De Rode Lijn: hoe het kabinet onbedoeld massaprotest tegen eigen beleid kleur gaf

Het gebeurde op 7 april van dit jaar, vertelt Marjon Rozema van Amnesty International. Een delegatie van directeuren van vijf hulp- en mensenrechtenorganisaties was uitgenodigd op het Catshuis voor een gesprek met premier Dick Schoof en toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp.

'Geen rode lijn'

"Daar zaten de directeuren van Amnesty, Artsen zonder grenzen, Oxfam, Pax en Save the children. Het leed in Gaza kon niet meer genegeerd worden, vonden wij. We konden de oorlogsmisdrijven, de honger, de genocide niet meer aanzien. Er moesten maatregelen genomen worden tegen de Israëlische regering."

Wat volgde, verbijsterde de aanwezigen in de ruimte. "Schoof zei: 'Er is geen rode lijn'. Dat was, op z'n zachtst gezegd, nogal teleurstellend. Nederland deed niets, daar kwam het op neer. Toen hebben de ngo's met elkaar besloten: dan trekken wij zelf wel een rode lijn."

Nu weten we hoe groot de Rode Lijn-demonstraties zijn uitgegroeid, maar de eerste plannen staken daar nogal schril bij af. Het leidende idee was een rood lint, vastgehouden door mensen, tussen het Vredespaleis en het Binnenhof, waar het parlement zit. Google Maps geeft de afstand tussen beide locaties op 1,8 kilometer.

Een paarhonderd mensen

Daar dachten ze een paar duizend mensen voor nodig te hebben. Met de kennis van nu een nogal kleinschalig plan.

Op 18 mei was het eerste Rode Lijn-protest in Den Haag. In aanloop naar die dag sloten tientallen grotere en kleinere hulporganisaties zich aan. De belangstelling was zo groot, dat het idee van het rode lint opgeborgen werd. Een dynamische lijn zou het worden. Mensen in het rood, als een levend lint door de stad.

En dat werd het: er kwamen naar schatting zo'n 100.000 mensen op af. Bij de tweede mars, op 15 juni, liepen er zo'n 150.000 mensen in het rood door de Hofstad. Schoof liet bij die editie weten de noodkreten 'te zien en horen'.

De derde editie, morgen, is in Amsterdam.

Hier zie je reacties van deelnemers aan de protesten in juni:

Rozema weet nog dat ze 'ontzettend onder de indruk' was van de opkomst. "In de trein van Utrecht naar Den Haag zag ik al veel mensen in het rood, maar toen ik eenmaal in de stad was... echt heel bijzonder. We hadden de juiste snaar geraakt. Het is een krachtig symbool."

Die snaar is inmiddels overgeslagen naar andere landen. Op 4 juni trok bijvoorbeeld een rode massa door Londen, waar geprotesteerd werd bij het parlement. In Brussel, Berlijn, Kopenhagen, Stockholm en het Canadese Québec was hetzelfde beeld te zien.

"Op festivals en op Prinsjesdag zag je de kleur ook veel terug. In het Europees Parlement hebben parlementariërs zich ook in het rood gekleed", zegt Rozema. "Mooi om te zien hoeveel mensen op deze manier om actie vragen. Bij de protesten zijn inmiddels zo'n 140 organisaties betrokken. We hadden dit niet voor elkaar gekregen als we het niet met alle ngo's samen hadden gedaan. Het is alleen zo tragisch dat Nederland blijft weigeren echte maatregelen te nemen tegen Israël."

De Rode Lijn van Obama

De misschien wel bekendste rode lijn in de recente geschiedenis maakte bar weinig indruk op de gewaarschuwde partij.

Dictator Bashar al-Assad van Syrië sloeg de waarschuwing van Barack Obama, toen president van Amerika, volledig in de wind. Mocht Assad chemische wapens inzetten, dreigde Obama in 2012, dan overschreed hij daarmee 'een rode lijn'. Welke consequenties dat zou krijgen, daarover zweeg de president.

Een jaar later waagde Assad het erop: hij zette chemische wapens in rond het gebied Ghouta, bij de hoofdstad Damascus. Het Syrische Netwerk voor Mensenrechten meldde meer dan 1000 doden en 6000 gewonden. Maar Obama verbond er geen gevolgen aan. Hij had zijn rode lijn in uitwisbare inkt getekend, spotten de Republikeinen.