TenneT grijpt in: geld verdienen met slimme thuisbatterijen wordt moeilijker

Het klinkt mooi: geld verdienen met een slimme thuisbatterij door razendsnel te laden en ontladen. Het leidt echter tot kopzorgen bij TenneT, omdat dit snelle reageren negatieve gevolgen heeft voor de balanskwaliteit van het elektriciteitsnet. 

Het draait allemaal om de onbalansmarkt. Dat is heel wat anders dan de gewone energiemarkt voor consumenten. Daar ligt de prijs, bijvoorbeeld 30 cent per kilowattuur, vast voor een paar maanden of een paar jaar. Wie kiest voor een dynamisch contract krijgt ieder uur een andere prijs, maar weet de prijzen wel een dag van tevoren. Soms betaal je 5 cent, een andere keer 50 cent.

Per kwartier

Op de onbalansmarkt variëren de prijzen per kwartier en die prijzen kunnen veel hoger of lager liggen. De informatie wordt met een vertraging van enkele minuten doorgegeven.

Consumenten zijn niet direct actief op deze markt, maar met een slimme thuisbatterij indirect wel. Die batterijen worden aangestuurd door aanbieders als Zonneplan (Nexus), Tibber (Homevolt), NextEnergy (Huawei) of Frank Energie (SolarEdge).

Omdat op de onbalansmarkt de prijzen voor elektriciteit nog veel hoger of lager kunnen liggen, kun je in theorie snel geld verdienen. Soms krijg je bijvoorbeeld een euro per kilowattuur voor het leveren en even later een euro per kilowattuur voor het afnemen.

Hoe dat kan? Heel simpel gezegd wordt deze vergoeding uitgekeerd omdat je helpt het elektriciteitsnet in balans te brengen. Dat is als plotseling meer of minder energie wordt opgewekt dan verwacht, bijvoorbeeld omdat het harder of zachter waait dan een dag eerder was voorspeld.

Zo kun je dus geld verdienen door meerdere keren per dag te laden of ontladen met een thuisbatterij.

Aanschafprijs batterij terugverdienen

Zoals gezegd doen consumenten dit niet zelf. Aanbieders van slimme batterijen doen dit door batterijen bij mensen thuis aan te sturen. Klanten van Zonneplan verdienden volgens het bedrijf de afgelopen 6 maanden op die manier 1195 euro. In theorie is zo'n thuisbatterij (aanschafprijs van zo'n 7000 euro) dan in een paar jaar terugverdiend. 

Er zijn echter geen garanties. Er zijn namelijk steeds meer partijen die 'helpen' de balans terug te brengen. Het gaat niet alleen om thuisbatterijen, maar ook batterijparken. Ook zonneparken kunnen snel afschakelen bij negatieve prijzen.

De praktijk is nu dat zó snel wordt gereageerd op prijsprikkels, dat een overschot vaak binnen een kwartier omslaat in een tekort of andersom. Zo gaat het van +600 megawatt naar -1000 megawatt. Dat is heel veel snel reagerend vermogen. Dat schommelen wordt door de netbeheerder gezien als zeer ongewenst.

Regeltoestand 2

Als dat schommelen zich voordoet, dan is in vaktermen sprake van regeltoestand 2. Partijen moeten in zo'n situatie betalen voor de ongewenste schommeling. Om deze 'boete' te voorkomen gaan batterijen binnen dit kwartier razendsnel laden of ontladen om op het saldo 0 uit te komen.

TenneT is klaar met dit soort praktijken. De netbeheerder ziet al 'geruime tijd' ongewenste schommelingen in de 'nationale vermogensonbalans', en riep eerder al op om met minder vermogen af te nemen of terug te leveren. Dit leverde te weinig op. "We hebben gemerkt dat sommige aanbieders niet naar die instructie luisteren", zegt woordvoerder Jorrit de Jong van TenneT. 

Elke vijf minuten

Daardoor is vorige week een nieuwe maatregel ingegaan. Deelnemers aan de onbalansmarkt krijgen voortaan minder snel informatie over de actuele balanssituatie. In plaats van elke twee minuten, nu elke vijf minuten. De hoop is dat daardoor minder snel wordt gereageerd.

Die maatregelen zijn er niet voor niks, zegt De Jong. "De frequentie van het elektriciteitsnet kan te veel gaan schommelen. Dat is gevaarlijk. Dan kun je hele grote storingen krijgen. Ook gevoelige apparaten kunnen hier last van krijgen."

Gouden bergen

De Jong zegt dat de netbeheerder niet precies weet welke partij of partijen de instructies negeren. De woordvoerder zegt zich vooral zorgen te maken om bedrijven op de energiemarkt die aan klanten 'gouden bergen' beloven met thuisbatterijen.

"De hoeveelheid elektriciteit in deze markt is maar heel klein", voegt Anton Tijdink, expert elektriciteitsmarkten bij TenneT, nog toe. "Daarom maak ik mij wel zorgen om de verhalen dat je met thuisbatterijen hier veel geld mee kunt verdienen. Wie geld wil verdienen met het slim inkopen en verkopen van elektriciteit, moet het verhelpen van onbalans zien als de kers op de taart. Onbalans is niet de taart zelf."

Een van de klanten van Zonneplan deelt informatie over zijn thuisbatterij:

'Verdienmodel met 0,0 garantie'

Accu-expert Dennis van der Meij van Solar-engineering verwacht dat de voorgespiegelde verdienmodellen voor thuisbatterijen 'in rap tempo afbrokkelen'. "Door te snel reageren op veel vermogen en omdat we allemaal tegelijk dat geld willen pakken."

Daar komt nog wat bij: hoe meer partijen actief worden op deze markt, hoe lager het verdere verdienmodel. Hij noemt het in zijn populaire LinkedIn-posts een 'kannibalisatie-effect'. "Die 6 jaar terugverdienen heeft 0.0 garanties. Geen leuk verhaal, wel eerlijk!"

Hij roept op om opgewekte zonne-energie zoveel mogelijk zelf te gebruiken. "Los je geen probleem op en verdien je alleen maar geld? Dan benadeel je het collectief doordat je de problemen over de schutting gooit."

Reactie Zonneplan

Zonneplan heeft enkele duizenden thuisbatterijen geïnstalleerd, met een vermogen van 10 kilowatt per stuk. Dit bedrijf laat in een reactie weten de ingreep van TenneT vooral als een waarschuwing te zien en verwacht dat de netbeheerder het bij een tijdelijke maatregel houdt. "De verwachte impact op verdiensten achten we dan ook beperkt."

Het bedrijf zegt al geruime tijd bezig te zijn om de batterij ook actief te laten zijn op andere energiemarkten. "Ik kan me voorstellen dat daar - waar mogelijk - nu nog wat meer vaart achter komt", zegt een woordvoerder.

Taak van TenneT is handhaven frequentie