Dankzij Biden en China gloort er hoop voor het klimaat

Wordt de opwarming van de aarde tegengegaan?

Klimaatakkoord of niet, de opwarming van de aarde zet gestaag door. Middendorp: ''Op dit moment zitten we wereldwijd op een temperatuurstijging van 1,1 graad sinds de 19de eeuw. In Europa is het zelfs al 2 graden warmer.''

Dit jaar zal zeer waarschijnlijk het warmste jaar worden dat in Europa ooit is gemeten. Middendorp, werkzaam bij Buienradar, waarschuwt dat we niet op deze voet kunnen doorgaan. ''Dan is de aarde in 2100 met bijna 3 graden opgewarmd. Veel meer dan de limiet die in het Parijsakkoord was afgesproken.''

Klimaatakkoord van Parijs

In 2015 werd het Klimaatakkoord van Parijs opgesteld. De landen spraken met elkaar af dat de temperatuur deze eeuw niet meer dan 2 graden mag stijgen. In het meest ideale scenario wordt de stijging beperkt tot 1,5 graad Celsius.

Om de opwarming van de aarde tegen te gaan, moeten de landen in de tweede helft van de 21ste eeuw ervoor zorgen dat de netto uitstoot van broeikasgassen wordt teruggedrongen tot nul. Dat houdt in dat uitstoot die niet volledig is terug te brengen naar nul, moet worden gecompenseerd door opname van CO2, bijvoorbeeld door het planten van extra bomen. 

Peter Siegmund, onderzoeker bij het KNMI, vertelt dat de huidige opwarming al leidt tot extremer weer. ''De opwarming zorgt voor hogere temperaturen, een stijging van de zeespiegel en extremere neerslag.''

''De waargenomen trends blijven zich voortzetten, waardoor de doelen van het Parijsakkoord nu nog niet worden bereikt. Op de langere termijn, na 2100, kan de zeespiegelstijging in Nederland echt voor problemen zorgen.''

Wat doet Nederland?

Siegmund: ''De mens zorgt voor de helft van de hele opwarming in Nederland.'' Om dat terug te dringen, zijn voor drie belangrijke onderwerpen doelstellingen vastgesteld die Nederland voor 2030 moet behalen. Het gaat daarbij over hernieuwbare energie, energiebesparing en de uitstoot van broeikasgassen. 

Maar, berekende het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dit jaar: de doelen die zijn opgesteld voor 2030 worden met het huidige klimaatbeleid niet gehaald. 

Een voorbeeld is de uitstoot van de broeikasgassen. Die moet in 2030 met 49 procent zijn afgenomen ten opzichte van 1990. Maar daarvoor is nog een forse inspanning nodig, stelt het PBL. Actiegroep Urgenda spande eerder vanwege het klimaatbeleid met succes een rechtszaak aan tegen de staat. De rechter oordeelde destijds dat het kabinet meer moet doen om de uitstoot terug te dringen.  

Welke ontwikkelingen zijn er internationaal? 

De ambities zijn er wel in Nederland. Volgens Heleen van Soest, onderzoeker bij het PBL, heeft het akkoord van Parijs voor een 'klimaatboost' gezorgd. ''Landen zijn nu serieus bezig om klimaatdoelen op te stellen.''

''China is de grootste vervuiler ter wereld, maar ook dat land heeft nu een serieus plan om de uitstoot van CO2 in 2060 naar netto nul te hebben gebracht.'' In deze video leggen we uit hoe en waarom de Chinezen het roer omgooien: 

''De ambitie van China heeft direct effect op de hele regio. Ook landen als Zuid-Korea en Japan zijn nu bezig met doelen om de uitstoot naar nul te brengen. Klimaatbeleid wordt wereldwijd door steeds meer landen serieus genomen.''

