Zonnebloemolie het 'gevaarlijkste voedsel ter wereld' volgens TikTokkers, maar klopt dat?

'Het gevaarlijkste voedsel ter wereld' noemt Chani de Leeuw, met bijna 10.000 volgers op TikTok, de oliën. Thomas van Doorn, met meer dan 20.000 volgers, beweert dat ze ontstekingen in je lichaam versterken. Ze zouden zelfs dodelijk zijn: "Het is eigenlijk hetzelfde als Russisch roulette spelen met een volgeladen pistool." 

Dit zijn slechts een paar voorbeelden van de tientallen video's die op Instagram en TikTok rondgaan en duizenden views krijgen. Is de kritiek terecht? 

Voedingswetenschapper Coen Dros, lid van de Nederlandse Academie van Voedingswetenschappen, raakte gefascineerd door deze beweringen en dook in de wereld van plantaardige oliën. "Ik heb mijn best gedaan om de bronnen van verschillende influencers te lezen, maar er blijkt vaak slechte wetenschap aan ten grondslag te liggen of ze doen aan cherrypicking." Ze lichten dus alleen de bronnen uit die hun standpunt ondersteunen, zonder andere relevante informatie te delen.  

"Naar mijn mening vormen plantaardige oliën zoals zonnebloemolie, als we ze normaal gebruiken bij bakken en braden, geen risico. De reguliere richtlijnen adviseren juist plantaardige oliën", zegt Dros.

Ontstekingen in je lichaam

Plantaardige oliën zijn vetten die uit planten worden gewonnen. Volgens kritische sociale mediagebruikers zijn specifiek de oliën die uit zaden en pitten worden gewonnen, zoals zonnebloemolie en raapzaadolie, gevaarlijk. Deze oliën, die in video's vaak 'zaadoliën' worden genoemd, zijn hoog in bepaalde vetzuren die ontstekingen in je lichaam zouden veroorzaken. Plantaardige oliën die uit vruchten worden gewonnen, zoals olijfolie en avocado-olie, bevatten veel minder van deze vetzuren en krijgen in online discussies daarom niet dezelfde kritiek. 

Omega 6, een essentieel vetzuur, is volgens de kritische sociale mediagebruikers de boosdoener in dit verhaal. Hoewel het door het Voedingscentrum wordt aanbevolen, beweren deze influencers dat de hoeveelheid omega 6 die je binnenkrijgt via zaadoliën zorgt voor een disbalans tussen omega 6 en omega 3 – een ander essentieel vetzuur. Dat zou volgens hen leiden tot ontstekingen in het lichaam. 

Dros weerlegt deze claim: "Ik heb tientallen studies bekeken waarin proefpersonen veel plantaardige oliën kregen, waaronder zonnebloemolie. Daaruit bleek geen negatief effect op de gezondheid. De hoeveelheid omega 6 die je binnenkrijgt verstoort de balans niet."

Hij adviseert wel om voldoende omega 3-vetzuren binnen te krijgen, omdat die beschermen tegen hart- en vaatziekten. "Een verstoorde balans ontstaat niet door te veel omega 6, maar door een tekort aan omega 3." Omega 3-vetzuren zitten onder meer in vlees, groene bladgroenten, vis en schaal- en schelpdieren.

Ook emeritus professor voedingswetenschappen Jaap Seidell van de Vrije Universiteit Amsterdam benadrukt dat we ons geen zorgen hoeven te maken over plantaardige oliën. "Studies laten zien dat plantaardige oliën juist een gunstiger effect hebben op hart- en vaatziekten dan dierlijke vetten. Dat zeggen bijvoorbeeld het Voedingscentrum en de Hartstichting ook."

Het Voedingscentrum laat aan RTL Nieuws weten dat het dit jaar veel video's voorbij zag komen over plantaardige oliën. Omdat volgens de organisatie veel verwarring over het onderwerp bestaat, besloot ze er een video over te maken. 

Ultrabewerkt voedsel

Een andere claim van influencers is dat oxidatie van plantaardige oliën een negatief effect heeft op je lichaam. Oxidatie is het proces waarbij olie reageert met zuurstof, waardoor de vetten langzaam bederven en de smaak, geur en voedingswaarde achteruitgaan. Dat is volgens Seidell te verwaarlozen bij gewoon bakken. "Veel studies tonen juist aan dat plantaardige oliën ontstekingen remmen." 

Volgens de professor is vooral de manier waarop we plantaardige oliën binnenkrijgen een probleem. "Ze zitten vaak in ultrabewerkt voedsel, zoals toetjes, koekjes en gefrituurd eten. Daar zitten, naast veel calorieën, meestal ook suiker en andere ingrediënten in waardoor we er makkelijk te veel van eten. Je moet geen liters zonnebloemolie achterover gieten, nee. Maar een beetje olie als dressing over de sla is geen probleem." 

Het Voedingscentrum adviseert dagelijks ongeveer 40 gram voor vrouwen en 65 gram voor mannen aan plantaardige oliën en vetten binnen de Schijf van Vijf.

Zonnebloemolie uit de supermarkt is bijna altijd verhit tijdens de productie, maar in sommige winkels is ook een koudgeperste variant verkrijgbaar. De gunstige stoffen in de olie blijven dan beter behouden. "Koudgeperste olie is iets duurder, dus als je het financieel kunt, zou ik daarvoor kiezen. Maar je hoeft niet bang te zijn voor de verhitte variant, zoals veel influencers beweren", aldus Coen Dros.

Geblokkeerd door influencers 

Hoewel Dros het inhoudelijk niet eens is met de kritiek op plantaardige oliën, begrijpt hij waarom mensen sceptisch zijn. "Ze zeggen terecht dat we de afgelopen honderd jaar zieker zijn geworden, en zien dat we in die periode ook meer zaadoliën zijn gaan gebruiken. Ze zien die oliën dan als een voorbeeld van een bewerkt product dat door de voedingsindustrie wordt gepromoot. Maar ze houden zo sterk vast aan die kritiek dat ze niet meer openstaan voor een andere mening."

Hij vervolgt: "Een groot deel van de voedingsindustrie was jarenlang vooral gericht op winst en gemak. We kunnen overal lekkere dingen halen die niet per se gezond zijn. Dat vertrouwen sommige mensen niet meer. Gezonde scepsis is goed, maar sommige influencers blokkeren me zelfs als ik kritische vragen stel. Die willen zelf ook gewoon geld verdienen, bijvoorbeeld door supplementen te verkopen."

RTL Nieuws heeft contact opgenomen met de sociale mediagebruikers die in dit artikel zijn genoemd, maar nog geen reactie ontvangen.

De overheid investeert een hoop geld om ons gezonder te laten eten. Toch is de voorspelling dat er alleen maar meer mensen met overgewicht bij gaan komen. In deze video gaan we in op de vraag waarom gezond eten ons niet lukt.