Leeftijdsgrens fatbike: 'Juridisch best mogelijk, maar het lost niets op'

Maar liefst 96 procent van Nederland vraagt erom, inclusief Veilig Verkeer Nederland, artsenorganisaties en gemeenten: een leeftijdsgrens voor bestuurders van fatbikes. De bikes zijn ongekend populair onder kinderen en jongeren, maar worden vaak opgevoerd zodat ze harder rijden dan ze mogen. De fietsen zijn vaak betrokken bij ongelukken.

Volgens minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat kan het kabinet echter niet aan die wens voldoen. Een fatbike staat namelijk voor de wet gelijk aan een gewone elektrische fiets, of e-bike. Alle fietsen met trapondersteuning tot maximaal 25 kilometer per uur, en met een steunmotor tot maximaal 250 watt, is een e-bike. Dus ook de fatbike. Een leeftijdsgrens instellen zou betekenen dat kinderen onder deze grens ook niet meer op normale e-bikes mogen rijden.

Rotapparaten

En dát wil Nederland niet. Esther van Garderen, directeur van de Fietsersbond, verklaart dat als volgt: "Dat zou erg vervelend zijn voor al die jongeren in Nederland die een eind naar school moeten fietsen door polders en dorpen."

Van Garderen is niet voor een leeftijdsgrens voor e-bikes, maar is wel een groot tegenstander van fatbikes, die ze vanwege al die ongelukken 'rotapparaten' en 'sjoemelscooters' noemt. Ze wil dat de fatbike in de wet een aparte status krijgt. Zodat hij in de categorie van de gemotoriseerde voertuigen valt. "Daarvoor geldt wel de leeftijdsgrens van 16. Bovendien moet je dan een rijbewijs hebben, een helm dragen én een verzekering afsluiten."

Volgens Nils Jonker, letselschadeadvocaat met een expertise in verkeerskwesties, is het best mogelijk om in de wet een onderscheid tussen fatbikes en reguliere e-bikes op te nemen. Alleen betwijfelt hij of dat veel nut zal hebben. "Juridisch is het best mogelijk, maar het lost niets op."

De mogelijkheden eerst: "Je kunt heel goed een beschrijving van de technische vereisten maken die fabikes uitsluit van deze categorie", zegt Jonker. "Bijvoorbeeld met bepalingen over de dikte van banden, het gewicht, de zithoogte, de verhoudingen, enzovoorts. Dat kun je zo opschrijven dat een fatbike in de categorie bij de snorscooter valt, en de e-bike voor de wet een fiets blijft."

Gemakkelijk opvoeren

Jonker zet echter een kanttekening bij het nut, want hij voorziet twee gevolgen die ervoor zorgen dat het probleem niet opgelost wordt, maar alleen verplaatst. Ten eerste: fabrikanten zullen hun fatbikes zodanig aanpassen dat ze weer wél binnen de marges vallen.

En ten tweede: kinderen zullen op andere machines gaan rondscheuren. "Toen de helm verplicht werd voor de snorfiets zakte daarvan de verkoop in en kochten mensen massaal e-bikes", legt Jonker uit. "Zoiets zal hiermee ook gebeuren. Jongeren gaan gewoon ergens anders op zitten. Normale e-bikes of van die elektrische vouwfietsen. En dan voeren ze die op. Daar zit het probleem, je kunt die dingen veel te gemakkelijk opvoeren."

Rembrandt Groenewegen, specialist verkeersrecht bij DAS Rechtsbijstand, wijst erop dat een aanpassing van de wetteksten 'jaren kunnen duren, terwijl het probleem urgent is'. Hij heeft wel ideeën waarmee de fatbikes voor jongeren op kortere termijn minder aantrekkelijk worden. "Een helmplicht bijvoorbeeld. Dat wordt dan ook meteen verplicht voor normale e-bikes, maar dat lijkt me geen bezwaar want het komt voor iedereen de verkeersveiligheid ten goede. Voor jongeren zal de fatbike door de helmplicht minder aantrekkelijk worden."

Twee of drie op één zadel

Daarnaast is ook het lange zadel, waarop twee of soms wel drie kinderen achter elkaar zitten, een bron van onveiligheid, zegt Groenewegen. "Als je er maar met één persoon op kunt zitten, is dat al veiliger. En dat nodigt minder uit tot gevaarlijk rijgedrag."

Groenewegen zegt een verplichte verzekering ook toe te juichen: misschien weerhoudt dat jongeren er niet massaal van op fatbikes te rijden, maar dan zijn in ieder geval de slachtoffers van ongelukken beter geholpen.

De druk op minister Madlener om actie te ondernemen werd dit weekend nog eens vergroot, opvallend genoeg door de Tweede Kamerfractie van zijn eigen partij, de PVV. Die fractie steunt nu ook een leeftijdsgrens voor e-bikes, zo werd via X bekendgemaakt.

Esther van Garderen van de Fietsersbond spoort Madlener ook aan om 'een creatieve oplossing' te verzinnen. "Hoe moeilijk kan het zijn om die rotapparaten een aparte juridische status te geven. Waar een wil is, is een weg."

Eerder spraken wij een slachtoffer van een ongeluk met een fatbike. Dat zie je in deze video:

Reactie Veilig Verkeer Nederland

"De fatbike is op zichzelf als veilige fiets ontworpen", zegt Willemijn Pomper van VVN. "Als hij gebruikt werd zoals hij bedoeld is, was er geen probleem. Maar hij wordt massaal opgevoerd. Vooral bij goedkope Chinese merken is het kinderlijk eenvoudig de begrenzer eraf te halen."

Pomper roept de politiek op 'verantwoordelijkheid te nemen'. "Het is raar dat er zoveel fatbikes met gashendels rondrijden. Dat is verboden, toch zie je ze overal. Die kun je dus kennelijk in winkels en online makkelijk krijgen. Doe daar iets tegen. Voor de politie is het bijna onmogelijk ertegen op te treden, omdat het er simpelweg te veel zijn. Het valt niet bij te benen."