Volgens Van Soest is het daarnaast van doorslaggevend belang dat de Verenigde Staten zich binnenkort weer achter het akkoord van Parijs scharen. ''Waar Trump niets van Parijs moest weten, wil Biden er vanaf dag één weer bijhoren. Hij werkt samen met Harris aan een ambitieus klimaatbeleid. Ook Amerika wil de uitstoot nu terugbrengen naar nul.''

Groene ambities van Europa

Ook de Europese Unie staat voor een steeds ambitieuzer klimaatbeleid. Gisteren werd binnen de EU een nieuw klimaatakkoord bereikt. De EU wil niet de eerder afgesproken 40 procent, maar 55 procent minder uitstoot genereren in 2030.

Lange tijd zat Polen het akkoord in de weg. Het land, één van de grootste vervuilers in Europa, krijgt nu geld om over te stappen van vervuilende kolen naar schone energie.

Reden voor optimisme? 

De recente internationale ontwikkelingen zorgen bij veel klimaatonderzoekers voor optimisme. Van Soest: ''Je ziet dat landen nu zelfs tegen elkaar opbieden: wie heeft de meest ambitieuze klimaatdoelstellingen.?'

Als we nu al die ambitieuze klimaatdoelstellingen doorrekenen, zouden we uitkomen op een temperatuurstijging van 2,1 graden, stelt Middendorp. ''Daarmee zijn we er nog niet, maar de doelstellingen van Parijs komen dan wel binnen bereik.''

Van Soest: ''Maar we moeten ons wel realiseren dat dit ambities zijn. De komende tien jaar moet de focus erop liggen dat de daad bij het woord moet worden gevoegd. Want met alleen mooie plannen kom je er niet.''

'Coronabonus' onvoldoende

De coronacrisis betekende goed nieuws voor het klimaat. Doordat we vaker thuiswerken, zijn er minder auto's op de weg. Het vliegverkeer is afgenomen en fabrieken produceren minder. Dat heeft wereldwijd geleid tot een gemiddelde daling van 7 procent uitstoot, blijkt uit een rapport van de VN.

Maar zowel Siegmund als van Soest geeft aan dat dit weinig impact heeft gehad op de doelen van Parijs. De uitstootreductie heeft het afgelopen jaar geleid tot een verwachte daling van 0,01 graden op de langere termijn.

Zijn de doelen van Parijs haalbaar?

Van de drie experts is Siegmund het meest pessimistisch over het antwoord op deze vraag: ''Ik vind dat we er niet goed voorstaan. De CO2-uitstoot blijft ondanks alle plannen stijgen.''

Van Soest is optimistischer. ''Er heeft de afgelopen maanden echt een koerswijziging plaatsgevonden. De wil van landen is nu zo groot, dat mij dat hoopvol stemt. Landen komen ook met echte concrete plannen. Het enige aandachtspunt is dat de ambities op de lange termijn ook moeten worden vertaald naar doelen voor op de korte termijn.''

Middendorp volgt die lijn. ''Het zijn allemaal plannen die voor een periode van 80 jaar moeten worden uitgevoerd. Daarin kan veel gebeuren, maar ik hoop dat het ons nu met z'n allen lukt om de plannen uit te voeren en het klimaat op aarde niet verder te verstoren.''

Back to the Future: John Kerry

In de wereldwijde klimaatgesprekken zal een bijzondere rol zijn weggelegd voor de nieuwe Amerikaanse gezant voor het klimaat: John Kerry. Onbekend met klimaatvraagstukken is hij zeker niet. In 2015 tekende Kerry als minister van Buitenlandse Zaken namens de VS het Klimaatakkoord van Parijs. 

Van Soest: ''Kerry speelde vijf jaar geleden een grote rol en zal ook nu een belangrijke positie innemen. Amerika zal aan geloofwaardigheid moeten terugwinnen, nadat het Parijs jarenlang niet serieus heeft genomen. Maar andere landen zullen sneller geneigd zijn te luisteren naar een grote naam als Kerry. Hij kan als motivator andere landen ervan overtuigen dat extra stappen moeten worden gezet in de strijd tegen de opwarming van de aarde.