Maak kennis met de tomaat zonder plant, beter voor klimaat en portemonnee
Bij een plant komen eerst de wortels, dan de stengel en blaadjes, en daarna pas de vrucht. Toch? Nu nog wel, maar als het aan onderzoekers uit Wageningen en Utrecht ligt, komt daar verandering in. Bij één tomaat hebben ze dat proces al omgedraaid. Op lange termijn kan het producten goedkoper maken, en het is ook nog eens beter voor het klimaat.
Uit het stekje van onderzoekers Lucas van der Zee en Niels Peeters kwam geen plant, ook geen wortels, maar direct een tomaat. Die is nu nog wel wat klein, zoals je bovenaan dit artikel kunt zien op de foto, maar meer onderzoek moet de tomaat nog verder ontwikkelen.
Oogsten mislukken, producten worden duur
Verderop leggen we uit hoe dit proces precies in zijn werk gaat, maar eerst even waarom we dit zouden willen. Want gewoon een tomatenplant laten groeien, met daaraan tomaten, dat werkt toch ook gewoon?
Van der Zee vertelt het belang aan de hand van chocola: "De prijs van chocola in de supermarkt is enorm gestegen. Dat is onder meer een gevolg van klimaatverandering. Oogsten mislukken door ziektes, droogte en andere oorzaken."
Geen lappen grond nodig
Wat moet je vervolgens? Minder chocola eten, maar minder vlees ook. Dat zou ruimte bieden op het land om meer cacaoplanten te laten groeien. "Maar een andere oplossing zou zijn om de teelt naar binnen te halen. Niet met hele bomen tegelijk, maar wat nou als je direct die vrucht kunt produceren?"
Als dat lukt, zou dat betekenen dat je niet hele lappen grond nodig hebt om tomaten of cacao te maken, maar kan alles in een fabriek gebeuren. Daarmee hopen de onderzoekers dat het ruimte, uitstoot én geld gaat schelen. Wordt die reep chocola in de supermarkt misschien ook weer een beetje betaalbaar.
Hormonen toedienen
Klinkt goed, en nog erg ingewikkeld. Maar het kan dus wel. Van der Zee: "We weten precies hoe dat werkt in een plant, maar nu moet je de plant alleen overtuigen om direct een bloem of vrucht te maken."
Dat doen de onderzoekers bijvoorbeeld met genetische manipulatie. In de voeding die de planten krijgen zitten mineralen en suiker. Die combinatie van voeding bepaalt wat er uiteindelijk groeit.
Maar, zijn ze ook lekker?
De bedoeling is om uiteindelijk echt helemaal bladloze tomaten te maken, dat is nu nog niet gelukt, want na de tomaat, groeiden er toch weer bladeren aan de plant. "Er is zeker nog meer onderzoek nodig. Dan kan het proces hopelijk ook efficiënter en nog duurzamer worden."
Tsja en dan. Misschien wel het belangrijkste: de smaak. Want als de smaak niet goed is, dan heeft het allemaal weinig zin. "Het gaat erom hoe je ze lekker gaat maken", zegt Van der Zee, die vooral ook hoopt dat er veel onderzoekers en ontwikkelaars mee gaan doen.
"Als dat niet gebeurt, kan het wel tot 2040 duren voordat er zo'n tomaat in de supermarkt ligt. Als veel bedrijven mee gaan doen, kan het zomaar ineens snel gaan."
Bekijk ook: Boeren en Staatsbosbeheer werken succesvol samen aan natuurinclusieve landbouw
