Eenzaamheid blijkt slecht voor je gezondheid: effecten terug te zien in je bloed
Het is al langer bekend dat sociaal contact belangrijk is voor ons mentale welzijn, maar nu blijkt uit nieuw onderzoek dat eenzaamheid ook schadelijk kan zijn voor je fysieke gezondheid. Eenzame mensen hebben namelijk meer kans op bijvoorbeeld diabetes en hart- en vaatziekten.
Voor het onderzoek dat werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Human Behaviour, werd gekeken naar de bloedmonsters van meer dan 40.000 volwassenen in de leeftijd van 40 tot 69 jaar.
Daarbij ontdekten wetenschappers dat mensen die zich eenzaam voelen, hogere hoeveelheden van bepaalde eiwitten in hun bloed hebben. Deze eiwitten spelen een rol bij ontstekingen en het immuunsysteem en kunnen zelfs bijdragen aan het ontstaan van ziektes zoals hart- en vaatziekten, diabetes en beroertes.
Francesco Mattace-Raso, hoogleraar geriatrie aan het Erasmus MC noemt het een 'bijzonder' onderzoek. Eerder werd gedacht dat eenzaamheid vooral indirect bijdraagt aan gezondheidsproblemen, bijvoorbeeld doordat mensen die alleen zijn vaak minder goed voor zichzelf zorgen. "Ze nemen bijvoorbeeld hun medicatie niet op tijd in en raken ontregeld", legt Mattace-Raso uit.
Eenzaamheid in je bloed
"We weten al dat mensen die eenzaam zijn, een slechtere kwaliteit van leven hebben en vaker ziek kunnen zijn, maar deze studie biedt een biologische verklaring", zegt hij.
Betekent dit dat je eenzaamheid kunt meten in je bloed? "Je kunt het in principe bij iedereen testen. De eiwitten in kwestie hebben we allemaal in ons bloed, maar eenzame mensen hebben hier hogere waarden van."
"Door eenzaamheid worden ontstekingsmechanismen aangewakkerd", zegt ook Marcel Olde Rikkert, hoogleraar ouderengeneeskunde aan het RadboudUMC. "Waarschijnlijk komen deze mensen in een overlevingstoestand terecht, en investeert hun lichaam minder energie in herstelmechanismen, zoals het opruimen van schade aan lichaams- en hersencellen."
Reden te meer om eenzaamheid aan te pakken. Iets wat vaker voorkomt dan mensen denken. Eenzaamheid treft álle mensen, niet alleen ouderen, zegt Olde Rikktert. "Denk aan de coronaperiode bijvoorbeeld, toen hadden veel meer mensen ermee te maken", vertelt Olde Rikkert.
Hij gaat verder: "Bij stressfactoren zoals lockdowns is het belangrijk om goed na te denken. Want er was een sterke toename van eenzaamheid in die periode, wat juist leidde tot meer mensen die eerder op de poliklinieken kwamen. Eenzaamheid legt juist meer druk op de zorg."
Volgens Olde Rikkert wordt het begrip onterecht gekoppeld aan contact met anderen, zoals hoeveel mensen je spreekt. "Maar dit is slechts één kant van eenzaamheid. De andere kant is het gevoel van eenzaamheid. Wat zijn je verwachtingen? Hoeveel contacten heb je nodig om je goed te voelen?" De hoogleraar legt uit dat sommige mensen met een groot netwerk zich eenzaam voelen, terwijl anderen met weinig contacten dit juist helemaal niet ervaren.
Oplossingen tegen eenzaamheid
Daarnaast is het belangrijk om je eigen eenzaamheid te onderzoeken. "Heb je te hoge verwachtingen van sociale contacten als je wel mensen ziet, maar je je toch eenzaam voelt? En hoe kun je je verwachtingen aanpassen aan de realiteit?"
Voor eenzame mensen die weinig contacten hebben, adviseert hij om na te denken over de aard van je eenzaamheid. "Soms denken mensen vooral aan intieme contacten, zoals broers, zussen of naasten. Terwijl er ook veel steun te vinden is in bredere sociale kringen."
Als laatste tip geeft de hoogleraar nog om je eenzaamheid te bespreken met iemand die je vertrouwt. "Voor mensen in je omgeving is het ook handig om het te weten, want dan kunnen ze je vaker uitnodigen, niet alleen met kerst. Zelfreflectie is nodig, en dat kost tijd."