Mensensmokkelaar doet boekje open: 'Ik hielp ruim 1000 mensen bij oversteek Kanaal'

Veel mensen zullen zich het gitzwarte nieuwsbericht van vijf jaar geleden nog herinneren. Op 23 oktober 2019 werden in een koelvrachtwagen in Engeland de levenloze lichamen van 39 Vietnamese migranten gevonden. De 31 mannen en 8 vrouwen waren gestikt door een gebrek aan zuurstof.

Het koeltruck-drama, waarvoor nadien meerdere mensensmokkelaars tot lange celstraffen zijn veroordeeld, heeft mensen in Vietnam niet afgeschrikt om de gevaarlijke reis naar Europa te maken. Dit jaar blijkt dat het aantal pogingen van Vietnamese migranten zelfs sterk is toegenomen. Vanwege strenge patrouilles met honden kiezen zij er tegenwoordig voor om de reis naar het VK niet per container, maar per boot te maken.

Hoe dat in de praktijk werkt, vertelt een Vietnamese mensensmokkelaar in een interview met de BBC. De man, wiens identiteit geheim wordt gehouden en door de Britse omroep Thanh wordt genoemd, claimt dat hij bijna twintig jaar lang mensen heeft gesmokkeld en dat hij ruim duizend migranten heeft geholpen om de gevaarlijke oversteek over het Kanaal te maken.

Op zoek naar beter leven

Vietnamezen die ervoor kiezen om helemaal naar Europa te komen, doen dat vaak omdat zij er meer geld willen gaan verdienen. Vietnam is niet in oorlog en het is ook geen bijzonder arm land: het heeft de op 32 na grootste economie van de wereld. Maar niet iedereen profiteert daarvan: er is armoede in sommige provincies en dus zijn mensen op zoek naar een beter leven.

Ook staat de familie centraal in de Vietnamese cultuur. Een deel van de migranten trekt naar Europa om met legale werkvisa aan de slag te gaan in bijvoorbeeld Hongarije, of andere landen waar een tekort is aan arbeidskrachten. Het geld dat ze verdienen, sturen ze naar hun families in Vietnam. 

Ook in het VK kunnen Vietnamezen een werkvisum krijgen, maar die gaan vooral naar zogenoemde kennismigranten (hoogopgeleide migranten met een bepaalde technische, wetenschappelijke of medische kennis) en naar migranten die al familieleden in het VK hebben wonen.

Via Hongarije naar Frankrijk

Zij die daar niet voor in aanmerking komen, zijn de potentiële klanten van mensensmokkelaars zoals Thanh. Hij zegt daarbij gebruik te maken van het legale visumsysteem in Hongarije en andere delen van Oost-Europa. "Ik kan het overtreden van de wet niet goedpraten. Maar het is een zeer lucratieve business", vertelt Thanh aan de BBC. Bij iedere succesvolle oversteek verdiende hij naar eigen zeggen 300 euro.

Eerst wordt papierwerk vervalst om een visum te bemachtigen om daar te mogen werken. Daarna vliegen migranten van Hongarije naar Parijs waar ze enkele dagen in een safehouse net buiten de stad worden ondergebracht. De Vietnamese smokkelaarsbende die dit organiseert, regelt ook de minibusjes waarmee migranten vervolgens naar de Franse kust worden gebracht. 

Eenmaal daar worden ze overhandigd aan Koerdische bendes. Zij zijn lokaal de baas over wie de illegale bootovertochten over het Kanaal mag maken. Het zijn tochten die grotendeels met kleine, gammele en veel te volle bootjes worden ondernomen. "Zodra je op de boot zit, word je behandeld zoals iedereen. Het is overvol."

Een verschil is wel dat opvarenden uit Vietnam vaak meer geld hebben dan de andere bootmigranten. Die komen momenteel vooral uit Afghanistan, Iran, Syrië, Eritrea en Soedan. Vietnamezen betalen de bendes die de oversteek regelen geregeld dubbel zoveel, zodat ze sneller een plekje aan boord krijgen. Voor de gehele reis vanuit Vietnam naar Engeland betalen migranten een bedrag tussen de 15.000 en 20.000 dollar (omgerekend zo'n 14.000 tot 18.000 euro). 

In Vietnam wordt op Facebook volop reclame gemaakt door criminele bendes om naar het VK te komen. Het noopte de Britse overheid om een campagne op sociale media te starten die migranten moet afschrikken. Desondanks behoort Vietnam sinds dit jaar tot de top 3 van nationaliteiten die het Kanaal oversteken.

Met name het laatste deel van de reis is levensgevaarlijk. Dit jaar zijn al zeker 55 mensen, onder wie één Vietnamees, verdronken tijdens de beruchte oversteek van het Kanaal. Die wordt vanwege de relatief korte afstand (zo'n 33 kilometer op het smalste stuk) vaak onderschat, maar het is toch echt een stukje open zee met wind, veel stroming en vooral in de winter koud water. 

Geen reddingsvesten

Daarbij zijn de gebruikte bootjes vaak overbeladen, van slechte kwaliteit en zonder goede ventilatie. Er zijn meestal ook geen reddingsvesten voor alle passagiers aan boord. Tot slot is het Kanaal een van de drukste scheepvaartroutes ter wereld. Wat oversteken in een klein bootje – zeker in het donker – extra gevaarlijk maakt.

Smokkelaar Thanh heeft de illegale oversteek zelf ook gemaakt. Hij zegt dat hij schulden heeft gemaakt bij gangsters toen zijn bedrijf in Vietnam failliet ging. Zijn leven, beweert hij tegenover de BBC, was daardoor in gevaar. 

Eenmaal in Engeland loog hij bij zijn asielaanvraag dat hij was verhandeld door een bende. Die zou hem onder dwang aan het werk hebben gezet in het VK om zo zijn schulden af te betalen. Thanh beweert dat veel Vietnamese migranten een soortgelijk verhaal ophangen, in de hoop om zo asiel te krijgen als vermeend slachtoffer van moderne slavernij – een bewering die niet onafhankelijk geverifieerd is.

'Illegaal, maar heel winstgevend'

Spijt dat hij zoveel mensen met gevaar naar Engeland heeft gesmokkeld, heeft hij niet. "We leverden gewoon een dienst. Niemand werd gedwongen. Het was illegaal, maar het was heel, heel winstgevend." Bij mensenhandel zegt hij niet betrokken zijn geweest. "Als je een goede reputatie hebt, komen de klanten naar je toe, zonder bedreigingen of geweld."

Waarom hij nu dan toch zijn biecht bij de BBC doet? "Ik wil dat mensen in Vietnam begrijpen dat het niet de moeite waard is om veel geld te lenen om hierheen te reizen. Het is niet zo makkelijk voor illegale immigranten om werk te vinden of geld te verdienen."