Kunstagent Nederlandse kunstenares bleek undercover Russische spion: 'Je denkt iemand te kennen'
Bij de grote internationale gevangenenruil van afgelopen week is een Russisch spionnenpaar vrijgekomen dat is gelinkt aan een nietsvermoedende Nederlandse kunstenares. "Ze was niet alleen mijn agent, maar dus ook geheim agent."
Vorige week werd duidelijk dat Rusland en Belarus een akkoord sloten voor een gevangenenruil met een aantal westerse landen. Twee van die gevangenen waren de Russische spionnen en echtpaar Artem Doeltsev en Anna Doeltseva. Zij werden jaren geleden door de Russische inlichtingendienst naar Slovenië gestuurd voor een langdurige opdracht.
Daar woonde het stel undercover als Argentijns echtpaar met twee kinderen. Ze hadden een ICT-bedrijf en een kunstgalerie en gingen helemaal in hun rollen op. Zelfs hun kinderen wisten niet dat ze Russisch waren.
Onder de naam Maria Rosa Mayer Muňos vertegenwoordigde Doeltseva verschillende buitenlandse kunstenaars, onder wie de Nederlandse Mariken Heijwegen, schrijft Nieuwsuur.
Heijwegen kwam in contact met de kunstagente via Instagram en het klikte goed. "Ze vroeg me of ik wat schilderijen wilde opsturen voor een kunstbeurs in Zagreb in Kroatië, zodat ze me daar kon vertegenwoordigen." Nadat de twee elkaar in Slovenië ontmoetten vroeg Heijwegen of 'Maria' haar kunstagente wilde zijn. "Daar zou ze op terugkomen, maar achteraf denk ik dat ze mij niet in haar lugubere zaakjes wilde betrekken."
Vlak na hun ontmoeting werd het spionnenpaar in Slovenië opgepakt na een tip van een buitenlandse inlichtingendienst. En omdat Doeltsev en Doeltseva werkten als illegale agenten, genieten zij geen diplomatieke onschendbaarheid en werden zij in Slovenië veroordeeld. Het echtpaar belandde in de gevangenis en hun twee kinderen kwamen in een pleeggezin terecht.
Boodschap
Samen met hun kinderen werd het echtpaar door Slovenië terug naar Rusland gestuurd in de grootste gevangenenruil sinds de Koude Oorlog. Bij de gevangenenruil kwamen nog 22 andere gevangenen vrij.
Ben de Jong, onderzoeker van inlichtingendiensten aan de Universiteit Leiden, vermoedt dat de gevangenenruil een signaal is. "Met hun vrijlating geeft Poetin een indirecte boodschap aan ander inlichtingenpersoneel dat nog actief is: mocht je tegen de lamp lopen, dan zorgen wij dat je vrijkomt".
Via een telefoontje van een advocaat hoorde Heijwegen wat er aan de hand was. "Hij wilde mijn adres om mijn schilderijen te kunnen terugsturen omdat Maria niet meer mijn kunstagent kon zijn. Daar schrok ik van en ik vroeg wat er gebeurd was. Hij vertelde dat het goed met haar ging, maar dat ze niet meer voor me kon werken. Ze reageerde ook niet meer op mijn e-mails".
Toen een Sloveense journalist de kunstenares het hele verhaal vertelde, schrok ze. "Je denkt iemand te kennen, maar dan blijkt het allemaal een leugen. Ze was niet alleen mijn agent, maar ook geheim agent".