Ineens zit je man in de gevangenis: 'Eerste bezoek was zenuwslopend'
Toen de man van Katja onverwacht werd opgepakt en in de cel belandde, stond haar wereld op zijn kop. Een storm van emoties en eindeloos geregel volgden. Tussen alle praktische zaken door voelde ze zich vooral heel alleen en onbegrepen. Sinds zes weken staat er naast de penitentiaire inrichting (PI) in Dordrecht een opvallende caravan, waar partners en familie van gedetineerden terechtkunnen voor een luisterend oor en informatie.
"Voor gedetineerden is van alles geregeld, maar niemand denkt aan de mensen die achterblijven. Je partner, je geliefde, de vader van je kinderen is opeens een gevangene. Hij wordt meegenomen en jij moet uitzoeken hoe alles nu verder moet", zegt Katja (niet haar echte naam, die is bekend bij de redactie).
Haar man kwam onverwacht in de cel terecht, waar hij voor is veroordeeld wil ze niet zeggen. "De eerste keer dat ik hem bezocht, vond ik vreselijk. Je moet je melden, langs de beveiliging, je spullen in kluisjes doen, terwijl de ene na de andere zware deur achter je dichtvalt. Het maakt zo'n enorme indruk; dat geluid vergeet ik nooit meer. Je voelt je klein en machteloos."
Wat Katja vooral tegenstond, was dat de beveiliging haar nauwelijks aankeek. "Ze zagen de angst en de zenuwen niet. Ik had totaal geen idee wat ik kon verwachten. Iets van geruststelling of uitleg was fijn geweest. Ik ben de partner van, niet schuldig aan zijn daad."
Een plek om even op adem te komen
Juist voor mensen als Katja is de caravan naast het gevangenisgebouw gezet, legt Beppie van der Linden uit. Zij is maatschappelijk werker bij Aandacht voor Achterblijvers. Het is een onderdeel van Gevangenenzorg Nederland. De caravan, de nieuwe ontmoetingsplek, is een samenwerking met PI Dordrecht. "We horen vaak dat familie en partners zich een vergeten groep voelen. Met deze ontmoetingsplek willen we laten zien: we zien jullie. Jullie verhaal doet ertoe."
Elke woensdagmiddag tussen half drie en half vijf staan er twee vrijwilligers klaar. "Soms komen mensen alleen even gedag zeggen of een kopje koffie drinken. Anderen openen hun hart en vertellen hun hele verhaal. Alles mag. Wij luisteren zonder oordeel en bieden waar nodig informatie."
Het moment van de caravan is bewust gekozen: "Het is ook het tijdstip van het papa-uur in de gevangenis in Dordrecht. Moeders die hun kinderen brengen hebben dan een uur te overbruggen. Dit is een laagdrempelige plek waar je even kunt zitten, een kop koffie kunt drinken of vragen kunt stellen", zegt Van der Linden.
Alles is nieuw en stressvol
Ook voor de kinderen is er aandacht. "We bieden ze naast een luisterend oor en wat aandacht ook iets lekkers aan. Alles zodat het bezoek aan hun vader een fijne ervaring mag zijn."
Katja beaamt hoe belangrijk de caravan is. "Bij je eerste bezoek aan de gevangenis weet je totaal niet wat je kunt verwachten. Ik had van alles opgezocht op internet, maar instructies zouden veel rust hebben gebracht. Zo moet je rekening houden met regels voor persoonlijke spullen, kleding, de beveiliging. Het is allemaal nieuw, overweldigend en stressvol."
Ze vervolgt: "Ik had zelfs ergens gelezen dat je niets van staal mag meedragen, zo trok ik zelf de conclusie dat ik een bh moest bestellen zonder beugel. Later begreep ik van de vrouwelijke beveiligers dat zij dat inderdaad ook niet mogen dragen", legt Katja uit. "Het zijn van die details waar je opeens mee geconfronteerd wordt."
Haar eerste bezoek aan de gevangenis duurde 2,5 uur en was zenuwslopend. "Je moet vroeg weg, bent uren onderweg, en daarna moet je de rest van de dag zien door te komen. Soms moet je onderweg zelfs stoppen omdat het te veel wordt. Een plek waar je even tot rust kunt komen maakt dan een groot verschil. Soms wil je gewoon dat iemand even luistert en zegt: ik snap dat dit zwaar is. Dat maakt het al een stukje lichter."
Grote impact op gezinnen
Volgens Van der Linden is de impact van detentie op het thuisfront vaak enorm. "Er is schrik, verdriet, boosheid. Daarnaast moet er van alles geregeld worden: geldzaken, bezoekafspraken, contact met de kinderen. De relatie met de gedetineerde kan onder grote druk komen te staan."
Ze vertelt over een moeder die haar belde: "Haar 19-jarige zoon zat vast na een geweldsdelict. Ze was kapot van verdriet, maar moest ondertussen ook sterk zijn voor haar andere kinderen. Door met ons te praten kon ze weer ademhalen, en samen keken we welke steun ze verder nodig had."
Hoop op uitbreiding
Het project loopt nu een paar weken en de eerste reacties zijn positief. "Bezoekers zeggen: wat fijn dat jullie er zijn. Het is nog nieuw, dus sommigen moeten wennen. Maar de drempel wordt steeds lager", zegt Van der Linden.
Aandacht voor Achterblijvers hoopt dat het initiatief naar andere gevangenissen in Nederland wordt uitgebreid. "Zo ver wij weten, is dit de eerste ontmoetingsplek bij een ingang van een PI, die op deze wijze erkenning en aandacht geeft aan achterblijvers. We merken dat dit enorm gewaardeerd wordt en dat families er echt baat bij hebben."
