'Hoor militairen onder ede over Hawija-drama', zegt Sorgdrager
Militairen moeten, als dat mogelijk is, onder ede worden gehoord over de Nederlandse luchtaanval op de Iraakse plaats Hawija, vindt Winnie Sorgdrager. De oud-minister deed onderzoek naar de aanval die zeventig burgers doodde en kreeg te horen dat cruciale videobeelden ervan waren vernietigd. Ze blijken tóch te bestaan. "De waarheid moet boven water komen."
Dat zei ze in een uitzending van Nieuwsuur. Om de waarheid te vinden, moet er onafhankelijk onderzoek worden gedaan, vindt Sorgdrager. "Alle betrokkenen moeten worden bevraagd." Het liefst onder ede, omdat ze wil voorkomen dat de betrokkenen 'weer tegenstrijdige verklaringen' afleggen. "Dan weet je nog niks."
IS raken
Een kleine stap terug: het bombardement op Hawija was een luchtaanval in Irak. Die voerde de Nederlandse luchtmacht uit op 3 juni 2015. Het doel was het raken van terreurgroep IS. Dat wilden de militairen doen door een gemeentelijke opslag waar IS autobommen maakte, te bombarderen. In de loods lagen explosieven, waardoor het bombardement een enorme impact had.
Het doelwit lag in een industriële zone die compleet werd verwoest, zo legt Sorgdrager uit. Dichtbij lag een woonwijk die ook zwaar werd beschadigd. En op een andere woonwijk had het bombardement ook enorme impact. Na het bombardement bleken er 200 slachtoffers te zijn. Uiteindelijk overleden zeventig burgers.
Dat de explosie enorm was, hebben vliegers van de Nederlandse F16's gezien. Er waren vermoedens van burgerdoden, maar daar is desondanks geen melding van gemaakt. NOS en NRC maakten in 2019 bekend dat er zeker zeventig burgerdoden waren.
Jarenlang onderzoek
Oud-minister Winnie Sorgdrager deed met een speciale commissie onderzoek naar de bloedige aanslag en wilde daarom de beelden, waarvan ze wist dat ze bestonden, zien. Daarop zou de verwoesting te zien zijn. De commissie kreeg te horen dat die beelden er niet meer waren.
Onlangs, dus bijna tien jaar na het bombardement, bleken de videobeelden wél te bestaan. Sorgdrager heeft ze inmiddels gezien en vindt dat ze openbaar moeten worden gemaakt. Minister Ruben Brekelmans (Defensie) wil onderzoek laten doen naar hoe Defensie cruciale informatie onder het tapijt probeerde te schuiven.
Sorgdrager is het daar mee eens, maar vindt dus wel dat een breed en onafhankelijk onderzoek nodig is waarbij alle betrokkenen stevig aan de tand moeten worden gevoeld om de waarheid boven tafel te krijgen. Het afleggen van tegenstrijdige verklaringen is volgens Sorgdrager 'schadelijk voor het vertrouwen in het ministerie van Defensie'.
Brekelmans schrijft dat de beelden in vertrouwelijkheid door Tweede Kamerleden worden bekeken. Sorgdrager is het daar niet mee eens. "Nu er zoveel over gesproken is, denk ik dat het beter is dat de beelden aan iedereen worden getoond."