Gezicht kind afplakken of gewoon géén foto op de socials? Zoveel zin heeft de emoji nog

Een schattige foto van je dreumes op een glijbaan, met als gezicht een baby-emoji. Een plaatje van je kind dat weer eens streken heeft uitgehaald, met een boos kijkend poppetje over zijn gezicht. Of een foto van je zoontje in het zwembad, met een hartjesemoji over zijn borst en buik.

De emoji is een geliefde manier van ouders om hun kinderen via een omweg toch een plaatsje te geven op papa's of mama's (openbare) socialemedia-account. Ook veel bekende artiesten en influencers zetten de plaatjes over gezichten en lichamen van hun kinderen. 

Privacy en misbruiken van beelden

Dit laat volgens experts zien dat ouders zich steeds bewuster zijn van de gevolgen van een onschuldig lijkende foto online. Je kan daar bijvoorbeeld veel informatie mee weggeven over je kind, of beelden zouden in handen kunnen vallen van mensen met kwade bedoelingen. Denk aan het ontwikkelen van kinderporno.

Vooropgesteld, áls je graag een foto of video van je kind online wil zetten, dan is het als het om privacy gaat volgens experts geen gek idee om dat met een emoji te doen. Het draagt in ieder geval íets bij aan de privacy en veiligheid van je kind. Maar voldoende is het 'absoluut' niet.

Allereerst kunnen foto's met emoji's over gezichten en lichamen, namelijk nog steeds worden misbruikt. En door kunstmatige intelligentie (AI) kan dat misschien nog wel makkelijker dan voorheen. 

"Kwaadwillenden kunnen in ieder geval altijd met AI een ander hoofd op het kind in de foto zetten", zegt Ini Vanwesenbeeck van de Universiteit Tilburg, expert op het gebied van de risico's van sociale media voor kinderen. "Er heerst ook bezorgdheid of emoji's door middel van AI kunnen worden weggehaald, waardoor een gezicht toch te zien is. Er gaan verhalen rond dat platforms als TikTok of Instagram de originele beelden nog zouden hebben, maar er is discussie over of dit klopt."

Ook onschuldige foto's doelwit

En dan nog, ook foto's met 'beschermende' emoji's kunnen interessant zijn om te misbruiken. "Het is ons in onderzoeken opgevallen dat ook schijnbaar onschuldige foto's voor seksuele doeleinden worden gebruikt. Een foto die heel normaal is, zelfs met kleren aan, kan met een seksueel getinte tekst eronder in een heel andere context worden gebruikt."

Eerder waarschuwde de politie al dat het aantal meldingen van kinderporno flink toeneemt door toedoen van AI. Daarmee is het heel makkelijk om van een onschuldige foto waarop een kind staat - gewoon met kleren aan - kinderporno te maken. Dat gebeurt bijvoorbeeld met zogenaamde uitkleedapps, waarmee een kind met één klik op de knop naakt lijkt.

Tips

Het is altijd beter om geen foto, video of andere informatie over je kind online te plaatsen. Wil je toch graag een foto of video van je kind online zetten? Zo pak je het volgens Ini Vanwesenbeeck, die een Belgische site over het onderwerp maakte, aan:

• Denk eerst goed na: waarom plaats ik iets? Wat is de meerwaarde voor mijn kind?
• Post zo onherkenbaar mogelijk. 
• Als het kind oud genoeg is, is het altijd verstandig om ook bij het kind zelf om toestemming te vragen. Vraag: vind je het leuk als ik deze foto of video plaats?
• Bedenk welke schade je kind kan ondervinden van je bericht. Kan dit in een vervelende context worden gebruikt?
• Check wie op sociale media jouw beelden kan bekijken. Heb je een gesloten profiel of een open profiel? Zet je account op privé.

Het Meldpunt Kinderporno en de politie zeggen desgevraagd tegen RTL Nieuws dat er geen groot aantal meldingen bekend is van foto's met emoji's die voor kinderporno worden gebruikt. Toch zegt Ben van Mierlo, landelijk coördinator Team Bestrijding Kinderpornografie en Kindersekstoerisme (TBKK), dat het altijd goed is om waakzaam te zijn.

'Altijd een risico'

"Als je je kunt voorstellen dat het gebeurt, dan gebeurt het", zegt hij. "Er zit altijd een risico aan het plaatsen van foto's van je kinderen. Ook beelden die zijn afgeplakt met emoji's."

Van Mierlo benadrukt wel dat mensen zich niet moeten laten leiden door angst. "Zorg in ieder geval dat je privacyinstellingen goed staan en deel kinderfoto's alleen met mensen die je vertrouwt. Je kunt het niet voorkomen, maar wel moeilijker maken dat dit soort beelden worden misbruikt."

Vaak worden emoji's ook ingezet door ouders om de privacy van het kind te beschermen. Ook hier geldt: ja, het helpt een beetje. Maar voor echte bescherming is meer nodig.

"Als je een foto met een emoji plaatst, maar vervolgens in de beschrijving de leeftijd, verjaardag en locatie van de school vertelt, dan heeft die emoji weinig zin", zegt Vanwesenbeeck. "Daarnaast is het altijd mogelijk dat beelden van kinderen ook in een andere, bijvoorbeeld commerciële context worden geplaatst. Wettelijk is dat niet toegestaan natuurlijk, in de praktijk gebeurt het wel."

Algemene aanpak

Vanwesenbeeck vindt dat er een 'algemene aanpak' moet zijn van ouders om de privacy van je kind online te beschermen. "Deel zo weinig mogelijk persoonlijke details en zo weinig mogelijk ogen en gezichten. Ook geen emoties die je kinderen uiten of medische problemen. Die emoji is maar één middel. Als je met andere dingen alsnog een puzzel kunt leggen, heeft het geen zin. Zo'n emoji kan een vals gevoel van veiligheid geven."

Ook kinderen zelf besteden veel tijd achter een scherm. Zo komen je kinderen de zomervakantie schermproof door: