Hoe kan staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah standhouden terwijl ze elkaar weer aanvallen?

Ondanks het staakt-het-vuren vuurt Israël al een week lang raketten af op Libanon. Ook Hezbollah heeft nu projectielen afgeschoten. Beide partijen vliegen elkaar daarnaast om de oren met verwijten: ze beschuldigen elkaar ervan het kersverse staakt-het-vuren te schenden.

Gisteravond vond de grootste aanval van Israël plaats sinds het staakt-het-vuren vorige week van kracht ging. Zeker negen mensen werden daarbij gedood. Dat was een reactie op twee mortieren die door Hezbollah waren afgeschoten Voor zover bekend was dat de eerste aanval vanuit Libanon sinds de deal.

Recht op zelfverdediging

Bij het staakt-het-vuren is afgesproken dat zowel Israël als Libanon het recht behouden op zelfverdediging. "Bij schendingen mag de andere partij reageren", legt voormalig commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif uit. "Maar dat is geen vrijkaart voor ongebreideld geweld. Israël zoekt wat dat betreft nu best wel de grenzen op."

"Er is een behoorlijke asymmetrie te zien in de aanvallen tussen Israël en Hezbollah sinds het staakt-het-vuren, in termen van frequentie en slachtoffers", zegt Nora Stel, universitair docent conflictstudies aan de Radboud Universiteit.

Bekijk hier onze video van toen het staakt-het-vuren werd afgekondigd:

Toch denken De Kruif en Stel niet dat deze aanvallen betekenen dat er meteen weer een volledige oorlog zal uitbreken tussen Israël en Hezbollah. "Dit bestand faalt niet zomaar, want alle partijen hebben er belang bij", zegt De Kruif. "Dat is de reden dat de partijen akkoord zijn gegaan, ze waren niet gedwongen te tekenen."

Wat betekent dit voor het staakt-het-vuren?

"Over het algemeen houdt het staakt-het-vuren stand", zegt ook Witte Huis-woordvoerder John Kirby. "We zijn van tientallen [Israëlische] aanvallen per dag teruggegaan naar één, misschien twee per dag. We blijven proberen en kijken wat we kunnen doen om dat aantal terug te brengen naar nul."

Volgens The Jerusalem Post zegt ook Israël dat dit niet het einde van het staakt-het-vuren betekent. Volgens Israël is het onderdeel van het staakt-het-vuren dat het land mag terugslaan als Hezbollah een overtreding begaat.

Hebben de VS gelijk en is dit een soort overgangsfase naar een volledige wapenstilstand? "Dat is slimme damage control van de VS", denkt Stel. "Vanuit een deëscalatieperspectief is het natuurlijk beter om te zeggen dat dit implementatieproblemen of naweëen zijn, dan te zeggen dat het bestand gefaald is. Op dit moment kunnen we dat nog niet weten."

Volgens Stel is er in het begin van een staakt-het-vuren nog veel onduidelijk. In dit geval ook omdat de afspraken niet altijd even duidelijk zijn. "Zo wil Israël dat Hezbollah zich eerst terugtrekt, en wil Hezbollah dat van Israël", zegt ze. "Dat is het ingewikkelde aan zulke overeenkomsten: er zit vaak een ingebakken onduidelijkheid in zodat beide partijen zich erin kunnen vinden en het aan hun achterban kunnen verkopen. Maar die speelruimte kan vervolgens ook voor onduidelijkheid zorgen die de naleving ervan moeilijker maakt."

'Uitslaande brand'

Libanezen zijn er in ieder geval niet gerust op, zegt Midden-Oostenverslaggever Pepijn Nagtzaam. "Het was een paar dagen rustig in Beiroet, maar gisteren hingen er opeens weer Israëlische drones boven de stad. Mensen houden er rekening mee dat dit vlammetje op ieder moment weer een uitslaande brand kan worden." 

Bovendien, verzucht Nagtzaam, is een staakt-het-vuren geen écht staakt-het-vuren als één of beide partijen gewoon door kunnen gaan met bombarderen. "Het kan per definitie niet zo heten als op grote schaal luchtaanvallen worden uitgevoerd."

Stel denkt dat de huidige onzekerheid wellicht lang kan voortduren. "Het kan gaan lijken op de rommelige situatie zoals we die afgelopen jaar zagen, vóór de extreme Israëlische escalatie in september, met de aanval op de piepers. Toen zagen we maanden van beschietingen en aanvallen over en weer, die toch door niemand als oorlog gezien werden."

Volgens De Kruif laten wapenstilstanden in het verleden hetzelfde patroon zien. "Het bekendste voorbeeld van een staakt-het-vuren is die tussen Noord- en Zuid-Korea. Daar vinden tot op de dag van vandaag schendingen plaats zonder dat dat escaleert in een volledige oorlog. Ook in Libanon is sinds het staakt-het-vuren dat in 2006 werd afgesproken altijd frictie geweest."

Maar als de aanvallen op deze manier doorgaan, wordt het staakt-het-vuren steeds fragieler. "Dit is zeker geen garantie voor de toekomst", zegt De Kruif. "Vooral Hezbollah maar ook Israël hebben tijd nodig om weer op te bouwen, dus een enorme aanval kunnen ze zich op dit moment niet permitteren. Maar we kunnen pas over een paar weken of zelfs maanden zeggen of dit echt stand gaat houden."

Bekijk hier onze video met de reactie erin van Gazanen op het staakt-het-vuren in Libanon: