Rutte wilde ons wakker schudden: op welke dreiging moeten we ons voorbereiden en hoe?
We zijn niet in oorlog, maar ook zeker niet in vredestijd, was de onheilspellende boodschap van NAVO-baas Mark Rutte eergisteren. Hij hoopt de inwoners van de NAVO-landen, dus ook ons Nederlanders, wakker te schudden voor het gevaar van Rusland. Wat bedoelt hij en wat moeten wij dan doen?
"Het is tijd om op een oorlogsmentaliteit over te gaan en de turbo te zetten op onze defensieproductie en defensie", waarschuwde de oud-premier. Want nu kunnen we Poetin nog verslaan, zei hij. "Maar over vier, vijf jaar wordt dat echt ingewikkelder."
Hoe gaat die Russische dreiging er dan uitzien? Dat is niet van tevoren te zeggen, zegt Haroon Sheikh, van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Hij was de projectcoördinator van het rapport Nederland in een fragmenterende wereldorde.
Van ziekenhuizen tot het spoor
Het kan een militair conflict betekenen. Maar ook: geavanceerde cyberaanvallen, desinformatiecampagnes of geen toegang tot bepaalde grondstoffen of producten uit het buitenland waarvan we afhankelijk zijn.
Eind april riep toenmalig minister van Defensie Kajsa Ollongren al de hele samenleving op om voorbereid te zijn op een groot militair conflict.
'Staat ons flink wat te doen'
Werkgevers kunnen bijvoorbeeld hun personeel uitlenen om als reservist (oproepbare militair) of cyberexpert aan de slag te gaan in het leger. Ziekenhuizen moeten zich nu al voorbereiden op eventuele opvang van gewonden. En bedrijven als NS en ProRail stellen het spoor beschikbaar om troepen sneller naar het front te krijgen.
Voor dat laatste is nog wel werk aan de winkel, zei de baas van ProRail ook al in april. "Er staat ons flink wat te doen. We moeten bruggen aanpassen en nauwe bochten verbreden. Dan kunnen we zware voertuigen zoals tanks beter vervoeren."
Hoe kun je je hier als inwoner op voorbereiden? Onderzoeker Sheikh wijst erop dat de overheid al langer oproept om dingen in huis te hebben als water, voedsel, cash, elektriciteit en medische middelen. Deze week riepen ook de banken op om 50 euro contant in huis te hebben, omdat het niet ondenkbaar is dat het betaalverkeer ontregeld wordt door bijvoorbeeld cyberaanvallen.
Ook moet je weten waar je in je buurt terecht kan als het licht uitvalt, als je geen voedsel in huis hebt en waar je nog betrouwbare informatie kunt krijgen als dat niet meer op een normale manier kan.
Op de lange termijn hoort er ook bij dat de crisisvaardigheden van Nederlanders moeten verbeteren, zegt Haroon Sheikh. Denk aan medische kennis.
Finland doet het beter
In Scandinavische landen zijn de mensen al beter voorbereid, weet Haroon Sheikh. Neem Finland. Daar is de dreiging van buurland Rusland nooit weggeweest en volgen inwoners cursussen om goed voorbereid te zijn op crisissituaties. In Polen gebeurt iets vergelijkbaars. Daar kiezen jongeren steeds vaker voor een korte cursus bij het leger, waarin ze worden klaargestoomd om uiteindelijk echt in dienst te gaan.