EHBO-medewerkers slaan alarm over drugsgebruik op festivals: 'Wordt steeds meer geaccepteerd'

Neeltje Klunder ziet het naar eigen zeggen wekelijks gebeuren. Gebruikers die zich met problemen melden bij de EHBO-post. Klunder is namens EHBO-dienst Event Safety aanwezig op verschillende festivals en evenementen dit seizoen. 

Jarenlang was zij ook bij de grotere dancefeesten, zoals Defqon en Mysteryland. Drugsgebruik is volgens haar iets van alle jaren, maar tegenwoordig staan bezoekers er wel makkelijker in, zegt ze. Dat baart haar zorgen. "Een pilletje is goedkoper dan drank en er is tegenwoordig makkelijker aan te komen dan aan een sigaret. Maar het probleem is dat mensen zich helemaal niet verdiepen in wat zo'n pil met het lichaam doet. Ze horen allemaal van elkaar dat je zo'n leuke tijd hebt, maar weten nauwelijks wat er in zo'n pil zit." 

Klunder ziet dan ook wekelijks mensen die klachten ervaren. "Dat zijn niet meteen heel ernstige incidenten, maar wel mensen die ineens iets in hun lichaam voelen wat ze niet vertrouwen."

Haar vakcollega Ronald van Litsenburg, directeur van EHBO-dienst EMS, is met zijn dienst dit jaar actief op zo'n beetje alle grote dance-events zoals Dominator en Defqon. Hij ziet niet direct een significante stijging of daling in het middelengebruik. 

Uit cijfers blijkt dat zo'n 40 op de 10.000 bezoekers zich melden bij een EHBO-post, geeft hij aan. "Dan gaat het om het hele palet aan klachten, dus van hoofdpijn en buikpijn tot een snee in de vinger. Ongeveer een derde van die veertig mensen heeft klachten direct gerelateerd aan middelengebruik, dat zijn dus twaalf mensen op de 10.000 bezoekers."

Damian de Haas van DVS EventCare beaamt de woorden van zijn collega. Ook hij ziet geen significante toename. "Wel merken we dat overmatig gebruik toeneemt de laatste jaren. Ook zien we dat de personen die eerste hulp nodig hebben, relatief jonger zijn dan eerder."

Volgens kennisinstituut Trimbos worden over het algemeen nog altijd weinig drugs gebruikt, ook onder jongeren. Hoewel er geen specifieke data zijn over drugsgebruik op festivals, is er volgens Trimbos-psycholoog Ruben van Beek geen indicatie dat dit meer is dan voorgaande jaren.

Maar volgens de monitor drugsincidenten 2023, met de meest recente cijfers van het instituut, is het aandeel ernstigere vergiftigingsverschijnselen na gebruik van xtc en ketamine op feesten en festivals in 2023 wel gestegen. In dat jaar ging waren zelfs 48 procent van de gevallen ernstig. 

Opvallend: de gemiddelde dosering MDMA in pillen bleef gelijk. Volgens Trimbos is de stijging mogelijk het gevolg van risicovol xtc-gebruik. Ook worden sinds 2019 steeds meer incidenten gemeld na gebruik van 3-MMC.

Normalisering

De Haas van DVS ziet dat het gebruik van drugs normaler is geworden. "Er is minder schaamte om te gebruiken omdat in sommige gevallen (bijna) de hele vriendengroep gebruikt. Hierdoor hebben wij en andere ketenpartners ook beter zicht op de kwaliteit en uitwerking van middelen. Aan de andere kant zien we wel dat dit ervoor zorgt dat de drempel om 'het een keer te proberen' wel wordt verlaagd."

Er zijn jonge feestvierders die bijvoorbeeld een nieuwe ontdekking (kunnen) doen, aldus Haas. "Door een verandering in (nieuwe) middelen zal hier ook meer geëxperimenteerd worden door bezoekers."

'Niet stoer'

EHBO-directeur Van Litsenburg maakt zich ook zorgen om de normalisering. "Er zijn bezoekers die het normaal vinden om een pilletje te gebruiken, zonder zich bewust te zijn van de acute gevaren ervan zoals directe temperatuursverhoging en een verhoogde hartslag. Dan kun je echt door het oog van de naald kruipen. Dat is echt niet stoer, je bent juist de schlemiel van de groep."

Het centrum voor verslavingszorg Novadic-Kentron doet sinds 2021 specifiek onderzoek naar normalisering van drugsgebruik onder jongeren en jongvolwassenen (tussen de 16 en 27 jaar) in Brabant en Limburg. De meest recente cijfers zijn sinds eind juni openbaar. Uit die cijfers blijkt dat de mate waarin jongeren drugsgebruik als normaal zien, verschilt per drug en per situatie.

Geen normalisering in samenleving

Het Trimbos Instituut waarschuwt dat het gebruik van het woord 'normalisering' in media onbedoeld kan bijdragen aan normalisering van drugs of juist stigmatisering van de gebruikers. Dit is zorgelijk omdat mensen een natuurlijke neiging hebben om zich te willen aanpassen aan de norm.

Als we uitgaan van een definitie van hoeveel mensen op regelmatige basis of recentelijk drugs gebruiken, kunnen we stellen dat er geen sprake is van normalisering in de samenleving als geheel. De meeste mensen in onze samenleving hebben nog nooit drugs gebruikt. Daarnaast vinden veel mensen het niet normaal als zij iemand in hun buurt drugs zien gebruiken.

Xtc-pilletje 'normaal'

Het geldt dus niet voor alle drugs. Wel noemt het rapport xtc 'redelijk genormaliseerd'. Het blijkt dat xtc-gebruik bij alle locaties die zijn onderzocht, zoals de kroeg, club, concert of gewoon thuis, het meest plaatsvindt op festivals (29 procent van het totaal). Dat geldt ook voor andere partydrugs, zoals 3-MMC. 

Volgens het rapport schatten jongvolwassenen die ervaring hebben met het gebruik van drugs zoals cannabis en xtc de risico's aanzienlijk lager in dan hun leeftijdsgenoten die nog nooit drugs hebben gebruikt.

Klunder vindt dat er betere voorlichting nodig is. Zij vindt het jammer dat bezoekers hun drugs niet kunnen laten testen op festivals, wat in het verleden vaak wel kon. "En er zit nooit een recept bij zo'n pilletje. En als het fout gaat, gaat het ook goed fout. Mensen gaan er veel te makkelijk mee om. En ouders denken: mijn kind doet dat niet."

Drugs testen kan op festivals vaak niet meer. Dat kan nog wel via het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS) van het Trimbos Instituut. Eerder lieten we je zien hoe het testen van drugs in z'n werk gaat.