Niet alleen parasporters profiteren van hulpmiddelen die goud opleveren
Nederland heeft succesvolle Paralympische Spelen achter de rug. Dat komt door hard trainen, goede begeleiding én verbeterde hulpmiddelen. Niet alleen parasporters profiteren van de innovaties: voor iedereen met een fysieke beperking levert het voordelen op.
De Nederlandse equipe sloot de Spelen af op de vierde plaats in het medailleklassement. Op de slotdag veroverden de rolstoelbasketbalsters de 27ste gouden medaille. Dat waren er twee meer dan in Tokio toen Nederland het toernooi afsloot op de vijfde plek. Naast 27 keer goud waren er ook 17 zilveren en 12 bronzen medailles voor Nederland, waarmee het totaal uitkwam op 56. In Tokio waren dat er 59.
Met extra veel belangstelling heeft Han Houdijk de afgelopen anderhalve week gekeken. Zijn interesse komt niet alleen door ‘de mooie topsport’ die van het scherm spat. Houdijk was heel benieuwd hoe de parasporters zouden presteren.
Technologie
Houdijk is hoogleraar Klinische Bewegingswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Rond de eeuwwisseling was bij betrokken bij de ontwikkeling van de klapschaats, nu perfectioneert hij de blade. Dat is een beenprothese die voor hardlopen is gemaakt.
"De parasporters hebben het heel goed gedaan", zegt Houdijk. "De atleten verdienen daar alle lof voor, maar het is ook mooi om te zien dat de technologie die ze daarvoor gebruiken, hen daar toe in staat stelt."
Waar sporters met een beperking vroeger met een 'one size fits all'-hulpmiddel sportten, zijn de hulpmiddelen die ze tegenwoordig gebruiken aangepast op de atleet in kwestie. Dat zit 'm niet in de maatvoering, maar in het feit dat rolstoelbasketbal in een rolstoel zitten die bijvoorbeeld makkelijk over de grond glijdt.
"Neem de tennisrolstoelen. Die kun je niet in de winkel kopen, maar worden speciaal voor de tennissers gemaakt", legt Houdijk uit. Het zijn extra stabiele exemplaren waar de sporters stijf inzitten zodat de stoel goed meebeweegt. "Deze rolstoelen zijn wendbaarder dan gewone. Als de sporter draait, moet hij meteen mee bewegen."
Onderdeel van de samenleving
Dat is niet alleen fijn voor de sporters met een lichamelijke beperking, maar ook voor alle andere mensen met een fysieke beperking, stelt de hoogleraar. "De samenleving wordt steeds beter aangepast voor mensen met fysieke beperkingen. Waar ze vroeger misschien via een achteringang binnenkwamen, zijn die concessies inmiddels achterhaald. Er moeten geen uitzonderingen zijn: ze moeten door dezelfde deur naar binnen kunnen. Daar moet een ingang op aangepast worden, maar ook het hulpmiddel."
Niet alleen de rolstoel wordt geïnnoveerd, ook de blades wordt verbeterd. Dat hulpmiddel is een bladveer die doorbuigt (inveert) als de atleet erop landt en weer strekt (uitveert) als de sporter erop afzet.
Houdijk: "Het been van mensen zonder beperking is als het ware ook als een veer. Dat gedrag hebben we gekopieerd voor de sporters met een beperking. Als ze de blade indrukken, ontstaat er elastische energie. Als ze afzetten, geeft de veer energie terug. Zo stuiteren ze heel efficiënt over de hardloopbaan." Dezelfde techniek wordt tegenwoordig in aangepaste vorm gebruikt voor mensen die gewoon willen wandelen met hun beenprothese.
Ondanks de mooie prestaties afgelopen Spelen, is er volgens Houdijk nog steeds werk aan de winkel. Het streven is om de hulpmiddelen zo goed te maken, dat ze de functie van het missende ledemaat, zoals een been, perfect overnemen. De hulpmiddelen moeten ook nog comfortabeler worden: ze moeten te alle tijden lekker zitten.
De hoogleraar kijkt terug op succesvolle Spelen. Dat succes zit 'm ook in kleinere innovaties. Zo verkennen sporters voor de Paralympische Spelen hun grenzen. Houdijk: "Dat is ook heel goed om de gevolgen van een beperking te leren kennen. Daar kunnen we voordeel uit halen voor de behandeling van anderen."
Blade geïnspireerd op kangoeroe
"De blade neemt de functie van ons enkelgewricht over", legt Houdijk uit. "Die buigt tijdens het rennen ook buigt tijdens de landing en strekt tijdens de afzet. De enkel doet dat door spieren aan te spannen, wat veel kracht en energie kost. Bij een blade wordt die kracht geleverd door het elastische materiaal van de blade. "
"In onze kuitspieren zit ook wat elasticiteit zin de vorm van de achillespees, maar die kan maar ten delen veer-energie opslaan en teruggeven. Kangoeroes hebben veel beter ontwikkelde achillespezen en die stuiteren daarmee ook erg efficiënt over het land. Je zou dus kunnen zeggen dat de blades zijn geïnspireerd op de achillespezen van de kangoeroe."