Kenianen vragen Willem-Alexander staatsbezoek aan autoritaire president af te zeggen

Honderden Kenianen hebben de afgelopen dagen via e-mail een formulier ingestuurd naar het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, waarin zij de koning en koningin vragen af te zien van het staatsbezoek. Dat bezoek werd vorige week officieel aangekondigd. Het koninklijk paar bezoekt Kenia van 18 tot en met 20 maart. Ook op sociale media zwelt het protest tegen het bezoek aan.

"Ik denk dat de Rijksvoorlichtingsdienst zich de afgelopen dagen een hoedje is geschrokken", zegt Sophie van Leeuwen, Afrika-correspondent van RTL Nieuws. "Ze moeten hier wel iets mee, want de protesten tegen het regime nemen hand over hand toe. Je kunt je afvragen hoe veilig het is voor het koningspaar om Kenia in die sfeer te bezoeken."

Tientallen vermisten

President William Ruto kwam in augustus 2022 via democratische verkiezingen aan de macht, maar ontpopt zich sindsdien steeds sterker als een autoritaire leider die protesten tegen zijn bewind met harde hand neerslaat. De bevolking had gehoopt dat Ruto de economie op gang zou krijgen, maar zagen hem juist de belastingen op voeding en brandstof en andere levensbehoeften verhogen.

"Eerst kwamen de jongeren in het land in opstand", vertelt Van Leeuwen. "Die protesten werden bloedig neergeslagen. Veel jongeren werden doodgeschoten of opgesloten en velen verdwenen. Daarom sluiten nu ook andere generaties zich aan bij de protesten. Veel Kenianen vinden het staatsbezoek ongepast na het bloedig neerslaan van protesten in het afgelopen jaar. Daarbij vielen tientallen doden."

Persbureau Reuters schreef eerder dat de Keniaanse politie bewijs had weggewerkt voor de gewelddadige dood van meerdere demonstranten. Er zouden nog altijd tientallen mensen vermist zijn die eerder openlijke kritiek hadden geuit op het regime van Ruto.

Volgens Van Leeuwen is het geplande staatsbezoek waarschijnlijk ingegeven door de economische banden die Nederland en Kenia hebben. "In Kenia leven veel Nederlandse boeren die bijvoorbeeld bloemen, avocado's en sperziebonen verbouwen. De economische relatie gaat al decennia terug. Maar daar hebben Kenianen geen boodschap aan. Die zien vooral een Nederlandse koning die het regime van de president legitimeert."

Over dat sentiment schrijven ook Keniaanse media zoals The Kenya Times en Standard Media. Die laatste citeert een reactie als volgt: "Het bezoek legitimeert een regering die beschuldigd wordt van grove mensenrechtenschendingen, corruptie, georganiseerde misdaad, ondemocratische praktijken en het ontzeggen van gerechtigheid aan de bevolking. Dit gaat in tegen alles waar Nederland voor staat."

'Ze moeten er iets over zeggen'

Ruto is eerder in opspraak geraakt toen hij in 2012 als vicepresident werd aangeklaagd door het Internationaal Strafhof in Den Haag. Dat was vanwege geweld rond de verkiezingen in 2007 en 2008. Hij werd toen vrijgesproken, maar de geruchten zijn hardnekkig over intimidatie en zelfs verdwijningen van getuigen, zegt Van Leeuwen.

De massale oproep van Kenianen dwingen het koninklijk huis en premier Schoof – die ministerieel verantwoordelijk is voor de leden van het koningshuis – tot een gepaste reactie, vindt Van Leeuwen. "Ze moeten eigenlijk laten zien dat ze geweld tegen de bevolking afkeuren. Eerder werden ze tijdens het staatsbezoek aan Zuid-Afrika in Kaapstad een beetje overvallen door de oproepen van de bevolking om excuses voor het koloniale verleden, maar nu in Kenia kunnen ze niet zeggen dat ze verrast worden. Ze moeten zich hiertoe verhouden en er iets over zeggen. Het lijkt mij een zeer ongemakkelijke situatie voor de koning."