Russische president Poetin speelt agressief pokerspel: 'Niemand weet welke kant dit opgaat'

Wie die veiligheid van Rusland bedreigt, zal daar bijzonder veel spijt van krijgen, dreigde de Russische president Vladimir Poetin gisteren nog maar eens in zijn jaarlijkse toespraak tot het parlement. "Ik hoop dat niemand erover nadenkt om de rode lijn van Rusland te overschrijden", aldus Poetin.

Navalny doodziek

Zoals gebruikelijk negeerde Poetin de zaak rond Aleksej Navalny, zijn grootste politieke tegenstander die sinds februari in een afgelegen strafkamp is opgesloten en volgens de laatste berichten doodziek is.

In de uren voor Poetin toespraak werden in tientallen steden zo'n 1500 aanhangers van Navalny opgepakt. Ook een Nederlandse verslaggever werd drie uur lang vastgehouden. De demonstranten eisten dat Navalny wordt vrijgelaten en willen dat Poetin aftreedt.

Onderdrukking

Dat laatste lijkt verder weg dan ooit. In Rusland wordt de oppositie namelijk alsmaar steviger de kop ingedrukt, zegt Rusland-correspondent Eva Hartog. "Er is een grote kans dat Navalny’s hele organisatie en zijn vrijwilligers volgende week worden bestempeld als extremistisch. Dat betekent dat de enige oppositiebeweging in Rusland verboden wordt."

Volgens haar kiest Rusland voor de weg van onderdrukking. Hartog: "Dat is al langer zo, maar dit jaar is het alsof de bal pas echt is gaan rollen." Dat kan volgens haar komen door de dalende populariteit van Poetin in aanloop naar de parlementsverkiezingen in september, nu de lonen dalen in Rusland en de coronacrisis voortduurt.

Hartog:" Vanuit de Russische autoriteiten is daarom alles erop gericht om een boodschap van kracht uit te dragen, zowel aan het binnenland als het buitenland. Om die boodschap kracht bij te zetten is het best bereid wat roekeloze risico’s te nemen of buitenlandse partners te schofferen."

Militairen naar de Krim

Een voorbeeld daarvan zijn de naar schatting honderdduizend militairen die Rusland naar de grens met Oekraïne heeft gestuurd, de grootste militaire aanwezigheid sinds de Russische inlijving van het Krim-schiereiland in 2014. Boven de Krim en stukken van de Zwarte zee geldt inmiddels een vliegverbod.

Dan was er de rel met EU-lidstaat Tsjechië, dat de geheime dienst van Rusland beschuldigt van het opblazen van een wapendepot in het Tsjechische stadje Vrbetice, waarbij twee doden vielen. Tsjechië zette achttien Russische diplomaten het land uit op verdenking van spionage, waarop Rusland al snel reageerde door ook twintig Tsjechische diplomaten te verbannen.

Kat uit de boom

Zorgwekkend, zegt Hubert Smeets, historicus en oprichter van kennisplatform Raam op Rusland. "Vooral omdat de strategie van de Russische regering onduidelijk en onvoorspelbaar is. Daarom kijken veel andere landen de kat uit de boom. We zitten in een soort tussenfase waarin niemand echt weet welke kant het opgaat."

Volgens hem houdt Rusland momenteel alleen rekening met Duitsland, dat eerder dreigde te stoppen met de bouw van de omstreden gaspijpleiding Nord Stream 2 - waarmee het transport van Russisch gas naar Europa moet worden verdubbeld. Smeets: "Een concreet economisch belang voor Rusland. Dus daar zit het enige breekijzer wat het buitenland nog heeft."

Protest is gevaarlijk

De bevolking in Rusland zelf kijkt met gemengde gevoelens naar de situatie, zegt Hartog. Zij vinden het jammer dat de relatie met het Westen de afgelopen jaren zo is verslechterd, en willen graag op vakantie naar Europa en zaken blijven doen met westerse landen. Maar tegelijkertijd legt men zich er grotendeels bij neer omdat protesteren gevaarlijk is en omdat veel Russen ook bang zijn voor politieke instabiliteit in hun land.

Ondertussen groeit de angst dat Navalny zijn gevangenschap niet zal overleven. Hartog: "Of er ook een grens is in dit agressieve pokerspel is moeilijk te zeggen. Is Poetin bereid om Navalny in de gevangenis te laten sterven? Gaat Rusland daadwerkelijk over tot militaire actie in Oekraïne? Of is het vooral bluf? Juist de onvoorspelbaarheid is alarmerend."