Palestine Cola drinken als protest: 'Bij elke slok denk je even aan Gaza'

Veel mensen die de beelden uit Gaza zien, willen iets doen, maar veel meer dan geld geven aan hulporganisaties of demonstreren, kunnen ze niet. Die protesten nemen toe en hulporganisaties zijn een toename van het aantal donaties (zie onderaan dit artikel). Ook zijn er mensen die boycots van producten en diensten als AirBNB en Booking.com ondersteunen, vanwege hun activiteiten of handel op de Westelijke Jordaanoever. 

Coca-Cola staat ook op lijsten van protestorganisaties, omdat zij zeggen dat het bedrijf actief is in de bezette gebieden. In een paar horecagelegenheden is de drank niet meer te koop, maar zijn ze overgegaan op een van de alternatieven, zoals Palestine Cola.

Ook bij het Mandelahuisje in Amsterdam verkopen ze sinds kort alleen nog maar Palestine Cola. Het zomerterras is vernoemd naar oud-president en held van Zuid-Afrika Nelson Mandela, en is een ontmoetingsplek in Amsterdam-Noord. Van vergaderen tot trouwen: je kunt er bijna alles. 

Wat je er sinds drie weken níet meer kunt, is Coca-Cola drinken. Eigenaar Ilco van der Linde boycot het merk en verkoopt inmiddels alleen nog maar Palestine Cola.

"We zijn hier een soort eerbetoon aan Mandela, om zijn gedachtegoed over verbinding te verspreiden. Toen ik opgroeide, zat hij vast tijdens de apartheid in Zuid-Afrika. In De Telegraaf stond toen dat hij een terrorist was. Hij wilde gelijke rechten – hoe kun je dan een terrorist zijn?", vraagt Van der Linde zich af.

Een van de belangrijkste oorzaken van het einde van de toenmalige apartheidsstaat waren wereldwijde boycots. "Nu is Israël genocide aan het uitvoeren, en zijn we volgens het internationaal recht verplicht om op te treden", zegt Van der Linde. "Als regeringen niks doen, dan moeten de mensen het maar doen. Elk stapje helpt", besluit hij. Daarom zijn de iconische rode blikjes niet meer in het Mandelahuisje te verkrijgen.

Omstreden fabriek 

Een fabriek meer dan 3000 kilometer van Nederland staat centraal in dit verhaal. In Atarot, een Israëlische industriële nederzetting ten noorden van Oost-Jeruzalem, op de bezette Westelijke Jordaanoever, werkt Coca-Cola al tientallen jaren met de Central Beverage Company, wat ook wel Coca-Cola Israël wordt genoemd. Die regelt de licenties, productie en distributie van het drankje. Volgens het internationaal recht is de nederzetting illegaal, en volgens critici draagt Coca-Cola daaraan bij door er operationeel te zijn.

Lees verder onder kader

Hulporganisaties zien toename donaties

Veel mensen willen iets doen voor de bevolking in Gaza, maar weten niet zo goed wat. Wel zien veel hulporganisaties een toename van het aantal donaties. RTL Nieuws belde rond en bij het Rode Kruis zagen ze de laatste twee weken van juli twee keer zoveel donaties als de weken ervoor.  “Dat is toe te schrijven aan Gaza”, zegt een woordvoerder. Het geld wordt vooral besteed aan medicatie en de salarissen van de hulpverleners.

Een mailtje dat Save the Children rondstuurde leverde vorige week een ton aan donaties op.  "Veel mensen zijn blij dat ze iets kunnen doen als ze horen dat wij als grootste kinderrechtenorganisatie nog aanwezig zijn in Gaza." 

UNICEF Nederland ziet ook echt een stijging de afgelopen weken. Het aantal donaties is echt opvallend hoog al sinds begin van de oorlog.  

Een woordvoerder van CARE zegt: "We hebben wel recent nog weer gemaild over Gaza en die laat hele hoge inkomsten zien, opmerkelijk veel hoger. Vergelijkbaar met de vraag om donaties rondom de start van de oorlog in 2023." 

Ook bij Artsen zonder Grenzen herkennen ze dat: "We zien inderdaad dat de toenemende steun voor de bevolking in Gaza zich vertaalt naar meer demonstraties, meer handtekeningen voor onze petitie en meer donaties."

