem ligt in het huisartsentekort", zegt Groot. "Dat zul je moeten aanpakken." Tot die tijd zijn de huisartsen op afstand een welkome oplossing, ziet de hoogleraar. "Het is zeker iets om in de huidige situatie goed gebruik van te maken."

Noodzakelijk kwaad

De Tilburgse huisarts Peter Staal ziet de digitale huisarts als een noodzakelijk kwaad. "Het liefst hebben wij één dokter per duizend mensen in Nederland. Maar dat hebben we niet. En dat gaan we niet krijgen."

De app heeft een ander bijkomend voordeel: mensen die chatten, bellen niet altijd meer naar de praktijk. "Vroeger had je de hele dag telefoonterreur", zegt Staal. "De telefoontijden hebben we flink kunnen terugbrengen. Dat is voor ons echt beter. Het is nu veel leuker om aan het werk te zijn."

Verantwoording 

Het onderzoek naar wachttijden voor de huisartsenzorg is uitgevoerd van 29 augustus tot en met 2 september onder ruim 8000 leden van het RTL Nieuwspanel, die in het afgelopen jaar één of meerdere afspraken maakten met hun huisarts of dat probeerden te doen. De vragen gingen expliciet over niet-spoedeisende hulp.

Het onderzoek is na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, werkzaamheid en politieke voorkeur. Het RTL Nieuwspanel telt zo’n 43.000 leden. Wil jij voortaan ook meedoen aan onderzoeken van het RTL Nieuwspanel? Meld je dan hier aan!