Zijn we op weg naar het meest windstille jaar ooit? 'Het is uniek'
Het waait amper dit jaar. Zelfs zo weinig, dat we op weg zijn naar het meest windstille jaar ooit. De trend is al tientallen jaren dat het minder waait, maar de cijfers van dit jaar zijn wel heel extreem. Ook deze week was het weer bijna windstil. Hoe komt dat toch?
Klimaatwetenschapper Peter Siegmund ziet het ook: "Dit jaar is er tot nu toe wel heel weinig wind. Niet heel erg verrassend, het regende ook heel weinig, er waren veel hogedrukgebieden, en dat heeft allemaal met elkaar te maken."
Hogedrukgebieden
Dat merk je zelf misschien ook weleens. Is het een zonnige dag, dan is het over het algemeen ook een rustige dag qua wind. Buienradar schreef er in 2023 al eens over: "Bij een hogedrukgebied is het luchtdrukverschil klein, waardoor er weinig wind staat."
Maar wat ís het verschil dan precies? In onderstaande grafiek zie je de windsnelheden in Groningen. Tot nu werd er gemiddeld 3,6 meter per seconde gemeten. In 1980 was dat nog rond de 4,5 meter per seconde. Op de site van het KNMI kun je de verschillende meetstations bekijken.
Dit jaar was er bij ons dus vaak sprake van hogedrukgebieden, en dat verklaart de extreem lage windcijfers voor dit jaar. Maar dat vertelt niet het verhaal waarom de wind ook over tientallen jaren afneemt.
Wind wordt afgeremd
Siegmund legt uit hoe dat zit. "Het is een kwestie van verruwing van het landschap", zegt hij. "Er wordt meer en hoger gebouwd, en dat remt de wind af. Dat is voor een groot deel de reden."
De windsnelheden worden niet in het centrum van een grote stad gemeten, maar Siegmund stelt dat gebouwen kilometers verderop nog kunnen zorgen voor minder harde wind. Zo staat de windmeter in Groningen op het vliegveld in de plaats Eelde, maar ook daar heeft bebouwing invloed op de windsnelheid. "Hoe meer obstakels de wind ontmoet, hoe sterker de wind wordt geremd."
Op de Noordzee minder afname
En dat geldt volgens Siegmund ook voor andere delen van de wereld. Ook in Noord-Amerika en Azië is dit het geval.
Eigenlijk waait het dus niet minder hard, maar merken we er op het land minder van. Dat blijkt wel als we de windkaart van de Noordzee erbij pakken. Daar is de gemiddelde windafname verwaarloosbaar, al zie je ook op de Noordzee de afname dit jaar. Ook veroorzaakt door de hogedrukgebieden:
Siegmund zegt dan ook dat klimaatverandering nauwelijks een rol speelt in de afname van wind. Een klein beetje misschien, omdat er in de zomer door klimaatverandering iets meer hogedrukgebieden voorkomen. "In de zomer neemt de wind de komende tientallen jaren een heel klein beetje af."
Siegmund stelt dat we voor de wind dus wel echt in een uniek jaar zitten. Zo vaak windstil was het toch maar zelden. En de komende weken lijkt daar weinig verandering in te komen, al kan het weer zomaar veranderen natuurlijk.
