Zo zwaar is werken in het ov volgens personeel: 'Ik ben bespuugd en geslagen'
Medewerkers in het openbaar vervoer staken. Het beroep van een buschauffeur lijkt minder zwaar dan dat van een stratenmaker, maar is dat ook zo? De mensen die zelf in het ov werken vinden van niet. "Kapotte knieën en versleten schouderbladen, dit houd ik niet vol tot aan mijn 67ste."
Vrijwel in het hele land reden er vanmorgen tussen 4.00 en 8.00 uur geen bussen, treinen en trams. Het streekvervoer en NS staakten, veel reizigers ondervonden hinder. Toch is staken nodig, vinden personeel en vakbonden. De Regeling voor Vervroegde Uittreding (RVU) loopt eind 2025 af.
Door deze regeling konden medewerkers met een zwaar beroep, sinds 2021, drie jaar voor de AOW-leeftijd met pensioen. Meer dan 25.000 werknemers maakten hier volgens Een Vandaag al gebruik van. Minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken, NSC) heeft beloofd dat er een nieuwe regeling komt. Maar hoe deze eruit gaat zien, is nog onduidelijk.
Dat zorgt voor onrust bij Melvin (49). Hij is sinds zes jaar buschauffeur. "Je moet de hele tijd je aandacht erbij houden. Een passagier met een kinderwagen die nog snel mee wil, een toerist die de weg vraagt, een zwartrijder: in de bus gebeurt veel, en tegelijkertijd moet je je concentreren op de weg. Dat is zwaar. Als ik thuiskom, ben ik helemaal uitgeblust. Ik denk niet dat ik dit tot mijn 67ste volhoud."
Dat beaamt actievoerder Richard Luckerhoff (56), kadergroepvoorzitter van het GVB (gemeentelijk vervoerbedrijf van Amsterdam) en FNV. Hij heeft meer dan twintig jaar in het openbaar vervoer gewerkt, voornamelijk als buschauffeur maar ook als trambestuurder. Het beroep buschauffeur wordt volgens hem door veel mensen onderschat. Bij hem klinken dezelfde woorden: "Dit houdt niemand tot aan zijn 67ste vol."
Meer agressie
Dat heeft ook te maken met het gedrag van mensen, zegt hij. "Je hebt met meer agressie te maken in de bus, maar ook op de weg. Mensen hebben veel kortere lontjes, ze worden boos als je te laat komt, terwijl je dat als buschauffeur bijna nooit in de hand hebt. Dus in de bus gebeurt er veel, daar moet je zorgen dat het rustig blijft, en ook de wegen zijn veel drukker geworden."
"Dat vraagt veel van je, je staat constant aan. Als je keihard op de rem moet omdat er weer eens een fietser niet oplet, dan is dat behoorlijk schrikken. Tijd om bij te komen van de schrik is er niet, want dan staan de volgende passagiers en uitdagingen alweer te wachten. Dat vijf dagen in de week, acht uur lang, is een uitdaging", vertelt Luckerhoff.
Volgens de FNV maakt ook nachtwerk of onregelmatig werk een beroep zwaar. Dat zegt ook Melvin. "Je werkt in onregelmatige ploegendiensten: de ene week heb je een late avonddienst en de andere keer zit je al om 04.00 uur in de bus. Dat breekt je op, je mist een vast en goed slaapritme."
Luckerhoff zegt dat veel collega's daarnaast rug-, nek- of schouderklachten hebben. "Doordat je lang in dezelfde houding zit, verslijten bepaalde gewrichten sneller. Ik ken heel wat collega's die door een hernia niet meer kunnen werken of kampen met versleten nekwervels en frozen shoulders."
Versleten knieën
NS-conducteur Willem (niet zijn echte naam) zegt dat ook de knieën en andere gewrichten van een treinconducteur het erg zwaar hebben. "Als de trein wisselt van spoor, schommelt hij heen en weer. Dit is op den duur schadelijk voor je gewrichten. Ik ken collega's die nieuwe knieën hebben laten zetten."
De NS adviseert medewerkers daarom niet te staan op de momenten dat de trein wisselt van spoor. "Ik werk nog maar net een maand als conducteur bij de NS, maar ben al door meerdere collega's hiervoor gewaarschuwd", vertelt aspirant-conducteur Wendy (niet haar echte naam). Willem wacht daarom met het controleren van vervoersbewijzen tot hij weet dat er op het traject geen wissel is.
Naast fysieke klachten hebben ov-medewerkers steeds meer te maken met agressie. Willem: "Ik word elke dag uitgescholden en meerdere keren per week bespuugd als ik mensen moet aanspreken op zwartrijden. Ik ben zelfs drie weken uit de running geweest, omdat ik helemaal bont en blauw ben geslagen. En naast alle agressie in de trein hebben we ook vaak te maken met aanrijdingen. Traumatische ervaringen die je tekenen en die je niet zomaar verwerkt."
Geen goed slaapritme
Ook Willem vindt de wisselende diensten vermoeiend. "Dan heb je net een paar nachtdiensten erop zitten en mag je twee dagen later om 04.00 uur beginnen. Die avond val ik vaak niet in slaap. Dan lig je te woelen in je bed, terwijl je weet dat de wekker om 03.00 uur al gaat."
Voor Luckherhoff en zijn collega's is het belangrijk dat het vroegpensioen blijft bestaan. Hij pleit dan ook voor een permanente regeling die in de wet wordt opgenomen. "Eerst mochten we met 60 jaar stoppen met werken, toen kwam er een levensloopregeling (werknemers konden een deel van hun brutosalaris sparen voor hun pensioen, red.) en toen kwam de Regeling voor Vervroegde Uittreding. We houden allemaal van ons werk, maar willen ook nog kunnen leven na ons pensioen."
Wat het vroegpensioen zo ingewikkeld maakt? We leggen het uit in deze video: