Met deze Europese Storm Shadow-raket wil Oekraïne Rusland onder vuur nemen
Oekraïne heeft vannacht voor het eerst Amerikaanse langeafstandsraketten op Rusland afgevuurd, iets waar het pas sinds dit weekend toestemming voor heeft. Oekraïne beschikt over nog een wapen waar het doelen diep in Rusland mee kan raken: de Brits-Franse Storm Shadow-raketten, ook wel 'bunker busters' genoemd. Groen licht uit Europa kan Oekraïne helpen Rusland onder druk te zetten.
Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk lieten al langer weten dat ze geen grote problemen hebben met de inzet van 'hun' raketten op Russisch grondgebied. "In Groot-Brittannië heerst een grote bereidheid om de raketten in te laten zetten, maar de Britten zullen nooit tegen de VS in gaan", zegt correspondent Anne Saenen.
"Frankrijk en het VK moesten ook wel wachten omdat er een Amerikaans geleidingssysteem in de Storm Shadow zit", zegt voormalig commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif. Dat betekent volgens hem dat de VS dan mee mag beslissen waar de wapens ingezet worden.
Nu de VS toestemming aan Oekraïne heeft gegeven om Amerikaanse wapens op Rusland af te vuren, lijkt de ban er ook af voor de Brits-Franse raketten. Het is nog niet bevestigd, maar Jean-Noël Barrot, de Franse buitenlandminister, heeft al gezegd dat de optie zeker op tafel ligt.
De Britse premier Keith Starmer 'wil niet ingaan op operationele details', maar zegt dat 'we sterk moeten inzetten op de steun aan Oekraïne. We moeten ervoor zorgen dat Oekraïne alles heeft wat het nodig heeft'.
En wat Oekraïne nodig heeft, daar laat het zelf geen twijfel over bestaan. De Oekraïense regering noemt het niet mogen aanvallen van doelen diep in Rusland 'als vechten met één hand op de rug gebonden'.
De Storm Shadows, ook wel bekend onder hun Franse naam SCALP, zijn raketten die van vliegtuigen worden afgevuurd en een bereik van ongeveer 250 kilometer hebben. Ze worden ook wel 'bunker busters' genoemd, omdat ze diep in een doelwit doordringen voordat ze ontploffen.
Volgens de Kruif hebben de Storm Shadows veel overeenkomsten met de Amerikaanse ATACMS. "Het zijn allebei wapens die met grote precisie doelen op afstand kunnen raken. Ook het soort doelen dat Oekraïne hiermee probeert te raken zal hetzelfde zijn. Wapendepots, militaire vliegvelden, logistieke infrastructuur."
Verschillen ATACMS en Storm Shadows
"Het belangrijkste verschil is dat de ATACMS vanaf de grond worden afgevuurd, en de Storm Shadows vanuit de lucht. Dat zal in de praktijk vanaf een F-16 zijn", zegt de Kruif. Daardoor zullen ATACMS wat sneller in te zetten zijn dan Storm Shadows: "De planningscyclus van een vliegtuig is meestal 24 uur: je moet vliegtuigen klaarmaken, wapens eronder hangen en zorgen dat je eigen luchtafweer klaarstaat, zodat je veilig de lucht in kan."
Daar staat tegenover dat een vliegtuig wat mobieler is dan de verrijdbare lanceerinstallatie van de ATACMS. Nog een laatste verschil tussen de twee wapens is het bereik, zoals te zien in onderstaand kaartje.
Oekraïne heeft beide soorten wapens in bezit, al is niet bekend hoeveel precies. De Oekraïense krant Kyiv Post berekende dat Oekraïne niet meer dan vijftig ATACMS heeft, waarvan een deel al gebruikt is. Volgens de BBC heeft Oekraïne 'enkele honderden' Storm Shadows. Als deze ingezet mogen worden in Rusland, kan Oekraïne de aanvoerlijnen van Rusland beter aanvallen. Daar zullen de Russische troepen aan het front zeker last van hebben, denkt de Kruif, 'maar het is niet zo dat het hele front dan opeens instort'.
Voorsorteren op onderhandelingen
De Kruif ziet het dan ook eerder als politiek drukmiddel. De oproep om te onderhandelen over het einde van de oorlog klinkt steeds luider, ook Zelensky sprak daar afgelopen weekend voor het eerst over. En over twee maanden zit Donald Trump in het Witte Huis: die liet al weten niet veel te zien in militaire steun aan Oekraïne, en liever gaat onderhandelen met Poetin over vrede.
Bij die onderhandelingen zijn langeafstandswapens een troef, zegt de Kruif. "Hiermee heb je een extra kaart in handen. Alles wat je hebt, kan je uitruilen." Oekraïne zou de inzet van langeafstandswapens op Russisch grondgebied kunnen opgeven, in ruil voor bijvoorbeeld veiligheidsgaranties, of gebied dat Rusland nu bezet houdt.
De Kruif ziet dat alle partijen inspelen op het aanstaande presidentschap van Trump, en de verwachte onderhandelingen die dan komen. Oekraïne zal nog zoveel mogelijk schade doen met de langeafstandswapens, en Rusland verliest enorm veel soldaten in een poging nog meer Oekraïens land te veroveren. "Alles om maar zo sterk mogelijk te staan bij de onderhandelingen."