Buitenland speelt grote rol bij Moldavische verkiezingen, en daar ruikt Rusland een kans

In Moskou stond gisteren een lange rij van mensen die wilden stemmen bij de Moldavische ambassade. Op sociale media gaan beelden rond van Moldaviërs die roepen 'Weg met president Maia Sandu', zoals in de video hieronder te zien is. 

Het Moldavische ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de rij 'kunstmatig' en zegt dat kiezers door de Russische overheid naar stembureaus zijn gebracht, wat illegaal zou zijn. Op sociale media verschenen berichten dat mensen na het stemmen gratis konden eten in een restaurant vlak bij de ambassade in Moskou. Moldavië zegt dat het allemaal manieren zijn om te zorgen dat meer mensen een anti-Europese stem uitbrengen.

Een op de drie Moldaviërs - zo'n 1,2 miljoen mensen - woont en werkt in het buitenland. Veel van hen wilden gisteren stemmen in de Moldavische presidentsverkiezingen en een referendum over toenadering tot de EU, en dus ontstonden er lange rijen. De mensen die naar het buitenland zijn geëmigreerd zijn over het algemeen jonger en meer pro-Europees, maar dat geldt niet voor Moldaviërs die in Rusland wonen.

Tegenmaatregelen

In aanloop naar de verkiezingen besloot Moldavië tegenmaatregelen te nemen. Eerst zouden er in Rusland vijf stembureaus komen, maar dat aantal is om veiligheidsredenen naar twee gebracht. Op beide locaties waren slechts 5.000 stembiljetten beschikbaar, lang niet genoeg voor alle Moldaviërs die in Rusland wonen. Volgens het Russische persbureau Interfax waren dat er in 2022 zo'n 75.000.

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde boos op de tegenmaatregel van Moldavië, en beweert dat er een half miljoen Moldaviërs in Rusland wonen. "Voor 500.000 mensen drukte dit zogenaamd democratische, door westerse waarden gedreven regime van Maia Sandu 10.000 stembiljetten af voor de twee stembureaus in de stad Moskou", zegt Maria Zacharova, woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. "Wat zijn dat voor waarden?"

De verkiezingen in Moldavië worden gezien als een belangrijke graadmeter voor de toenadering tot Europa. "Onze stem bij het referendum zal ons lot voor de komende decennia bepalen", zei de president van Moldavië Maia Sandu gisterochtend toen ze haar stem uitbracht in de hoofdstad Chisinau. "Moldaviërs moeten zelf hun lot bepalen, en niet anderen, en ook niet geld of leugens."

Als Sandu de verkiezingen en het referendum verliest, dan gaat het land de komende jaren een minder pro-Europese koers varen en is een EU-lidmaatschap verder weg. De Moldavische overheid zegt dat Rusland probeert de stemming te beïnvloeden, onder andere door 130.000 mensen in Moldavië – zo'n 4 procent van de bevolking – te betalen om tegen Europa te stemmen.

Een groot deel van het geld is de afgelopen maanden contant het land binnengekomen uit Rusland, schrijft de BBC. "Bijna iedereen had geld mee: 2000, 3000, 7000 euro", zegt Roeslan Alexandrov, hoofd van de douane van het vliegveld van Chisinau, tegen de Britse omroep. Het zijn geen illegale bedragen, maar het is wel verdacht dat de meeste passagiers uit Rusland zulke bedragen bij zich hadden.

Of 130.000 mensen daadwerkelijk tegen betaling een anti-Europese stem hebben uitgebracht is niet te controleren. Daarnaast is het onduidelijk of buitenlandse inmenging de doorslag geeft in de uitslagen.

Resultaten geldig

In zowel de presidentsverkiezing als het referendum hebben minstens een derde van de stemgerechtigden hun stem uitgebracht, en de resultaten worden dus allebei geldig verklaard. Er was gisteravond geen exitpoll, omdat er geen organisatie is die zich op tijd bij de overheid meldde om zo'n peiling uit te voeren.

Afgelopen week publiceerde de denktank Watchdog een peiling waarbij het mensen vroeg naar het mogelijke EU-lidmaatschap van Moldavië. 63 procent van de deelnemers antwoordde dat ze bij de Unie willen horen, terwijl 32 procent dat niet wil. Afgaande op de peiling lijkt het referendum dus goed uit te pakken voor de pro-Europese president Maia Sandu.

Volgens de peilingen lijkt geen enkele kandidaat meer dan 50 procent van de stemmen te halen in de presidentsverkiezingen. Maia Sandu staat volgens de laatste peilingen aan kop, met zo'n 35 procent van de stemmen. Op 3 november volgt daarom waarschijnlijk een tweede stemronde.

Tweede ronde

In de tweede ronde lijkt Sandu het op te nemen tegen Alexandr Stoianoglo, een van de kandidaten die meer pro-Russische koers willen varen. Volgens opiniepeilingen steunt zo'n 10 procent van de bevolking hem, maar mogelijk kan dat getal een stuk hoger worden als andere anti-Europa kandidaten hem gaan steunen.

Volgende zomer volgen er nog parlementsverkiezingen. De partij van Maia Sandu heeft daar nu nog een meerderheid, maar gezien de relatief lage steun die ze momenteel in de peilingen krijgt is het nog maar de vraag of ze die meerderheid kan vasthouden.