Duizenden pechstudenten lopen ook nog compensatie mis: 'Alsof mijn papiertje niet volwaardig is'

"Het is heel erg krom", zegt Jolijn Scholten. Zij studeerde vier jaar lang onder het leenstelsel, maar krijgt niet dezelfde compensatie als (oud-)studenten met vergelijkbare prestaties. Jolijn doet aan RTL Nieuws haar verhaal, dat staat voor duizenden studenten die onder het leenstelsel vielen. 

Ze begon in september 2017 met een hbo-opleiding. In het eerste jaar behaalde ze haar propedeuse, waarna ze doorstroomde naar de Universiteit van Amsterdam voor een driejarige bachelor. Zonder studievertraging rondde ze die in mei 2022 af.

In de tijd dat Jolijn studeerde, hadden studenten geen recht op de basisbeurs. Studenten aan de hogeschool of universiteit konden gebruik maken van het leenstelsel, dat in 2015 werd ingevoerd. Om niet te veel te hoeven lenen, werkte Jolijn naast haar studie dertig uur per week. Toch kwam ze geld tekort. In totaal leende ze zo'n 6000 euro.

Basisbeurs of leenstelsel? 

Studenten in Nederland kunnen in aanmerking komen voor studiefinanciering. Dat bestaat uit verschillende onderdelen, zoals de basisbeurs, de aanvullende beurs en het studentenreisproduct. De basisbeurs is een vergoeding voor thuis- en uitwonende studenten en werd in 1986 ingevoerd. Als de student binnen 10 jaar zijn of haar diploma haalt, worden de onderdelen van de studiefinanciering een gift.

Per 1 september 2015 veranderde de basisbeurs in het leenstelsel: studenten konden maandelijks een bedrag lenen bij de overheid. Hun maandelijkse bedrag als onderdeel van de studiefinanciering was dus geen gift als ze hun diploma binnen 10 jaar behaalden. 

Het leenstelsel werd per studiejaar 2023-2024 afgeschaft, en de basisbeurs kwam terug. Studenten de tussen de twee perioden van basisbeurs invielen, ook wel de pechstudenten genoemd, worden door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) vanaf 2025 gecompenseerd voor het mislopen van de basisbeurs. De dienst lanceerde vorige week een campagne om (oud-)studenten te informeren over de tegemoetkomingen. 

 

De campagne betekende weinig goed nieuws voor Jolijn, maar bezorgde de pechstudent een bittere pil. 

Uitgesloten

Dat zit zo: DUO compenseert op twee manieren. Er is een variabel bedrag en een vast bedrag van ruim 2000 euro. Het vaste bedrag is de 'tegemoetkoming studievoucher'. Die is bedoeld voor de eerste studenten die onder het leenstelsel vielen en vervolgens binnen 10 jaar hun diploma behaalden.

"Dat geldt voor mij", zegt Jolijn. "Ik dacht altijd dat ik voor die tegemoetkoming in aanmerking zou komen, maar toen ik naar de volledige voorwaarden keek, bleek ik buiten de boot te vallen." De tegemoetkoming studievoucher is namelijk alleen bedoeld voor studenten die binnen 10 jaar hun diploma voor een hbo-bachelor behaalden, of een 'volledig universitair diploma'. 

Voor DUO is zo'n volledig diploma een universitaire bachelor plús master. "Alsof een papiertje van een universitaire bachelor geen volwaardig diploma is", zegt Jolijn. "Als ik mijn propedeuse niet had gehaald en de hbo-opleiding had afgemaakt die ik in 2017 begon, had ik de compensatie wél gekregen."  

Minder doorstroom naar master

Jolijn is niet de enige die na het afronden van haar universitaire bacheloropleiding stopte met studeren. Het CBS becijferde in 2021 dat na de invoering van het leenstelsel minder studenten doorstroomden na een masteropleiding. In 2014, het jaar voor de invoering van het leenstel, begon 85 procent van de studenten na hun bacheloropleiding aan een master. In 2018 was dat gedaald naar 70 procent.

Volgens Universiteiten van Nederland behaalden er in de studiejaren 2015-2016 tot en met 2018-2019 elk jaar ongeveer 37.000 universitaire studenten een bachelordiploma. Dat waren niet-internationale studenten. Elk jaar begon zo'n 8,3 procent van hen niet aan een masteropleiding. Dat komt neer op ruim 3000 studenten per jaar. 

Bezwaar

Dat een universitaire bachelor wel een volwaardig diploma is, bewijst volgens Jolijn het feit dat ze meteen na het afronden van haar studie een traineeship kon volgen bij een gemeente. "Ook andere oud-studenten deden dat traineeship. Een deel van hen had wel een master afgerond. Dat ik dat niet had, maakte niet uit. Het ging erom dat ik universitair denkvermogen had, en dat had ik dankzij mijn bachelordiploma."

"Ik heb DUO gebeld vanwege de uitsluiting. Het gesprek duurde in totaal bijna een uur. Ik werd steeds doorverbonden. De medewerkers die ik sprak, vonden het ook heel raar." Een van de medewerkers raadde haar telefonisch aan bezwaar in te dienen. "Maar toen ik dat probeerde, bleek dat het helemaal niet kan. Je kunt alleen bezwaar indienen tegen een besluit. Dat ik geen recht heb op de studievoucher, is volgens DUO geen besluit, maar wetgeving."

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) is op de hoogte van de uitsluiting. "Dit is de zoveelste klap in het gezicht voor de pechgeneratie", zegt voorzitter Abdelkader Karbache. "Studenten zijn steeds weer de dupe van onrechtvaardig zwabberbeleid van de overheid. We willen dit met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bespreken en onder het voetlicht brengen bij de Tweede Kamer."  

Waarom worden studenten zoals Jolijn uitgesloten? 

"De bedoeling van de vouchers was het stimuleren van bijscholing van oud-studenten die een opleiding hebben afgerond", legt een woordvoerder van DUO uit. "Studenten die een wo-bachelor hebben afgerond stromen, in tegenstelling tot studenten die een hbo-bachelor hebben afgerond, in de praktijk eerst door naar een wo-master voordat zij de arbeidsmarkt betreden. Daarom is de doelgroep afgebakend tot een hbo-bachelor of wo-bachelor met wo-master." 

Ze vervolgt: "Bij de herinvoering van de basisbeurs heeft de Tweede Kamer de wens uitgesproken om de vouchers uit te keren als een financiële tegemoetkoming (in vorm van korting op de studieschuld of contante uitbetaling als er geen studieschuld (meer) is, red.) voor dezelfde groep studenten. Hier is gehoor aan gegeven door de vouchers om te zetten naar een tegemoetkoming en de eis voor het volgen van een nieuwe opleiding te laten vervallen. In lijn met de wens van de Tweede Kamer is de doelgroep gelijk gebleven aan de oorspronkelijke doelgroep."