Brexitwet neemt laatste horde in Lagerhuis: Johnson is er bijna
De brexitwet van premier Johnson is zonder problemen door het Lagerhuis geloodst. Zojuist heeft de Britse Tweede Kamer de wet goedgekeurd zonder er een punt of komma aan te wijzigen. De Britten blijven daarmee op koers om op 31 januari de EU te verlaten.
Met 330 stemmen voor en 231 stemmen tegen kreeg de wet een ruime meerderheid.
Na de grote verkiezingsoverwinning van Johnsons Conservatieve partij in december, was het al zo goed als zeker dat de brexit er echt van ging komen, en wel op 31 januari. Maar voor het zover kan komen, moet wel de benodigde wetgeving eerst nog worden goedgekeurd door het parlement.
De belangrijkste stap in dat proces werd meteen in december al genomen, toen een ruime meerderheid van het Lagerhuis in principe al akkoord ging met de brexitwet van Johnson.
Tekst ongewijzigd
Daarna volgden er nog een aantal stappen in het wetgevingsproces, die vandaag zijn afgerond in het Lagerhuis. Tijdens de debatten over de wet zijn alle amendementen verworpen, waardoor de tekst volledig ongewijzigd is gebleven.
Nu het Lagerhuis akkoord is, gaat de wet naar het Hogerhuis. Ook het Hogerhuis kan amendementen indienen en aannemen, en dat kunnen ook amendementen zijn waar de regering het niet mee eens is, maar uiteindelijk zal de Britse Eerste Kamer de wet niet tegen kunnen houden.
Hogerhuis heeft minder macht
Dat komt doordat de macht van het Hogerhuis beperkt is, waardoor in de praktijk alleen wetgeving vertraagd kan worden door de 'lords', en niet verworpen. Amendementen van het Hogerhuis kunnen ook door het Lagerhuis, waar Johnson dus een duidelijke en trouwe meerderheid heeft nu, weer van tafel geveegd worden.
Het is staande praktijk dat het Hogerhuis daar dan in tweede instantie mee akkoord gaat, omdat het Lagerhuis verkozen is door het volk en het Hogerhuis niet.
De verwachting is dat binnen twee weken echt alles in kannen en kruiken is en de koningin haar handtekening kan zetten onder de brexitwet. Op dat moment is het echt 100 procent zeker dat de Britten de EU op 31 januari verlaten.
De brexitwet
Het belangrijkste wat de brexitwet doet is het omzetten van de brexitdeal tussen de EU en het VK in nationale wetgeving.
In de brexitdeal wordt geregeld hoeveel het VK nog aan de EU moet betalen na de brexit, wat de rechten zijn van EU-burgers in het VK (en omgekeerd) na de brexit, het instellen van een overgangsperiode en hoe de grens tussen Noord-Ierland (VK) en Ierland (EU) open kan blijven.
Al die zaken moeten worden omgezet in nationale wetgeving die in lijn is met de tekst van de brexitdeal. Maar de wet gaat verder dan alleen de deal omzetten in nationale wetgeving.
Zo staat er bijvoorbeeld ook in dat de regering de overgangsperiode, die in principe loopt tot december 2020, niet mag verlengen.
Hoe nu verder?
Als de Britten eenmaal de EU hebben verlaten op 31 januari, verandert er op het oog nog eventjes niks. De overgangsperiode treedt dan meteen in werking. Tijdens die overgangsperiode doen we in feite een poosje net alsof het VK nog bij de EU hoort.
Dat betekent dat alle EU-regels gewoon nog blijven gelden.
Het is de bedoeling dat die tijd gebruikt wordt om nieuwe afspraken te maken met de EU over hoe we na de brexit met elkaar omgaan. Het belangrijkste: het uitonderhandelen van een handelsakkoord.
Handelsakkoord
In dat handelsakkoord moeten de EU en het VK afspraken maken over bijvoorbeeld standaarden waar producten die verhandeld worden aan moeten voldoen, importtarieven, controles, milieuregels, staatssteunregels: noem maar op.
Dat belooft nog een enorme klus te worden. Normaal gesproken duurt het uitonderhandelen van een vrijhandelsakkoord vele jaren. Nu zou dat dus in minder dan een jaar geregeld moeten zijn.
Een groot voordeel is natuurlijk dat de regels in de EU en het VK op alle relevante fronten in feite nog gelijk zijn als het akkoord in werking zou moeten treden, maar het VK wil nu juist de ruimte hebben om af te gaan wijken van allerlei EU-regels, anders hadden ze net zo goed EU-lid kunnen blijven.
Snel einde aan onderhandelingen
Hoe dan ook: de onderhandelingen zullen snel gevoerd moeten worden. De overgangsperiode kan wel verlengd worden, met maximaal twee jaar, maar Johnson laat dus vastleggen in de wet dat de Britse regering hier niet om gaat vragen.
Als de nood aan de man is en Johnson op zijn schreden terug wil keren, is er ook wel weer een manier om de wet aan te passen, maar het signaal is duidelijk: het VK wil niet dat het proces nog langer gerekt wordt.
Deadline: 1 juli
In de maanden na 31 januari moet duidelijk worden of de partijen op schema liggen om op tijd een deal te sluiten. Als de Britten toch uitstel willen, moeten ze dat uiterlijk aanvragen voor 1 juli, zo is afgesproken.
Overigens zijn deadlines de afgelopen jaren keer op keer flexibel gebleken. Als de leiders van de 27 EU-landen na de brexit het er over een zijn, kan die deadline ook weer verlegd worden.