Te weinig, te laat: communicatie na geweld Ajax - Maccabi was niet op orde
In de nacht na de wedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv bleef het opvallend stil vanuit de Amsterdamse autoriteiten, terwijl op straat de spanningen opliepen. Uit het rapport Onder druk, opgesteld door het crisisonderzoeksteam COT, blijkt dat de gemeente en politie het in de communicatie flink lieten afweten, terwijl ze wel degelijk voorbereid waren op mogelijke ongeregeldheden.
Het ontbrak in die nacht aan externe informatievoorziening vanuit de politie, stelt het COT (Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement), dat het rapport opstelde. Tussen 01:40 uur en 09:00 uur werden geen formele berichten gedeeld door politie of gemeente.
Dit was een bewuste keuze: er was te weinig feitelijke en betrouwbare informatie beschikbaar, en de politie wilde voorkomen dat vroegtijdige communicatie zou leiden tot onjuiste beeldvorming en verdere onrust.
Speculatie op sociale media
Maar juist die stilte werkte averechts, zeggen de onderzoekers. Door het gebrek aan officiële updates ontstond er een vacuüm — en dat werd razendsnel gevuld door berichten op sociale media.
Daar ging het van kwaad tot erger: verhalen over aanvallen op Joodse mensen en Maccabi-supporters deden de ronde, woorden als ‘pogrom’ en meldingen van vermissingen vlogen voorbij. De reacties waren heftig en kwamen uit verschillende hoeken: van Geert Wilders tot de Israëlische premier. Veel van die uitingen waren gebaseerd op geruchten, zo staat in het rapport.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Volgens het COT waren er ook groepen die zelf beelden van mishandelingen deelden. "Geweldsincidenten zijn soms bijna live te volgen", zeggen de onderzoekers. Maccabi-supporters en mensen met een Joodse achtergrond waren doelwit en werden onder meer door relschoppers om identificatie gevraagd. Tegelijkertijd deden meerdere Amsterdammers aangifte van mishandelingen door Maccabi-supporters.
Korte updates belangrijk tegen speculatie
Het COT benadrukt dat in dit soort situaties juist wél gecommuniceerd moet worden, ook als lang niet alles duidelijk is. Korte updates, transparantie en betrouwbare afzenders helpen om (online) onrust te temperen. En ook de toon doet ertoe: woorden met een zware lading zoals 'pogrom', gebruikt door burgemeester Halsema, kunnen de situatie verder polariseren.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) vindt dat de politie haar werkwijze moet aanpassen aan de huidige tijd en meer inzicht moet krijgen in berichten die online rondgaan. Dat zegt directeur Naomi Mestrum in reactie op het rapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid over de Maccabi-rellen. Ook ziet ze sociale media en WhatsApp-groepen als belangrijke informatiebronnen om te weten wat er in de samenleving leeft. "De haat die in de samenleving broeit is daar zichtbaar."
De Joodse Daniel zag beelden van de rellen in Amsterdam. Toen besloot hij Israëliërs te hulp te schieten.
In het rapport staan negen aanbevelingen voor de Amsterdamse driehoek (burgemeester, politie en justitie), die 's nachts werd verrast door het excessieve geweld. "Hoewel men voorbereid was op ongeregeldheden, was het moment, de intensiteit en de specifieke werkwijze niet voorzien." De onderzoekers merken daarbij op dat de exacte samenloop van omstandigheden 'niet te voorspellen was'. Het COT adviseert, naast meer communicatie, onder meer om tolken in te zetten die mogelijk kwetsende leuzen kunnen vertalen.
De Amsterdamse driehoek herkent zich in de conclusies en neemt de aanbevelingen over uit het onderzoek naar het geweld rond de voetbalwedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv. "Hoewel risico’s niet kunnen worden uitgesloten, zijn wij eraan gehouden te leren van deze gebeurtenissen en te blijven zoeken naar verbeteringen in ons handelen", schrijft burgemeester Femke Halsema aan de gemeenteraad.
