Grote zorgen door Wmo-hervorming: 'Mensen die al op zijn, wordt het nog moeilijker gemaakt'

Sinds 2019 betalen Wmo-gebruikers een vast maandbedrag van 21 euro voor voorzieningen zoals huishoudelijke hulp, woningaanpassingen en hulpmiddelen. Het kabinet is nu van plan deze vaste bijdrage af te schaffen. Voor mensen met een inkomen boven 135 procent van het sociaal minimum (dat is ongeveer 24.000 euro voor alleenstaanden) betekent dit dat zij aanzienlijk meer gaan betalen.

Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) voorziet een 'te sterke en steile verhoging die betekent dat mensen met een inkomen tot modaal al snel veel meer eigen bijdrage gaan betalen dan nu'. Arjan Vliegenthart, directeur van het Nibud, waarschuwt: "Voor veel mensen met een beperking is dat simpelweg niet op te brengen, zeker gezien hun vaak al hogere uitgaven aan energie, voeding, vervoer en zorg."

Chris, Manon en Jeroen vertellen wat deze hervorming voor hen betekent:

Chris Hellegers (56): 'Ik ben helemaal afhankelijk van huishoudelijke hulp'

Chris maakt zich grote zorgen over wat de hervorming voor hem betekent. Al jong had hij te kampen met longklachten en chronische ontstekingen aan zijn botten. Op zijn 27ste kreeg hij de diagnose: een zeldzame auto-immuunziekte, ook wel het Hyper IgE syndroom genoemd. 

Ernstige longschade

"Ik ben ermee geboren. Mijn immuunsysteem is niet in staat om ontstekingen goed te bestrijden, met als gevolg ernstige schade aan mijn longen en pijn in mijn gewrichten. Ik leef met chronische pijn en vermoeidheid. Het heeft lang geduurd voordat artsen ontdekten wat er precies aan de hand was. In het AMC in Amsterdam was er uiteindelijk een arts die een vermoeden had. Vanaf dat moment werd ik behandeld, en dat sloeg aan. Maar dat betekent niet dat ik geholpen ben.

Al die jaren heb ik geprobeerd gewoon mee te draaien. Je bent jong en wilt kunnen doen wat anderen ook gewoon doen: werken. Daarnaast heb ik jarenlang mantelzorg verleend aan mijn moeder. Dat werd uiteindelijk te zwaar. Als je dan ook nog alleen bent, valt alles extra zwaar. Uiteindelijk moest ik toegeven: dit is te veel.

Acht jaar geleden werd ik volledig arbeidsongeschikt verklaard. Sindsdien krijg ik ondersteuning vanuit de Wmo. Ik krijg huishoudelijke hulp, wat ontzettend belangrijk is voor mij, omdat ik zelf niet de energie heb om mijn huishouden goed bij te houden. Het is voor mij een grote zorg of ik die hulp in de toekomst nog krijg. Ik wil graag mee blijven doen in de samenleving, maar zo wordt dat bijna onmogelijk gemaakt."

Staatssecretaris: 'Hervorming is nodig'

Volgens staatssecretaris Vicky Maeijer is de hervorming nodig: "We zien dat hulp uit de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 onder druk staat. Met een inkomens- en vermogensafhankelijke eigen bijdrage willen we de hulp beschikbaar houden voor mensen die deze hulp het hardst nodig hebben."

Maeijer belooft het onderzoek en de opmerkingen van het Nibud te bekijken. "Het wetsvoorstel voor deze eigen bijdrage ligt op dit moment bij de Tweede Kamer. De komende tijd wordt het daar verder behandeld."

Manon de Deugd (44): 'Het systeem laat zoon Tygo keihard vallen'

Tygo (12), de zoon van Manon, heeft een complexe zorgvraag. Hij kan al 4 jaar niet naar school, heeft autisme en een uitzonderlijk hoog IQ, maar functioneert sociaal-emotioneel op het niveau van een peuter. Moeder en zoon leven 24 uur per dag, dag in dag uit, samen.

Anderhalf jaar geleden is besloten dat Tygo een eigen leefruimte nodig heeft. Een plek die hem rust en structuur biedt, waar hij onder begeleiding kan leren en zich stapje voor stapje kan ontwikkelen richting een vorm van zelfstandigheid. Zodat hij, ondanks alles, toch een kans krijgt om onderdeel te worden van de maatschappij. Maar dat plan staat door de hervorming volgens zijn moeder op losse schroeven.

"Ons gezin staat voor een onmogelijke beslissing. We willen niets liever dan onze zoon Tygo helpen zich te ontwikkelen, maar het systeem laat ons keihard vallen. Tygo heeft voortdurend nabijheid nodig; hij kan niet alleen zijn, niet in zijn eigen kamer slapen, en overdag is hij altijd bij ons in de woonkamer. Alles is een prikkel voor hem: een telefoontje, de televisie, een auto die langsrijdt, of de postbode aan de deur. Tygo raakt direct overprikkeld en wordt dan onrustig.

Voor zijn verjaardag gingen we bij Tygo thuis langs, dat zie je in de onderstaande video:

De Wmo keurde de aanbouw voor een eigen leefruimte goed. We ontvingen de beschikking en hoorden dat er een eigen bijdrage betaald moest worden. Dat vonden we begrijpelijk. Maar vervolgens ontdekten we dat er een nieuwe wet aankomt. Als we nu tekenen voor deze voorziening, komen we straks in een veel hoger bijdrage-tarief terecht, wat het onbetaalbaar maakt voor ons. Onze zorgkosten zijn al enorm: vanwege de zorgintensiteit thuis. Netto redden we het nét, maar 328 euro per maand extra is een bedrag dat we simpelweg niet kunnen opbrengen.

De gemeente zegt nu: als je niet tekent, komt die aanbouw er niet. Maar als we wél tekenen en straks die bijdrage niet kunnen betalen, dan hebben we óf een schuldenprobleem, óf moeten we ons huis verkopen, óf – en dat is het allerergste – Tygo uit huis plaatsen. Dat is een hartverscheurende keuze die geen enkel gezin zou moeten hoeven maken."

*Tot 18 jaar hoeven ouders geen eigen bijdrage te betalen voor de Wmo. Alleen de gemeente waar Manon in woont heeft een verordening opgenomen dat dat in het geval van een woningaanpassing wel het geval is.

Jeroen den Harder (49): 'Mensen zullen thuis wegkwijnen'

Jeroen is afhankelijk van de thuiszorg. Dat bleek twee maanden geleden ook toen de thuiszorg binnenkwam en hij niet bij bewustzijn was. Hij werd pas twee dagen later in het ziekenhuis weer wakker.

Hij heeft een zeldzame spierziekte, die zo zeldzaam is dat deze zelfs geen naam heeft. Een echte behandeling is er niet, met medicatie wordt alleen de pijn onderdrukt. Hij heeft al zeven keer in het ziekenhuis gelegen, omdat hij 't bewustzijn verloor.

"Thuis heb ik veel hulpmiddelen nodig. Zo komen ze maandag elektrische deurautomaten plaatsen, zodat ik met een handzender de deuren kan openen. Ook krijg ik elektrische armondersteuning, zodat ik zelf weer kan eten bijvoorbeeld. Alles wat een beetje zelfstandigheid teruggeeft, telt. In de ochtend helpt de thuiszorg me met wassen en aankleden. Dat doen ze in de avond ook weer. Daarnaast komt er vier dagen in de week iemand langs om me te helpen met andere taken. Dit wordt gefinancierd vanuit de Wet langdurge zorg (Wlz). Hier betaal ik al een eigen bijdrage van 363 euro per maand voor.

Als de nieuwe wetgeving doorgaat, komen daar mogelijk nog honderden euro's bovenop. Er wordt gekeken naar je bruto inkomen en niet naar je werkelijke uitgaven, zoals huur of zorgverzekering. Wij kunnen het op dit moment allemaal nét bolwerken. Maar voor veel mensen gaat dit echt om serieuze bedragen. 

Ik snap dat er ergens bespaard moet worden, maar niet op deze manier. Niet ten koste van mensen die al kwetsbaar zijn. Want als de drempel om hulp te vragen te hoog wordt, zullen mensen thuis wegkwijnen. En dan zijn we als samenleving pas echt iets kwijt."

Grote zorgen bij Ieder(in) 

De koepelorganisatie Ieder(in) die zich inzet voor mensen met een lichamelijke handicap, verstandelijke beperking of chronische ziekte maakt zich grote zorgen om de gevolgen van deze hervorming. 

Ook is zij ongerust over de gevolgen die de verhoging van de eigen bijdrage heeft. "Voor mensen die leven met een levenslange beperking wordt zorg en ondersteuning onbetaalbaar", waarschuwt Deborah Lauria, directeur van Ieder(in). "Deze mensen betalen straks de prijs voor een financieel probleem dat ze niet zelf hebben veroorzaakt."