Zorgen bij jeugdartsen over slecht slapende kinderen: 'Schermgebruik een van de boosdoeners'

De zorgen komen van AJN Jeugdartsen Nederland, de wetenschappelijke vereniging van en voor jeugdartsen. "Door vlak voor het slapengaan naar een scherm te kijken, kunnen kinderen een stuk minder slaperig worden", legt Margreet Harskamp namens AJN uit. "Pas als je goed slaperig bent, kun je goed in slaap vallen en doorslapen. Beeldschermen, zoals telefoons, tablets, computers en televisies, gaan dat proces tegen."

Problemen op school

En dat terwijl slaap heel belangrijk is. Als een kind niet goed genoeg slaapt, kan dat tot problemen leiden op de basisschool. Harskamp: "Een kind kan dan misschien minder goed opletten, zich niet goed kunnen concentreren op zelfstandig werken of heel boos, opstandig of druk worden in de klas."

Ook bij de kinderen van Tessa leidde schermgebruik tot slaapproblemen. Daarom mogen ze 's avonds geen schermen meer gebruiken, maar wordt er nu gedanst, vertelt Tessa in deze video:

ADHD

Zij en haar collega's horen regelmatig van ouders dat hun kinderen niet goed in slaap komen, of zelfs bang zijn om 's avonds te gaan slapen. Anderen trekken aan de bel, omdat ze van de school begrijpen dat hun kind heel druk is, en misschien getest moet worden op de stoornis ADHD.

"Voordat een kind wordt getest, gaan we eerst kijken of een kind wel goed genoeg slaapt. Als dat niet het geval is en we dat verbeteren, lost zich het probleem met druk gedrag en niet kunnen concentreren soms al op", zegt Harskamp. "Maar ouders denken vaak niet dat slaap het probleem is."

RTL Nieuwspanel

Uit onderzoek van het RTL Nieuwspanel blijkt dat 12 procent van de ouders denkt dat hun kind door schermgebruik vlak voor het slapengaan minder goed in slaapt valt. 59 procent denkt dat het schermgebruik geen effect heeft, en 12 procent zegt dat een kind door het schermgebruik juist beter in slaap komt.

Bijna alle ouders vinden dat hun basisschoolkind over het algemeen goed slaapt.

Maar tegelijkertijd geeft een kwart van deze ouders wél aan dat hun kind regelmatig of (bijna) altijd te vroeg wakker is. 14 procent zegt dat hun kind regelmatig of (bijna) altijd niet uitgerust wakker wordt, en nog eens 14 procent geeft aan dat hun kind regelmatig of (bijna) altijd moeite met inslapen heeft. Bij specifieke leeftijdsgroepen liggen sommige cijfers nog iets hoger, soms tot wel 20 tot 35 procent. 

Het lijkt er dus op dat er wel degelijk slaapproblemen zijn, maar dat ouders die niet als zodanig herkennen of benoemen.

"Hoeveel slaap er nodig is, wisselt heel erg per kind. En sommige kinderen hebben een sterke biologische klok. Zij zijn 's avonds misschien wel al erg slaperig en dommelen ondanks het schermgebruik voor het slapengaan makkelijk weg. Maar voor andere kinderen werkt het echt niet."

Door bijvoorbeeld een spelletje te spelen op een tablet, of een filmpje te kijken op een telefoon, krijgen kinderen veel prikkels te verwerken. Dat maakt de kinderen, hoewel ze misschien stilzitten, heel actief, zegt Harskamp. "Het licht uit een beeldscherm kan naast geluid ook heel erg tegenwerken. Het maakt erg alert." Door te blijven kijken of spelen geeft een kind mogelijk ook niet toe aan zijn of haar vermoeidheid. 

Tips

Harskamp heeft meerdere tips voor de ouders van kinderen die moeilijk in slaap komen of overdag vermoeid zijn. Als kinderen overdag voldoende buiten zijn, slapen ze doorgaans beter, meent ze. "Twee uur buitenspelen is heel goed. Daar ligt ook een rol voor de overheid en scholen: zorg dat kinderen voldoende naar buiten kunnen, dus zorg voor veilige wegen en genoeg speelplaatsen."

En werk aan een ritme. Jongere kinderen gaan soms later naar bed, maar slapen ook langer uit. "Als een kind op 4-jarige leeftijd net op de basisschool komt, moet het misschien eerder uit bed om op tijd op school te zijn. Dan ben je als gezin soms een halfjaar bezig om een nieuw ritme op te bouwen." 

"Soms hebben kinderen ook moeite met slapen na de kerstvakantie", vervolgt ze. Door de twee vrije weken en de feestdagen gaan kinderen doorgaans later slapen. "De laatste vrije dagen voordat school weer begint, moet het ritme van later gaan slapen weer verschuiven naar eerder naar bed", tipt ze.

Ritueel

Ze raadt een vast avondritueel aan dat begint voordat de kinderen echt vermoeid zijn. "Sommige kinderen gaan voordat ze naar bed gaan nog in bad of douchen en daarna hun tanden poetsen. Een boekje lezen of samen een spelletje spelen het laatste uur voor het slapengaan is ook een goed idee. Iets rustigs doen dus, en geen scherm meer het laatste uur."

Jeugdartsen en orthoptisten sloegen eerder al alarm omdat steeds meer jonge kinderen kampen met oogproblemen. Ook de 10-jarige Marloes heeft er last van. Door te veel schermtijd en te weinig buitenspelen ziet ze nog maar voor 30 procent, blijkt uit deze video: