Vandaag zijn 84 Syriërs met een chartervlucht vrijwillig uit Nederland vertrokken

Sinds de val van president Assad ontving de Dienst Terugkeer en Vertrek (DTenV) ruim 900 verzoeken van Syriërs die vrijwillig terug willen naar hun geboorteland. Zeker 600 van hen zijn inmiddels teruggegaan. 

Alleen terug

De 32-jarige Mustafa woonde vier jaar in Nederland en werkte als kapper. Over een jaar mocht hij de Nederlandse nationaliteit aanvragen, zegt hij tegen RTL Nieuws. Toch besloot hij te vertrekken. Het leven in Nederland noemt hij 'moeilijk'. "Ik ging naar mijn werk, werkte de hele dag en kwam naar huis om te slapen. Dat is niet het leven dat ik wil leiden."

"Ik mis mijn ouders, en ook het land. Ik heb mijn ouders al 15 jaar niet gezien. Ik heb veel heimwee naar mijn land en naar hoe het leven daar was voor de oorlog." Mustafa kwam naar Nederland met zijn vrouw en kreeg met haar twee kinderen. Inmiddels zijn ze gescheiden. Zijn vrouw en twee kinderen blijven in Nederland. Hij hoopt dat ze hen meeneemt op bezoek naar Syrië.

Gezinshereniging

Heel anders is de situatie van Abdullah. Hij woonde twee jaar in een azc en had de asielprocedure nog niet doorlopen. Hij liet zijn vrouw en kinderen achter in Syrië en hoopte dat zij hem via gezinshereniging achterna konden reizen. "Maar dat duurde heel lang. Ik mis ze heel erg en kan niet meer wachten. Daarom ga ik terug", zegt hij. 

"Mijn toekomst in Syrië is nog onzeker. Ik heb in Syrië geen huis en geen werk. Ik ga er eerst heen om mijn gezin te zien, en daarna kijk ik waar ik ga wonen en wat ik ga doen."

In Nederland wonen ongeveer 150.000 Syriërs, de grootste groep asielzoekers in Nederland. In 2023 ontvingen ruim 27.000 mensen een tijdelijke verblijfsvergunning, waarvan 55 procent afkomstig was uit Syrië. Velen van hen hebben inmiddels de Nederlandse nationaliteit.

De burgeroorlog in Syrië begon in 2011 met vreedzame demonstraties, maar escaleerde toen het regime van Assad de protesten hard neersloeg. Het conflict breidde zich uit toen oppositiegroepen en jihadistische organisaties zich aansloten, waardoor een complexe oorlog ontstond. Naar schatting vielen meer dan 500.000 doden en vluchtten ruim 6,6 miljoen mensen naar het buitenland, terwijl nog eens 6 miljoen ontheemd raakten binnen Syrië. Grote delen van het land liggen in puin en ondanks dat het geweld afnam, blijft de humanitaire situatie precair.

Voor Syriërs die vrijwillig terugkeren, is financiële steun beschikbaar. Volwassenen krijgen 200 euro bij vertrek vanaf Schiphol, 615 euro bij aankomst in Syrië en 2000 euro voor herintegratie om een nieuw bestaan op te bouwen. Voor minderjarigen geldt respectievelijk 40 euro, 615 euro en 1000 euro. 

Syriërs die uitgeprocedeerd zijn en geen recht hebben op verblijf ontvangen geen geld, maar wel ondersteuning van partnerorganisaties in Syrië. In totaal komen 88.280 Syriërs in aanmerking voor deze regeling.

'Syrië heeft ons nodig'

Ahmad Farwati keerde eerder vrijwillig terug. "Ons huis in Syrië staat er nog en we hebben een klein winkeltje, waardoor ik een begin kan maken om mijn leven weer op te pakken", zei hij toen. "De meeste mensen die in Syrië zijn gebleven, zijn uitgeput door de oorlog. Jonge mensen zoals ik zijn gevlucht, hebben gestudeerd en gewerkt in het buitenland. Syrië heeft ons allemaal nodig.

In de onderstaande video legt hij zijn besluit uit:

Volgens een recente Kamerbrief van demissionair staatssecretaris Van Weel laat de veiligheidssituatie in Syrië weliswaar 'een redelijke verbetering zien', maar is deze nog niet stabiel genoeg om verblijfsvergunningen massaal opnieuw te beoordelen. De herbeoordeling van bestaande statushouders wordt daarom uitgesteld tot een nieuw ambtsbericht begin 2026. 

Situatie in het land

Verspreid over het land vormen ontplofbare oorlogsresten, waaronder mijnen en niet-ontplofte munitie, nog altijd een aanhoudende en ernstige bedreiging. In de eerste vier maanden na de val van het regime vielen bij incidenten met deze oorlogsresten meer dan 700 doden en gewonden. 

Naast de algemene veiligheidsrisico's en de financiële instabiliteit in het land, ervaren bepaalde minderheidsgroepen nog steeds ernstige veiligheidsproblemen. Zo kwamen in maart meer dan duizend alawieten om het leven. Ook escaleerde in de zuidelijke provincie Sweida, waar veel druzen wonen, het geweld tussen de druzenfactie en bedoeïenenstammen. Tientallen mensen kwamen om, onder wie kinderen en baby's. In juni kwamen bij een aanslag op een kerk in de hoofdstad Damascus 22 mensen om het leven.