Nicole van Gemert, directeur van voedselwaakhond Foodwatch, kan zich vinden in de kritiek. "Coca-Cola legitimeert de bezetting. Ze dragen bij aan de economie in de illegale nederzetting – dat is not done." Volgens haar heeft de frisdrankgigant de macht om juist verandering te brengen in de bezette gebieden. "Ze kunnen op z’n minst hun stem laten horen, maar ze maken er liever winst."

De directeur ziet daarom de waarde van boycots in. "Van rechten voor Palestijnen liggen ze niet wakker, maar wel als ze het in hun portemonnee voelen."  RTL Nieuws heeft Coca-Cola telefonisch om een reactie gevraagd en de vragen desgevraagd gemaild, maar het bedrijf heeft daar niet op gereageerd.

Coca-Cola voor soldaten

Daarbij kregen Israëlische soldaten volgens BDS, een wereldwijde beweging die opkomt voor de Palestijnen, meermaals blikjes Coca-Cola gedoneerd, waarmee ze vervolgens poseerden. "Dit heeft tot nog meer woede tegen het bedrijf geleid, vooral omdat Israël 2,3 miljoen Palestijnen in de bezette en belegerde Gazastrook uithongert", schrijft de beweging op haar website.

Om een alternatief voor Coca-Cola te bieden, werd Palestine Cola in het leven geroepen. Het merk is eigendom van Palestine Drinks, een bedrijf opgericht door twee Palestijnse broers, Mohamed en Ahmad Hassoun, die in Zweden wonen. 

Uit protest tegen de oorlog in Gaza startten ze het bedrijf, met als doel een alternatief te bieden voor Coca-Cola en tegelijkertijd de Palestijnse zaak te steunen. Veel van de opbrengsten van hun producten worden naar eigen zeggen gedoneerd aan wederopbouwprojecten voor Palestijnen, waaronder in Gaza.

Ziad Ghazal is een van de distributeurs die het drankje verkoopt in Nederland. Zijn ouders kwamen in de jaren zestig als gastarbeiders van de Westoever naar Nederland. Elke dag volgt hij het nieuws uit Gaza. "Het uithongeren, het etnisch zuiveren – ik voel me zo machteloos."

Ook in Nederland verkrijgbaar 

Tot hij stuitte op Palestine Cola. "Ik dacht meteen: dit moeten mensen in Nederland ook kunnen kopen. Ik kreeg een paar samples en vond de smaak geweldig. Ook de vormgeving van de blikjes is mooi. Maar het belangrijkste was de boodschap." 

Ziad verkoopt de blikjes aan moskeeën, musea, winkels en cafés. Zelf maakt hij nauwelijks winst op de verkoop, geeft hij aan. "Bij elke slok denk je even aan Gaza, en je draagt ook nog bij om de mensen te helpen – al is het maar een heel klein beetje. Dat is het belangrijkste."

Ghazal ziet een stijgende lijn in de verkoop en hoopt dat grote supermarktketens zoals Albert Heijn het drankje ook gaan verkopen. "Dan kunnen we echt het verschil maken."

Of het links laten liggen van Coca-Cola door een vooralsnog klein groepje mensen effect heeft, ligt volgens retaildeskundige Tom Kikkert aan het doel van de boycot. "Als je hoopt het bedrijf ermee omver te gooien, dan zul je falen", zegt hij. 

De frisdrankgigant zal het niet snel in de portemonnee voelen als een paar mensen zijn producten niet meer kopen. "Behalve als grote ketens zoals bioscopen en supermarkten stoppen met de verkoop. Alleen is het de vraag of zij zo'n politiek statement willen maken."

Negatieve associatie tijdens Kerst 

Daarnaast zal Coca-Cola ook niet blij zijn met de oproepen tot boycots. "Veel A-merken, waaronder Coca-Cola, worden wereldwijd steeds meer onderdeel van politieke discussies", zegt Kikkert. "Je hebt bijvoorbeeld supermarkten die zich steeds vaker verzetten tegen grote merken vanwege de hoge prijzen. Ook met dit soort conflicten willen bedrijven liever niet geassocieerd worden. Het gaat in dit geval om de optelsom van verschillende dingen."

Hoewel niemand verplicht is bepaalde producten te kopen, ziet de retailexpert dat veel mensen wel een emotionele binding hebben met bekende merken. "En zulke discussies zorgen er uiteindelijk voor dat die binding vertroebelt. Met Kerst zal Coca-Cola weer inzetten op gezellige reclames, maar dan wil je als merk niet in verband gebracht worden met een oorlog."

Ook het Amerikaanse investeringsbedrijf KKR ligt onder vuur vanwege vermeende steun aan de Israëlische defensie-industrie: