Wordt Netanyahu nu opgepakt voor oorlogsmisdaden? Dit zeggen kenners

De kans lijkt voorlopig klein dat de mannen worden opgepakt, zegt Midden-Oostenverslaggever Pepijn Nagtzaam. "Ze moeten dan worden uitgeleverd naar Den Haag om berecht te worden. Zo'n vaart zal het niet lopen, want veel landen erkennen het ICC niet."

124 landen erkennen het Internationaal Strafhof en hebben daarmee beloofd om arrestatiebevelen van het hof uit te voeren. Meerdere grote landen erkennen het ICC niet, waaronder de Verenigde Staten, Rusland en China.

"Bij het strafhof kan een zaak alleen beginnen als de verdachten fysiek in gevangenschap zijn van het ICC", zegt Geert-Jan Knoops, bijzonder hoogleraar internationaal recht. "Dus er komt nu niet meteen een strafproces."

"Het is een zeer belangrijk signaal van het ICC, dat de aanklagers door kunnen gaan met hun onderzoek", legt Knoops uit. "Voor Netanyahu betekent het dat hij niet meer zomaar het land uit kan om te reizen, behalve naar bevriende staten zoals Amerika."

"Israël zal hier niet positief op reageren, en dat zal ook gelden voor Hamas. De vraag is dus of dit het vredesproces ten goede zal komen. Het zal niet als een stimulans worden gezien om snel om tafel te gaan met elkaar."

"De grote vraag is nu hoe landen reageren op het arrestatiebevel", zegt Nagtzaam. "Het strafhof bestaat alleen maar omdat landen zeggen dat ze zich daar aan committeren."

Nederland lijkt het bevel heel serieus te nemen. "Nederland is op basis van de uitvoeringswet Internationaal Strafhof verplicht om een verzoek tot aanhouding en overlevering in behandeling te nemen", zei minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken vandaag. Hij gaf ook aan dat alle niet-essentiële contacten met de Israëlische overheid worden stopgezet.

In mei vroeg de aanklager van het ICC, Karim Khan, al om een arrestatiebevel voor Benjamin Netanyahu, Yoav Gallant en Mohammed Deif. "Maar voordat zo'n arrestatiebevel wordt uitgevaardigd moet een groep rechters eerst de onderbouwing van het arrestatiebevel bestuderen en bepalen of het terecht is om een arrestatiebevel uit te vragen", legt Nagtzaam uit. "En dat is nu dus gebeurd."

Mohammed Deif is in juli waarschijnlijk omgekomen bij een Israëlische luchtaanval. Zijn dood is niet bevestigd, en daarom komt er alsnog een arrestatiebevel voor hem. Karim Khan vroeg in mei ook om een arrestatiebevel voor twee andere Hamasleiders, Yahya Sinwar en Ismail Haniyeh. De twee mannen zijn sindsdien allebei gedood bij Israëlische aanvallen, dus voor hen is er geen arrestatiebevel.

Spionage

In juni bleek uit een uitgebreid onderzoek van The Guardian dat Israël al jarenlang probeert om het werk van het ICC te dwarsbomen, onder andere met spionage en intimidatie. 

"Het is duidelijk dat Israël al jarenlang spionage- en intimidatie-tactieken hanteert tegen medewerkers van het Strafhof", zegt Nagtzaam. "En er wordt geprobeerd om de legitimiteit van het ICC onderuit te halen. Dus deze arrestatiebevelen zijn ook echt een lakmoesproef om te kijken of het strafhof goed werkt. Als landen ervoor kiezen om de arrestatiebevelen te negeren, dan zal de effectiviteit van het strafhof ook afnemen."

In Israël klinkt felle kritiek op de arrestatiebevelen. Het kantoor van Netanyahu noemt het beslissing van het ICC 'antisemitisch'. "Dit is een zwarte dag voor justitie. Een zwarte dag voor de mensheid", zei de president van Israël, Isaac Herzog.

Internationaal Gerechtshof

Ook bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) loopt een zaak tegen Israël. Dat hof is onderdeel van de Verenigde Naties en oordeelt over geschillen tussen landen, maar geen oordeel velt over individuen. Het ICC is een losstaand orgaan dat mensen persoonlijk verantwoordelijk kan houden, bijvoorbeeld voor oorlogsmisdaden.

Het gerechtshof oordeelde in januari dat Israël alles in het werk moet stellen om een genocide te voorkomen in Gaza, door burgerslachtoffers te vermijden en te zorgen dat er genoeg voldoende humanitaire hulp naar het gebied kan komen.