Waarom minister Faber geen uitzondering maakt voor Mikael: 4 vragen en antwoorden
Vrienden, buurtgenoten en klasgenoten houden vandaag een 'solidariteitsmars' voor de 11-jarige Mikael en zijn moeder uit Amsterdam. Hun asielaanvraag is definitief afgewezen, ze worden binnenkort uitgezet naar Armenië, waar hij nog nooit is geweest. Een deskundige zegt dat verantwoordelijk minister Faber een uitzondering kan maken, maar die zegt vandaag tegen RTL Nieuws dat ze daartoe niet bereid is.
1. Hoe zit de zaak van Mikael in elkaar?
De 11-jarige Mikael is in 2012 geboren in Amsterdam. Zijn moeder, die uit Armenië komt, had in 2010 asiel aangevraagd in Nederland. Die aanvraag werd afgewezen, maar zij bleef in Nederland om te procederen tegen die uitspraak.
Mikael heeft sindsdien altijd in Nederland gewoond, hij is zelfs nog nooit in Armenië geweest.
In 2021 oordeelde een rechter in Amsterdam dat Mikael en zijn moeder wel een verblijfsvergunning hadden moeten krijgen, maar toenmalig staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg ging tegen die uitspraak in beroep bij de Raad van State. Vorige week besloot de Raad van State met het finale oordeel dat Mikael en zijn moeder geen recht hebben op een verblijfsvergunning. Ze moeten Nederland dus definitief verlaten. Wanneer zij worden uitgezet, is nog niet bekend.
Eerder spraken wij Mikael zelf, dat zie je hier:
2. Komt hij niet in aanmerking voor een kinderpardon?
Het kinderpardon, een coulanceregeling voor kinderen die langer dan vijf jaar in Nederland waren, werd afgeschaft in januari 2019.
In schrijnende gevallen kan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) alsnog besluiten dat kinderen een verblijfsvergunning krijgen, volgens de Afsluitingsregeling. Die kan ingezet worden wanneer kinderen - buiten hun schuld om - al zo lang in Nederland verblijven dat uitzetting buitenproportioneel zou zijn. Maar volgens de Raad van State zijn Mikael en zijn moeder er juist zelf verantwoordelijk voor dat ze al zo lang in Nederland verblijven. Om die reden komen ze niet in aanmerking voor een uitzondering.
Daarbij speelt mee dat zij in 2015 de opvanglocatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) verlieten. De betrokken instanties zijn hen toen enkele maanden uit het oog verloren. De minister hoeft 'niet de verantwoordelijkheid voor de lange duur van het verblijf van Mikael en zijn moeder in Nederland te nemen', schrijft de Raad van State.
3. Kan de minister het besluit nog beïnvloeden?
Minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber zegt zelf van niet. Het besluit of in schrijnende gevallen een uitzondering gemaakt moet worden, ligt sinds 2019 bij de directeur-generaal van de IND.
Deze 'discretionaire bevoegdheid' lag tot de afschaffing van het kinderpardon in 2019 bij de staatssecretaris. Dit is veranderd omdat het 'een zware taak is om zo'n besluit te nemen', legde politiek verslaggever Floor Bremer eerder uit. "Het zijn afwegingen met grote gevolgen voor de mensen waar het over gaat. Daarom is gekozen om het weg te halen bij de bewindspersonen."
Carolus Grütters, hoogleraar Migratie- en Asielrecht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, zegt dat de minister in uitzonderlijke gevallen wel het besluit in eigen handen kan nemen: "De discretionaire bevoegdheid voor bewindspersonen is niet afgeschaft, die staat nog in de wet. Er is alleen een politieke afspraak gemaakt dat ministers er geen gebruik meer van zullen maken."
Maar vandaag zegt minister Faber tegen RTL Nieuws dat ze Mikael 'geen hoop kan geven'. In gesprek met politiek verslaggever Floor Bremer wijst zij juist op de politieke afspraak: "De afspraak is gemaakt dat de IND over schrijnende gevallen beslist. Ik wijk daar niet van af."
Faber noemt ook dat 'de hoogste rechter in ons land', de Raad van State, heeft besloten dat Mikael en zijn moeder geen recht op verblijf in Nederland hebben. "Zijn moeder heeft daarin verantwoordelijkheid", zegt Faber.
Dat gesprek zie je hier:
Hoogleraar Grütters vindt dat de Raad van State bij de beoordeling van deze zaak te rigide naar de regels heeft gekeken, en te weinig oog heeft gehad voor het belang van het kind. Hij benadrukt dat in het geval van Mikael de minister de uitzondering wel kan maken: "In de uitspraak van de Raad van State staat dat de minister mag besluiten om Mikael geen verblijfsvergunning te geven - niet dat ze dat moet. Je kunt als minister altijd besluiten af te wijken van een regel, als de persoonlijke situatie van iemand dat vereist."
4. Waarom is zijn zaak zo bekend geworden?
Mikael krijgt veel steun. Zo heeft de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema minister Faber opgeroepen haar best voor hem te doen. Mikael is volgens haar 'een Amsterdammer die bij zijn vrienden op school hoort'.
Een online petitie voor Mikael en zijn moeder is al ruim 77.000 keer getekend. Defence For Children vraagt veel aandacht voor Mikael, en voor de deur van het IND-kantoor in Den Haag is de 79-jarige Eduard Disch (zie de foto boven dit artikel) al 25 dagen in hongerstaking voor een kinderpardon. Overigens niet alleen voor Mikael, maar bijvoorbeeld ook voor een gezin dat terug moet naar Oezbekistan.
Mikaels vrienden, buurtbewoners en klasgenoten van basisschool De Achtsprong in Amsterdam laten vanavond met een 'solidariteitsmars' zien dat hij wat hen betreft in Nederland moet blijven. Die begint om 19.00 uur bij de school en voert naar het stadsdeelkantoor. Advocaat Royce de Vries en Mitchell Esajas, medeoprichter van The Black Archives, spreken tijdens de bijeenkomst. Mikael en zijn moeder lopen zelf ook mee. Burgemeester Halsema kan er niet bij zijn omdat ze in het buitenland is.
Dave Ensberg-Kleijkers, bestuurder van de scholenkoepel waar De Achtsprong onder valt, steunt de mars. Hij zei in Het Parool: "Wij hebben acht jaar voor Mikael gezorgd vanuit het onderwijs. Hij was een modelleerling voor ons. Hij wil later chirurg worden: dat verdient hij, net zoals ons land goed gemotiveerde chirurgen verdient."
