Boek over 'de echte' Ferry Bouman gecensureerd in België
De Belgische staat heeft een boek over een Eindhovense drugscrimineel, die model stond voor het personage Ferry Bouman uit de Netflixserie Undercover, tijdelijk uit de handel laten nemen. In het boek staan namelijk foto's van undercoveragenten. Vandaag is afgesproken dat de boeken, als die foto's onherkenbaar gemaakt worden, toch weer verkocht mogen worden.
Het boek, getiteld Drugsbaron, gaat over Janus van Wesenbeeck, een voormalig drugscrimineel uit Eindhoven. De ondertitel: het verhaal van de échte Ferry Bouman. En dat is het gewelddadige personage uit de Netflix-hit Undercover, gespeeld door acteur Frank Lammers.
"Het boek verscheen half april", zegt de schrijver, de Nederlandse misdaadjournalist Vico Olling. "Het lag in Nederland en België al een maandje in de winkels, toen we half mei opeens een dagvaarding kregen van de Belgische justitie. Ze eisten dat het boek uit de handel werd genomen."
De reden: in het boek staan foto's waarop twee undercoveragenten te zien zijn. Zij waren als 'Billy' en 'Nina' geïnfiltreerd in de organisatie van Janus van Wesenbeeck en zogenaamd bevriend met hem geraakt; zodoende stonden ze op privéfoto's die in het boek staan. Omwille van hun veiligheid wilde België het boek uit de handel halen.
In Nederland mocht het boek in de boekhandel blijven liggen, oordeelde de rechtbank van Utrecht, mits er een balkje over de gezichten van de agenten kwam. "De uitgever en ik hebben toen, met hulp van onze kinderen en vrienden, met de hand balkjes getekend in alle boeken die in het magazijn lagen", zegt Olling.
Een dreigbrief naar bol.com
Op de homepage van Just Publishers staat sindsdien een bericht onder de titel 'Belangrijk bericht', waarin wordt uitgelegd dat het om vier foto's gaat. "Het gaat dus niet om een misdruk, maar om een op bevel van de Belgische Staat opzettelijk aangebrachte blurring."
Toch mengde de Belgische justitie zich in de Nederlandse verkoop, meent Olling. Er werd volgens hem 'een dreigbrief' gestuurd naar Bol.com, dat het boek vervolgens van de site haalde. "Puur powerplay van de Belgische justitie. Gewoon juridische intimidatie."
De Belgische justitie vond de zwarte balkjes niet voldoende. De rechtbank van Antwerpen legde de verkoop in België volledig stil. De Belgische politie ging bij verschillende boekhandels langs om te controleren.
Gezichten zwart gemaakt
"België eiste eerst dat we de voorraad zouden vernietigen", zegt Olling. De advocaten van de Belgische staat en de Nederlandse uitgever Just Publishers hebben vanochtend overleg gevoerd over het Belgische verkoopverbod.
De uitkomst daarvan is vanmiddag bekend geworden: het boek mág weer verkocht worden in België, maar dan moeten de gezichten van de twee undercoveragenten op vier foto's onherkenbaar worden gemaakt. "We gaan morgen dus opnieuw met zwarte stiften het magazijn in", zegt de schrijver.
Olling en zijn uitgever wilden niet meegaan met een tweede eis van België: de undercovernamen Billy en Nina schrappen. "Dat was belachelijk", zegt Olling. "Het zijn schuilnamen, die bovendien algemeen bekend zijn. Gelukkig kunnen die gewoon blijven staan."
Overigens vindt Olling ook de klacht over de foto's overdreven. Die foto's hebben namelijk bijna twintig jaar lang gewoon op allerlei websites gestaan. En ook de Belgische krant Het Laatste Nieuws publiceerde de foto half april nog, bij verschijning van het boek.
"Toen zijn ze in België geschrokken", zegt Olling, "en hebben ze geprobeerd de foto's zoveel mogelijk van internet af te krijgen. Daarom zijn ze nu moeilijker vindbaar, sinds een paar weken. Janus kent die foto's trouwens al jaren, want die waren overal te vinden."
Stressvol
De afgelopen weken zijn voor Olling 'stressvol geweest', geeft hij aan. En ook kostbaar: hij schat de proceskosten intussen op zo'n 20.000 euro. "Meerdere mensen feliciteren me met de aandacht voor het boek, maar ik knijp 'm wel met deze hoge kosten. In elk geval ben ik blij dat er nu een oplossing is."
Wie is Janus van Wesenbeeck?
Van Wesenbeeck groeide op op het beruchte woonwagenkamp Doolplein in Eindhoven. Later woonde hij in het Belgische Lommel op een vakantiepark. Hij werd een bekende figuur in de internationale drugshandel en zette onder andere een eigen reisbureau op, zodat hij drugs kon smokkelen in touringcars.
Door een undercoveractie van de Belgische politie – Billy en Nina kwamen naast hem wonen en knoopten vriendschappelijk banden aan – werd hij opgepakt en veroordeeld. Dat was in 2011. Van Wesenbeeck vocht zijn veroordeling aan tot aan het Europees Hof voor de rechten van de Mens, maar vergeefs.
Nu heeft hij een uitkering en zorgt hij als mantelzorger voor zijn moeder.
Overigens ontkennen de makers van Undercover dat Van Wesenbeeck model heeft gestaan voor Ferry Bouman. Dit ondanks een ontmoeting tussen Van Wesenbeeck en Frank Lammers, waarbij die laatste tegen hem zei: 'Ik speel jou'.
De serie is een belangrijke reden dat Van Wesenbeeck zijn verhaal wilde vertellen, zegt Olling. "Ferry Bouman schiet mensen bij wijze van spreken dood om een frikandel. Met dat beeld worden Janus, zijn kinderen en zijn kleinkinderen sindsdien geconfronteerd. Dat wilde hij rechtzetten. Janus is nooit verdacht geweest van een levensdelict."