Aleksej Navalny – het gezicht van de Russische oppositie – is overleden, meldt persbureau Reuters. De 47-jarige politiek activist overleed in een strafkolonie op 2000 kilometer afstand van Moskou. Zijn doodsoorzaak is nog onduidelijk.
RTL Nieuws houdt een liveblog bij naar aanleiding van de dood van Navalny. Je kunt het hier volgen.
Het strafkamp ligt in het plaatsje Charp. IK-3 staat bekend als één van de strengste strafkampen van Rusland.
Onderzoek
Het team rond Navalny heeft nog geen bevestiging dat hij daadwerkelijk is overleden, meldt zijn woordvoerder op X. "Aleksejs advocaat vliegt nu naar Charp. Zodra we meer informatie hebben, zullen we het melden."
Ook het Kremlin zegt nog geen informatie te hebben over de dood van Navalny. Het gevangeniswezen is bezig met een onderzoek, zegt Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov. Een woordvoerder van het Russische buitenlandministerie noemt conclusies over de dood van Navalny voorbarig. "Er is nog geen forensische informatie bekend, maar het Westen heeft zijn conclusies al getrokken."
"Hij is vermoord. Dat is wat het Russische gevangenensysteem met politieke tegenstanders doet." Het zijn de woorden van Olaf Koens, RTL Nieuws-correspondent. Hij is aangeslagen door het nieuws dat de Russische oppositieleider Aleksej Navalny volgens de gevangenis waar hij zat, is overleden.
Vermoord in slow-motion
"Hij was kerngezond en hartstikke fit voordat hij de gevangenis in ging", zegt Koens. "Het Russische systeem heeft Navalny langzaam maar zeker vermoord, in slow motion, vanaf de dag dat hij gevangen werd genomen."
Volgens Koens is het leven achter de tralies in Rusland zwaar. "Er is deze man systematische medische zorg ontzegd. Je wordt daar in de cel wakker gehouden in de nacht, je zit in een isoleercel, het is er koud, je wordt snel ziek, krijgt geen behandeling. Je moet de hele dag werken, je wordt geslagen. Zo werkt het Russische systeem. Het breekt mensen. Dat was al zo in de tijd van de Sovjet-Unie, en dat is nog steeds zo."
"Ik viel bijna van mijn stoel toen ik het hoorde", zegt Hans van Koningsbrugge, hoogleraar geschiedenis en politiek van Rusland aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Je denkt: dit zal toch niet gebeuren. Aan de andere kant: deze man is de afgelopen jaren miserabel behandeld. Hij is ontelbare keren in een isoleercel gezet, voortdurend zijn slaap ontnomen en op andere manieren het leven onmogelijk gemaakt."
In 2020 overleefde Navalny nog een moordpoging van de Russische geheime dienst met het zenuwgif novitsjok. Het gif bleek aangebracht te zijn in zijn onderbroek. Na die aanslag keerde Navalny in 2021 vanuit Berlijn per vliegtuig terug naar zijn thuisland. Aangekomen op het vliegveld werd hij meteen opgepakt. "Heeft hij dit scenario ingecalculeerd?", vraagt Van Koningsbrugge zich hardop af. "Hij heeft hier misschien wel rekening mee gehouden."
"Degenen die hiervoor verantwoordelijk zijn, zijn allang de schaamte voorbij. Als je burgerdoelen in Oekraïne bombardeert, of kinderen ontvoert, dan draai je ook je hand niet om voor de dood van een dissident. De moraliteit van de Kremlinelite is ver te zoeken."
Wie was Aleksej Navalny? In 2021 maakte toenmalig correspondent Eva Hartog een portret
Met demonstraties en via zijn onlinekanalen streed Navalny tegen corruptie en de macht van het Kremlin. Het leverde hem miljoenen volgers op. Nu lijkt het er sterk op dat hij zijn werk met de dood heeft moeten bekopen.
Veel klappen
De afgelopen jaren heeft Navalny al vele klappen moeten incasseren. Hij werd door de autoriteiten maar liefst 13 keer vastgezet. Soms een paar dagen, dan weer een maand. Het doel leek vooral om Navalny uit te putten en te demotiveren met constante pesterijtjes.
In 2017 raakte Navalny grotendeels blind aan een oog, nadat hij was bekogeld met een groene chemische stof.
Aleksej Navalny in 2017, nadat hij werd aangevallen met een chemische stof.
Ook de familie van de oppositieleider bleek een doelwit. Aleksej Navalny's broer werd eind 2014 opgepakt en zat drieënhalf jaar gevangen in een duidelijk politiek gemotiveerde zaak.
Definitief uitschakelen gebeurde tot nu toe niet, waarschijnlijk omdat Poetin vreesde dat dat juist de grote aanhang van Navalny op de been zou brengen.
Uitgesloten voor presidentsverkiezingen
Navalny ambieerde zelf ook het presidentschap, maar mocht nooit meedoen aan de verkiezingen. De kiescommissie zette een streep door zijn kandidatuur, officieel vanwege een omstreden fraudezaak. Daarop riep Navalny zijn aanhangers op om de verkiezingen te boycotten.
Navalny werd geregeld opgepakt door de autoriteiten.
Ook op de staatstelevisie hoefde Navalny niet te rekenen. Maar Navalny wist zijn YouTube-pagina uit te bouwen tot een echt medium, met interviews en programma's gepresenteerd door zijn aanhangers en teamleden. Op die manier bereikte Navalny toch een enorm publiek, juist het publiek dat al lang is afgehaakt van de staatstelevisie.
Zo onthulde hij het bestaan van een enorm paleis van president Poetin, met een eigen casino, ijsbaan en zelfs een paaldanskamer. Poetin reageerde zelf op de aantijgingen, wat uitzonderlijk is. Hij liet weten dat de villa niet van hem of zijn familie is. Maar dat deed hij zonder de naam van Navalny te noemen.
Een terugblik op 20 jaar president Poetin, een tijdperk waarin het regime strenger en strenger wordt en het er steeds meer op lijkt dat Poetin de macht nooit meer zal afgeven.
