Zorgen ouders over schooltassentrend: 'Schoudertas populair, maar hartstikke slecht voor de rug'

"Help me out!", schrijft een wanhopige moeder op Facebook. Haar dochter gaat dit jaar naar de brugklas en wil het liefst met een handtas naar school. Maar is dat wel handig of gezond? Het bericht leverde tientallen reacties op van ouders die met dezelfde vraag worstelen. "Die dingen zijn hartstikke slecht voor je rug", reageert een moeder. 

Een ander schrijft: "Oohh, ben ik oud? In mijn tijd droeg iedereen een rugtas. Maar wat maakt het uit, handtas, rugtas… Gewoon meegeven wat ze wil dragen. Zij moet er tenslotte mee lopen." Een andere moeder vult aan: "Je wilt dat je kind er leuk uitziet, maar ik maak me zorgen om de kilo's die ze moeten tillen."

Designer schoudertassen

Die zorgen zijn terecht, zegt fysiotherapeut Frank Mulder uit Hilversum. "Eigenlijk zijn schoudertassen waardeloos, omdat ze maar één kant van het lichaam belasten", legt hij uit. "En juist bij jonge middelbare scholieren, die vaak in een groeispurt zitten en al de neiging hebben iets voorover te lopen, kan dat leiden tot serieuze klachten. In de praktijk zien we jongeren met nek- en schouderpijn. Als je doorvraagt, blijkt zo'n tas regelmatig de boosdoener."

Ook fysiotherapeut Auke Huinink beaamt dat de traditionele rugtas beter is voor de rug, maar vindt dat je als ouder niet meteen om die reden een schoudertas hoeft uit te sluiten. Volgens haar draait het om 'gewenning en belastbaarheid'. "Van de ene op de andere dag sjouwen jongeren met een volle tas. Dat is een flinke belasting als je het niet gewend bent", legt ze uit. "Dan is het verstandig het rustig op te bouwen. Je kunt bijvoorbeeld van schouder wisselen of bij klachten de belasting aanpassen. Bewustwording is belangrijk: neem niet te veel mee, en loop desnoods een keer extra naar je kluisje om boeken te wisselen."

Zware boeken en laptop

Het gewicht van schooltassen blijft daarnaast een groot probleem, zegt Mulder. "Een tas zou niet zwaarder mogen zijn dan een kilo of vijf. Maar in de praktijk weegt een schooltas al snel acht tot tien kilo. Denk aan boeken, een laptop met oplader, schriften. Dan is het belangrijk dat leerlingen hun kluisje gebruiken en boeken wisselen."

Volgens hem helpt het dat kinderen hun tas vaak neerzetten zodra ze op school zijn. "Ze lopen er niet de hele dag mee rond. Maar de zogenaamde 'highclass leren schoudertassen' die je nu veel ziet, zijn echt funest als ze zwaar worden belast."

Zelf merkte hij het thuis ook. "Mijn dochter wilde geen schoudertas, maar veel meiden in haar klas hebben er wel één."

'Strak tegen de rug'

Toch is een rugzak op zich niet genoeg. Het gebruik ervan speelt ook een rol. "Bij een goede wandelrugzak krijg je advies over hoe je hem moet afstellen. Eigenlijk zouden schooltassen ook zo gedragen moeten worden. Strak tegen de rug, niet bungelend op de kont, en het liefst met een heupband. Zware boeken horen zo dicht mogelijk tegen de rug aan. Als je daar op let, kun je veel klachten voorkomen."

En die klachten nemen volgens Mulder toe. "Niet alleen door de tassen, maar ook door de manier waarop jongeren tegenwoordig leven. Ze hangen voorovergebogen over hun telefoon of laptop, zitten veel op TikTok en lopen dan ook nog eens met een verkeerde tas. Dat alles bij elkaar geeft problemen."

'Je hoort er bij'

Voor pubers weegt meedoen vaak zwaarder dan gezondheid. Erbij horen is voor het puberbrein belangrijker dan een rechte rug. Dat jongeren massaal met een schoudertas lopen, verbaast modepsycholoog Anke Vermeer dan ook niet. 

"De tas is echt een ding geworden. Vooral de leren schoudertas van Longchamp zie je veel: stevig nylon, betaalbaar (130 euro) vergeleken met andere designertassen, en je kunt er verrassend veel in kwijt. Het is een tas die al generaties meegaat; sommige meiden krijgen hem zelfs van hun moeder of oma."

Volgens Vermeer speelt erbij horen een grote rol. "Bij middelbare scholieren is dat ontzettend belangrijk. Als je ziet dat de meerderheid van je klas met zo'n tas loopt, wil je meedoen. Niet meedoen kan gevoelens van onzekerheid geven. Zo'n tas helpt je letterlijk minder op te vallen. Je hoort er gewoon bij."

'What's in my bag'

Dat de trend wordt aangejaagd door sociale media, ziet ze ook. "Op TikTok zie je veel filmpjes van meiden die laten zien wat er in hun tas zit. Dat versterkt het beeld dat je deze tas móét hebben. Het is een manier om je te laten zien, maar tegelijkertijd ook om niet buiten de groep te vallen."

Voor ouders betekent dit een lastige balans: laat je je kind meedoen met de trend, of hou je vast aan de rugtas? Vermeer vindt dat er ruimte is voor een middenweg. "Je hoeft het niet volledig te faciliteren. De tas is duur, maar niet onbetaalbaar. Je kunt zeggen: spaar er zelf voor of betaal een deel mee. Belangrijk is dat je begrijpt waarom ze die tas zo graag willen. Het gaat niet alleen om mode, maar ook om sociale veiligheid."

En uiteindelijk? De meeste ouders weten volgens Mulder wel hoe het gaat. "Welke tas het ook wordt, je wint het toch niet van het puberbrein. Het blijft natuurlijk ook een modegril. Veel jongeren willen liever iets dat er leuk uitziet dan iets dat goed is voor hun rug. Het is een beetje hetzelfde als met een regenpak: ze weten dat het beter is, maar ze doen het gewoon niet."