Roel van Velzen gaat niet, de koning wel: dit is waarom bezoek aan Kenia gevoelig ligt

Dit was het idee: Van Velzen zou, samen met zijn band en drie Keniaanse zangeressen, optreden in een theater. In het bijzijn van onder anderen de Keniaanse president, koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Het zou volgens de zanger 'een culturele kruisbestuiving tussen de twee landen' moeten zijn. 

Maar Van Velzen heeft bedankt. 

"De zangeressen en ik hebben gezamenlijk besloten dat het op dat moment niet goed zou voelen om af te reizen en op te treden." Hij voegt aan zijn statement toe dat de beslissing 'door het hof volledig werd gerespecteerd'. 

In onderstaande video zijn de protesten te zien, waar tientallen doden bij vielen:

Het is inderdaad al maanden erg onrustig in het land, zegt Sophie van Leeuwen, RTL Nieuws-correspondent. "Het is begonnen met de demonstraties van Keniaanse jongeren, die de hoge kosten van levensonderhoud en de hoge belastingen zat zijn." 

De regering, onder president William Ruto die in 2022 werd gekozen, reageerde volgens Van Leeuwen on-Keniaans op de protesten: er werd geschoten op de demonstranten. "Kenia stond bekend als een van de stabielere en veiligere landen van Afrika", zegt Van Leeuwen. "Maar die reputatie staat ernstig onder druk."

'Ze zijn verdwenen'

Tientallen demonstranten, vooral jongeren, kwamen om het leven, er zouden volgens Amnesty nog ongeveer 80 demonstranten vermist zijn. "Zij zijn verdwenen, niemand weet waar ze zijn, er is nog geen proces geweest", laat Elke Kuijper, woordvoerder van de mensenrechtenorganisatie, desgevraagd weten. 

Het feit dat de koning niet alleen het land, maar ook de president gaat bezoeken, schoot niet alleen bij Van Velzen en zijn zangeressen in het verkeerde keelgat. Twee maanden geleden schreven honderden Kenianen via e-mail een formulier naar het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, waarin zij de koning en koningin vragen af te zien van het staatsbezoek. 

Ook op sociale media zwol het protest aan. "Het bezoek van de koning aan deze president, legitimeert het handelen van deze president, vinden veel mensen", zegt Van Leeuwen. "Dat handelen betekent: het doodschieten van demonstranten."

De RTL Nieuws-correspondent schetst een land waarin mensen moeite hebben met overleven. "Dan bedoel ik létterlijk overleven, hè. De werkloosheidscijfers zijn immens, veel mensen hebben honger en geen toegang tot goede zorg. Het land is zo corrupt als wat. Studenten kunnen naar de universiteit gaan, maar de baantjes worden vooral verdeeld onder vrienden van de machthebbers. Dat is heel frustrerend, en werkt corruptie nog meer in de hand."

Belofte

Ruto zou de situatie in het land verbeteren, was zijn belofte vlak voor de verkiezingen. "Maar dat is niet gebeurd. Deze president is niet goed voor het grootste deel van zijn volk, tot nu toe."

Ook Amnesty maakt zich 'ernstige zorgen' om de mensenrechtenschendingen. Maar de organisatie is niet uitgesproken over het koninklijke staatsbezoek van Willem-Alexander en Máxima dat morgen plaatsvindt. "Of de koning daar wel of niet naartoe gaat, daar hebben we niets over te zeggen", zegt woordvoerder Kuijpers. "We hebben de koning ook geen brief geschreven, maar focussen ons op de Nederlandse autoriteiten, en de ministers vooral, en roepen dan op: áls je dan gaat, heb het daar dan over, als koning. Stel die mensenrechten boven gesprekken over onderwerpen zoals de economie."

In onderstaande video wordt uitgelegd waarom het koningspaar al eerder niet welkom was in Kenia:

Volgens Van Leeuwen is de economie wel een van de hoofdredenen van het staatsbezoek, naast geopolitiek. "Kenia is big business voor Nederland. Formeel zijn wij hun derde grootste handelspartner. We halen daar veel land- en tuinbouwproducten vandaan: snijbloemen, sperzieboontjes." Ook is Kenia een belangrijke strategische partner van Europa, bijvoorbeeld bij stemmingen over Oekraïne in de VN-Veiligheidsraad.

Wel verwacht Van Leeuwen dat de koning 'iets' zal zeggen over de slechte omstandigheden waarin veel Kenianen (over)leven. "Dat zal hij op een diplomatieke manier doen, zoals koningen dat doen. Dus niet heel direct op de man af." Misschien kan dat ervoor zorgen, denkt Van Leeuwen, dat er ook iets positiefs aan het staatsbezoek kleeft, als het om mensenrechten gaat. 

"Als de koning en koningin níét gaan, dan verandert er ook niets in Kenia. Door hun komst zijn wel veel ogen gericht op het land."

'Tijdens het staatsbezoek staan onze wederzijdse belangen en dat wat ons verbindt centraal.' Over wat er tussen de koning en de president besproken zal worden, schrijft de overheid: 'We gaan kritische gesprekken met elkaar niet uit de weg en is er ruimte om moeilijke onderwerpen te bespreken. We blijven de situatie monitoren en nemen de protesten serieus.'